Logan J. Davisson - De Kleuren Van Een Optimistische Wereld

Aangenomen wordt dat 90% van alle winkelverslaafden vrouwen zijn, terwijl een Amerikaans onderzoek aantoont dat mannen op dezelfde manier door winkelverslaving kunnen worden getroffen als vrouwen. Jongeren zijn ook meer geneigd om verslaafd te zijn aan winkelen dan ouderen. Ook mensen die in een zogenaamd gelukkig partnerschap leven, kunnen hun onvervulde verlangen naar liefde bevredigen door middel van winkelverslaving. Hoe klaar het spectrum van de betrokkenen ook moge zijn, er kunnen zeker enkele overeenkomsten worden uitgewerkt. Desalniettemin kan de huidige stand van het onderzoek worden uitgebreid in termen van frequentie, wie is bijzonder zwaar getroffen, wat de concrete oorzaken zijn en welke mechanismen effectief zijn in het geval van winkelverslaafden.

Sommige wetenschappers geloven bijvoorbeeld dat een genetische aanleg kan worden bepaald. Deze aanname is echter van meer algemene aard en richt zich veel meer op het basiskarakter van het karakter. Mensen met emotionele instabiliteit of een laag gevoel van eigenwaarde en een neiging tot het ontwikkelen van depressiviteit hebben meer kans op het ontwikkelen van verslavingen. In de psychologie is een biologische aanleg gevonden bij mensen die lijden aan verslaving. Bij patiënten met deze aandoening moet het beloningscentrum in de hersenen minder uitgesproken zijn. Verslaving activeert dit beloningscentrum dodelijk, geeft positieve gevoelens vrij en wordt, in het geval van winkelverslaving, geassocieerd met winkelen. Toch is er geen specifiek persoonlijkheidstype dat noodzakelijkerwijs lijdt aan verslaving. Dit fenomeen kon niet wetenschappelijk worden aangetoond. Zo kunnen mensen de bovengenoemde kenmerken hebben, zoals een neiging tot depressie of een onstabiele persoonlijkheid, zonder ooit in hun leven in contact te komen met een verslaving of verslavend gedrag. In plaats daarvan probeert de wetenschap uit te leggen dat het onder bepaalde omstandigheden waarschijnlijker is dat het een verslaving ontwikkelt. Dit geval hoeft zich echter niet noodzakelijkerwijs voor te doen. Naast deze biologische kenmerken spelen ook sociale en familiale factoren een belangrijke rol. Mensen van wie de kindertijd gekenmerkt werd door terugtrekking van liefde of prestatiegerichtheid, groeien vaak op tot minder stabiele persoonlijkheden. Het gevaar van verslaving neemt dus toe als sommige componenten samenkomen.

Zo wordt er bijvoorbeeld van uitgegaan dat winkelverslaving altijd gebaseerd is op een verminderd gevoel van eigenwaarde. De veronderstelde correlatie tussen winkelverslaving en het frequente voorkomen bij vrouwen kan onder andere worden verklaard door een gebrek aan zelfvertrouwen. Psychologische theorieën gaan ervan uit dat vooral vrouwen en minder mannen een laag zelfbeeld hebben. Mogelijke redenen die worden genoemd zijn dat vrouwen, in tegenstelling tot mannen, hun gevoel van eigenwaarde afhankelijker maken van de buitenwereld. Ze hebben de neiging om hun vaardigheden en kenmerken niet realistisch te beoordelen. De reden hiervoor is dat vrouwen zichzelf altijd vergelijken met een ideaal en niet met concurrenten of andere mensen. Daarbij komt nog de vaak onbewuste houding ten opzichte van vrouwen om zich aan te passen en verantwoordelijk te zijn voor het geluk van kinderen en mannen. Gecombineerd met hun eigen zelfkritische houding en de dagelijkse spanning tussen carrière en gezin, ervaren veel vrouwen problemen met hun eigenwaarde. In extreme gevallen kan een bepaalde neiging om ziek te worden met een winkelverslaving niet worden uitgesloten. Maar zelfs mannen kunnen problemen hebben met hun eigenwaarde door een dominante moeder, pesten in de kindertijd of spanningen in het gezin. Mannen kunnen bijvoorbeeld in principe niet worden uitgesloten als men spreekt van een kans om ziek te worden met een winkelverslaving.

De psychologische oorzaken van winkelverslaving kunnen dus zeer uiteenlopend zijn: genetica, persoonlijkheid, neurobiologische processen in de hersenen die de verslaving in de hand werken, geestesziekten of stress veroorzaakt door het dagelijks leven of door slagen over het lot. Waarom bijvoorbeeld een gebrek aan zelfvertrouwen of neurobiologische processen in de hersenen kunnen leiden tot winkelverslaving, wordt hier kort uitgelegd.

