Аляксей Дудараў - Вечар

Васіль (не адразу) . Добры сон…

Ганна. А чым?

Васіль. Неба было чыстае?

Ганна. Ну.

Васіль. Чыстае неба заўсёды на дабро. Жыта было?

Ганна. Было…

Васіль. Хлеб на дабро. Жаўрукі з песняй таксама на радасць…

Ганна. А Іванька? Нябожчыка ж сніць гэта ж, кажуць…

Васіль. Ён жа «без весці»! Які ж нябожчык, дурніца старая?!

Ганна. Яно-та так…

Васіль. Я табе кажу — добры сон… Чакай.

Ганна. Што чакаць?

Васіль. Радасці, дзіва нейкага…

Ганна. Ну, дзякуй табе… Маліся далей, пайду казу пасвіць… У Займішча буду заходзіць, мо ўзяць што?

Васіль. Хлеба купі… І пенсію сёння павінны даць…

Ганна. Ага…

Разышліся. Васільпанёс вядро з вадой дахаты. З другога боку вуліцы выходзіць Гастрыт. Маленькі, жвавы і нейкі калючы дзядок. Усё ў яго вострае: і барада, і плечы, і локці, і калені, і нос. Прыйшоў па ваду з чайнікам. Дастаў, наліў у чайнік, выпіў з носіка. Пастаяў, уздыхнуў, прысеў на лавачку.

Гастрыт (кліча) . Васіль!

За плотам з'явіўся Васіль.

Васіль. Га?

Гастрыт. Калі паміраць думаеш?

Васіль (без паўзы) . У сераду…

Гастрыт (збянтэжыўся) . У гэту, ці што?

Васіль. У якую, ліха яе ведае, а што ў сераду — гэта як піць даць. Самы зручны дзень. Памру, значыць, зранку… Не, не! Пасля абеду. Памыюць вадой вось з гэтага калодзежа…

Гастрыт. Халодная ж…

Васіль. Табе халодная, а мне ў акурат… Ну, увесь чацвер паляжу ў хаце… У пятніцу, значыць, на кладзішча, а потым ужо ўсе выхадныя памінайце… Піце, гуляйце аж да панядзелка… На гэта сотню-другую пакіну…

Гастрыт (падумаўшы, злосна) . Брэшаш! Не веру. І ты баішся. Павінен баяцца, а не… Ну што ты ў жыцці бачыў, каб з лёгкай душой смерць прымаць?

Васіль. Усё трэба рабіць з лёгкай душой…

Гастрыт. Брэшаш!

Васіль. А ты не гаўкай тады! Прыпёрся, ёлкі-маталкі, і пра смерць бае. Знайшоў пра што… А я, можа, на ўсю сотню замахнуўся…

Гастрыт. Нашто табе столькі капціць?

Васіль. Унукаў дачакацца трэба…

Гастрыт (усміхнуўся) . Дык а яны, можа, ужо ёсць, а ты і не ведаеш. Унукі… Піша каму-небудзь твой Грышка?

Васіль (ніякавата) . Піша… Мне піша…

Гастрыт. Брэшаш… Мае не пішуць, і твой павінен не пісаць…

Васіль. Піша!

Гастрыт (спакойна) . Брэшаш…

Васіль (нечакана) . Калі ты нарадзіўся, Мікіта?

Гастрыт. Ну, восенню…

Васіль (падумаў, нібы падлічваючы) . Правільна…

Гастрыт. Што правільна?

Васіль. У Каляды цябе бацька з маткай рабілі, во што! У самую сцюжу… І на сугробе…

Гастрыт. А цябе…

Васіль (не даў дагаварыць) . Мяне на печы. На гарачых цаглінах. І ўсё! Ідзі дадому, Мікіта… З табой пагаворыш — потым цэлую ноч поскудзь усялякая сніцца…

Гастрыт (зацята) . Ладна! Пагляджу я, ці такі ты будзеш вясёлы, калі гэта сука касая ўсур'ёз за цябе возьмецца… Пагляджу!

Васіль. А мо мне давядзецца паглядзець? Га? Ты ж ад сваёй злосці капыты адкінеш… Твар вунь, як жоўты кукіш…

Гастрыт. На гэта не надзейся! Здохну, а цябе перажыву!

Васіль (зірнуў на дарогу) . Пачакай, пачакай… Едзе нехта! У вёску едзе!

Выбеглі ўперад, глядзяць. Чакаюць. Уздыхнулі.

Гастрыт. Павярнулі… Па грыбы прыкацілі… А ты ўжо ўзрадаваўся! Не прыедуць… (Засмяяўся.) Яны і на хаўтуры не прыедуць! Сорамна будзе ў труне ляжаць…

Васіль. І чаму ты так пра смерць любіш пагаварыць, не раўнуючы як я пра свой раўмацізм?.. Дык у мяне хвароба, яна, праклятая, косці ломіць, хочаш не хочаш, а будзеш і памятаць і гаварыць… А пра смерць… На які д'ябал языком мянціць, прымервацца да яе? Не спужаеш і не ўцячэш!

Гастрыт. Не разумею! Як так можна? Усё яму добра, усё хораша! Што за народ?! Б'юць іх — добра, апошняе адбіраюць — хай, дзеці забыліся — так трэба, смерць у вочы глядзіць — заходзь, любая, чарку дам! Лапух!

Васіль. Не хадзіў бы ты да майго калодзежа… Га, Мікіта?..

Гастрыт. Хадзіў і буду. Не забароніш.

Васіль. Забараніць не магу… Гэта калодзеж… Самая смачная, самая чыстая вада…

Гастрыт. У цябе? Самая смачная? Цьфу!