Domańska Antonina - Paziowie króla Zygmunta

Czicho mi saras! – cicho mi zaraz. [przypis edytorski]

I'orecchie mi crepano (z wł.) – uszy mi pękną. [przypis edytorski]

che pazie diaboli incarnati (z wł.) – że paziowie to diabły wcielone. [przypis edytorski]

łokieć – daw. miara długości, ok. 0,6 m. [przypis edytorski]

dziwować się – dziś: dziwić się. [przypis edytorski]

bigos – tu: awantura. [przypis edytorski]

z nadsypką – dziś: z nawiązką; dać więcej, niż się należy. [przypis edytorski]

bajać (daw.) – kłamać. [przypis edytorski]

na wierzchu – tu: na przedzie. [przypis edytorski]

roztasować – tu: rozpakować. [przypis edytorski]

ciżmy – daw. rodzaj obuwia o czubkach wywiniętych nieco w górę. [przypis edytorski]

łacno (daw.) – szybko, łatwo. [przypis edytorski]

palcat – kij bojowy, broń ćwiczebna przy nauce szermierki. [przypis edytorski]

zabaczyć (daw.) – zapomnieć. [przypis edytorski]

tedy (daw.) – więc. [przypis edytorski]

płeć (tu daw.) – cera, skóra. [przypis edytorski]

poezyj – dziś popr. forma: poezji. [przypis edytorski]

krezka , właśc. kryza – kolisty marszczony kołnierz, element stroju dworskiego w XVI i XVII w. [przypis edytorski]

safianowy – wykonany z barwionej koziej skórki, wyprawianej przy użyciu garbników roślinnych. [przypis edytorski]

pinia – drzewo iglaste rosnące w krajach śródziemnomorskich. [przypis edytorski]

spomnieć sobie (daw.) – przypomnieć sobie, pomyśleć. [przypis edytorski]

przecz (daw.) – dlaczego. [przypis edytorski]

signore (wł.) – pan; zwrot grzecznościowy. [przypis edytorski]

słaby (tu daw.) – chory. [przypis edytorski]

mię (daw.) – mnie. [przypis edytorski]

ex abundantia corolis (łac.) – z nadmiaru serca. [przypis autorski]

uncja – jednostka wagi lub objętości, ok. 30 g; uncyj – dziś popr. forma: uncji. [przypis edytorski]

malocchio (wł.) – „złe oko”, urok. [przypis edytorski]

duszny – tu: duchowy. [przypis edytorski]

szkoła krakowska wydaje męże mądrością sławne – szkoła krakowska wydaje ludzi sławnych ze swojej mądrości. [przypis edytorski]

zaliż (daw.) – czy, czyż. [przypis edytorski]

dziejopis jego robi wzmiankę, że „w czepcu rad chadzał” – J. L. Decius, De Sigismundi regis temporibus . [przypis autorski]

szuba (daw.) – futro, długie zimowe okrycie podbite futrem. [przypis edytorski]

bramowany (daw.) – obszyty lamówką; por. obramowanie. [przypis edytorski]

soból – zwierzę futerkowe z rodziny łasicowatych. [przypis edytorski]

probierz – miernik, punkt odniesienia, służący za podstawę oceny. [przypis edytorski]

robótka – drobna praca ręczna, wykonywana przez kobiety wyższego stanu: szycie, haftowanie, szydełkowanie itp. [przypis edytorski]

kosa (tu daw.) – warkocz. [przypis edytorski]

dwie oczy – dziś: dwoje oczu. [przypis edytorski]

Sama tylko Alcyna wszystkich zaś pięknością (…) – przekład Piotra Kochanowskiego. [przypis autorski]

Morisco!… Dio mio… sono morta (wł.) – umieram, o mój Boże, nie żyję. [przypis edytorski]

Santa Margueritta! San Giorgio! Diffendete mi! (wł.) – święta Małgorzato, święty Jerzy, ratujcie mnie. [przypis edytorski]

poverino mio (wł.) – mój biedaku. [przypis edytorski]

carissima bellezza mia (wł.) – moje najdroższe śliczności. [przypis edytorski]

guardate che disgrazia (wł.) – spójrzcie, co za nieszczęście. [przypis edytorski]

la mia povera bestiolina (wł.) – moje biedne zwierzątko. [przypis edytorski]

briganti (z wł. brigante ) – bandyci, łobuzy, zbóje. [przypis edytorski]

maladetti (z wł. maledetto ) – przeklęci. [przypis edytorski]

questa canaglia di Cristophoro, il piccolo barbaro (wł.) – ten łobuz Krzysztof, ten mały barbarzyńca. [przypis edytorski]

mi rammento giá (wł.) – już sobie przypominam. [przypis edytorski]

certissimo (wł.) – na pewno. [przypis edytorski]

bakałarz (daw.) – nauczyciel. [przypis edytorski]

kałabania (z ukr. a. białorus.) – kałuża; tu: tarapaty, kłopoty. [przypis edytorski]

chyżo (daw.) – szybko. [przypis edytorski]

expedite (łac.) – biegle, dokładnie. [przypis edytorski]

krotofila a. krotochfila – żart, dowcip; farsa. [przypis edytorski]

za parę werbów (z łac. verbum : czasownik, słowo) – z powodu kilku czasowników, tj. z powodu opuszczonej lekcji łaciny. [przypis edytorski]

dworować – kpić, żartować z kogoś. [przypis edytorski]

kołpak – tu: wysoka czapka bez daszka. [przypis edytorski]

korbacz (daw.) – bat, bicz; uderzenie biczem. [przypis edytorski]

przecz (daw.) – dlaczego. [przypis edytorski]

polepa – warstwa gliny lub gliny z sieczką kładziona jako uszczelnienie. [przypis edytorski]

k'tobie a. ku tobie (daw.) – do ciebie. [przypis edytorski]

wiatra – dziś popr. forma: wiatru. [przypis edytorski]