Gebrek aan eigenwaarde

Omdat het gevoel van eigenwaarde meerdere malen is genoemd, zullen de oorzaken en vooral de gevolgen en mogelijke verbanden met winkelverslaving op dit punt nader worden onderzocht. Psychologisch gezien is het gevoel van eigenwaarde de waarde die een individu aan zichzelf toeschrijft. Met andere woorden, eigenwaarde kan begrepen worden als de evaluatie die men zichzelf geeft. Eigenwaarde wordt vaak zelfrespect, zelfvertrouwen of zelfvertrouwen genoemd, maar het is niet helemaal juist. Zelfvertrouwen en zelfvertrouwen zijn nauw verbonden met eigenwaarde, maar hebben niet dezelfde betekenis. Eigenwaarde omvat in de regel de eigen persoonlijkheid, vaardigheden, herinneringen en gevoelens over zichzelf.

Hoe positief of negatief uw zelfbeeld is, hangt af van drie factoren. Dit omvat vergelijkingen met andere mensen, feedback uit de omgeving en het principe van zelfobservatie. Bij zelfobservatie wordt het eigen gedrag en ervaring geanalyseerd en geclassificeerd. In de regel wordt het in relatie tot eerdere gebeurtenissen geplaatst en staat het centraal in het eigen zelfbeeld. In de loop van het leven concentreert de vorming van het gevoel van eigenwaarde zich vooral op sociale vergelijkingen en wordt herhaaldelijk in twijfel getrokken door schoolveranderingen of andere omwentelingen. De puberteit zou een passend voorbeeld zijn van een dergelijke "identiteitscrisis". Maar zelfs de overgang van kleuterschool naar school is een verandering die zijn eerste sporen kan achterlaten.

Een verminderd gevoel van eigenwaarde is vooral terug te voeren op een moeilijke jeugd. Een laag gevoel van eigenwaarde kan echter ook in de loop van het leven in het lichaam branden als gevolg van emotionele verwondingen. Terwijl in de kindertijd de ouders nog steeds de centrale figuren in het leven van een kind zijn, kan dit centrum van het leven op latere leeftijd verschuiven en kan de partner de centrale rol op zich nemen. Teleurstellingen uit relaties zijn daarom een serieuze component die een enorme impact hebben op het gevoel van eigenwaarde. Hiervoor is het vaak voldoende om bedrogen of gelogen te zijn door de partner en het vertrouwen duurzaam te hebben vernietigd. Veel mensen stellen zich dan de vraag "waarom was ik niet genoeg voor hem/haar" en negeren vaak volledig dat zij niet alleen verantwoordelijk zijn voor het mislukken van de relatie. Fraude in relaties kan worden vergeleken met een traumatische ervaring waarin iemand voor zijn leven moest vrezen. De psychologische gevolgen zijn dan ook verstrekkend.

Als de oorzaken in de kindertijd liggen, is het vaak het gebrek aan erkenning van de ouders tot aan onverschilligheid, een emotionele verwaarlozing of het absolute tegendeel, overbescherming en oververzorging. Vooral kinderen die alleen maar beloond worden met emotionele goederen en niet met liefde, kunnen verslaafd zijn aan winkelen. De haast van het winkelen kan dan het doel van zelfbevestiging dienen en het gevoel van te weinig erkenning onderdrukken. In de kindertijd was er een afdruk op materiële goederen die niet meer op volwassen leeftijd kunnen worden weggegooid. Als een kind bijvoorbeeld een geschenk voor goede cijfers heeft gekregen, ligt de nadruk op materialisme. En wie weet er niet uit eigen jeugd dat hun ouders videospelletjes of televisie verboden hebben als straf? Het ontnemen van materiële goederen in de kindertijd, zoals het exces, kan leiden tot de overtuiging in de volwassenheid dat de aandacht onnatuurlijk gericht is op bezittingen en waardevolle spullen. Het is al lang bekend dat concentratie op materialistische waarden leidt tot een langdurige daling van de kwaliteit van leven. Hoewel het voor een gelukkig leven essentieel is dat in de basisbehoeften wordt voorzien, verbetert een opeenstapeling van materiële bezittingen de kwaliteit van leven en geestelijk welzijn niet. Het is daarom een misvatting van een shopaholic die gelooft dat het kopen van dit kledingstuk hem nu gelukkiger zal maken. Maar wie zich concentreert op materiële zaken en veel energie steekt in winkeltours, berooft zichzelf van energie en tijd om de centrale zaken in het leven te regelen.