Jenő Rejtő - La skeleta brigado

Li frapetis sur la pordo de Gouillaume.

— Envenu — iu diris obtuze.

Gouillaume kuŝis sur sia lito.

Same, kiel antaŭ monatoj. Liaj manoj estis sub lia kapo, kaj li rigardis fiksan punkton. Li praktikis la tagan svedan gimnastikon de voloforto. Li estis falava kaj magra. Liaj okuloj kontraŭnature elstariĝis meze de ostokrado, direktiĝantaj al la enveninto.

Nur bonbolu, bonvolu. Kio do okazis… ĉu raporto??

— Jes… Mi spertis inter la soldatoj…

— Vi spertis! — li interrompis malestime. — Empirismo kaj pens-enhavo la priora kaj postpriora ktp. Mi scias ĉion ĉi. Mi estas post tio… — Kaj malpacience mansvinginte li aŭrigis. — Ili ