Аляксей Дудараў: Вечар

Ганна. А, Госпадзі! (Падбегла.) Што ж рабіць?

Васіль. Увапрыся далоняй у сярэдзіну… Ды не кулаком, а далоняй! Так… так… Не, вышэй трохі… Во чокнутая! Ці ж можна так з чалавека здзекавацца?

Ганна. Ну ладна табе…

Васіль. Дай толькі разагнуцца — ты ў мяне балетам заскачаш! Во так трымай. Цяпер бяры за галаву… Так… (Камандуе.) Разгінай!

Ганна спрабуе «разгінаць».

(Стогне.) Нічога не выйдзе… Цягні на лаўку, пакладзі як-небудзь… Сам буду разгінацца.

Ганна(вядзе старога да лаўкі) . Аёечкі, каб жа я ведала…

Васіль(сярдзіта) . Галавой думаць трэба… Самадзейнасці ёй захацелася…

Ганна падвяла Васіля да лаўкі, асцярожна-асцярожна паклала яго на яе.

(Паволі выпрамляецца.) Давай пісьмо!

Ганна(дастае з-пад кофты) . На, на…

Васіль, лежачы, разрывае канверт, нецярпліва выцягвае белы лісток.

Васіль. У цябе акуляры з сабой?

Ганна. Зараз, зараз… (Дастае з сумкі.) На…

Васіль надзявае акуляры. Ганна ўздыхнула, адышла да плота, глядзіць.

Васіль жмурыцца, здымае акуляры.

Васіль. Ты ў іх бачыш што-небудзь?

Ганна. Усё чыста.

Васіль. Туман нейкі, і ўсё… (Перавярнуў акуляры дужкамі ўперад.) Во! Другое дзела… Ты ж іх не тым бокам носіш! (Прачытаў некалькі радкоў, спахмурнеў, адразу, забыўшыся пра сярэдзіну, падняўся, сеў, паклаў на калені пісьмо, акуляры. Сумна глядзіць перад сабой.)

Ганна(устрывожана) . Ну?! Што там у яго?

Васіль. Маё гэта пісьмо, Ганна, маё… Пасылаў з месяц таму… Вярнулася… Зноў Грышка выбыў некуды… Во табе і «Лявоніха ня жонка была»…

Паўза. Старая павольна падыходзіць да лаўкі, сядае побач.

Ганна. Не сярдуй, Васіль…

Васіль. Кінь ты…

Ганна. Табе хоць ёсць ад каго чакаць…

Васіль. Дачакаешся…

Ганна. А я б, здаецца, з раніцы да ночы скакала, каб толькі ведаць, што мой Віцёк няўдачны калі-небудзь успомніць пра мяне… Хай ужо і пісьма не напішыць… Абы толькі ўспомніў… Не сярдуй… (Дастае з сумкі хлеб.) Булкі табе хопіць?

Васіль. Хопіць…

Ганна. А то дзве магу пакінуць…

Васіль. Хопіць адной…

Ганна. Ну, пайду… (Пайшла.)

Стары зноў разгарнуў пісьмо. Пакруціў у руках, паглядзеў і горка-горка засмяяўся. Падыходзіць Гастрыт.

Гастрыт(весела) . Жывеш?

Васіль. Жыву…

Гастрыт. А чаго гэта ты рагочаш?

Васіль. Хачу і рагачу…

Гастрыт. Атрымаў, я бачу?

Васіль. Ну, атрымаў, а табе што?

Гастрыт. Давай пачытаю…

Васіль. Ідзі, Мікіта, не чапляйся…

Гастрыт. Грошай, канечне, просіць. Прапіўся да ніткі, во і бацьку ўспомніў.

Васіль(стомлена і не злосна) . Каб ты здох! Ну, што ты за чалавек? Гастрыт, адно слова — Гастрыт… Чаго ты такі злы?

Гастрыт. Я не злы! Я чэсны…

Васіль. Гваздану я цябе калі-небудзь…

Гастрыт. У суд падам. Пасадзяць…

Васіль. Прэмію дадуць! Ад цябе ж ва ўсім свеце холадна… Ідзі, ідзі, я табе сказаў…

Гастрыт. Я па свой чайнік прыйшоў… Забыўся тут… Дзе падзеў?

Васіль. Вунь стаіць!

Гастрыт падышоў, узяў чайнік, выліў з яго ваду…

Гастрыт. Вады свежай можна ўзяць?

Васіль. Бяры…

Гастрыт пачынае даставаць ваду.

Гастрыт. Што гэта ў свеце робіцца, Васіль?

Васіль. Лета канчаецца…

Гастрыт. Куды ідзём?

Васіль. Не ведаю…

Гастрыт. Чым далей — тым людзі паганей робяцца… Сёння каля сталоўкі бугая гэтага, Мішку Сіляўца, сустрэў… Вісіць на плоце, носам сваім чырвоным шмыгае… «Дзед, кажа, я як убачу цябе — кулакі свярбяць, так хочацца табе па вуху даць… На, кажа, тысячу і падстаў вуха… Я прымачу адзін разок». Алкаш няшчасны! І чаго яны такія? Толькі пра тое і думаюць, каб кожны дзень гарэлкі нажэрціся да ікаўкі!

Васіль. А што ім яшчэ рабіць? Ні рукі, ні душы не занятыя…

Гастрыт. Хай над сабой працуе! Павышаіць уравень!

Васіль. Во ён гарэлкай і павышае…

Гастрыт. Мы ім шчасце заваявалі… Сытыя ўсе, абутыя-адзетыя… І недавольныя! Якой ім яшчэ трасцы трэба?

Васіль. Шчасце з чужых рук заўсёды кіслае… Шчасце самому сабе рабіць трэба… Абутыя-адзетыя… І ўпрогаладзь жывучы, радасныя песні спяваць можна… Не ў сытым пузе шчасце…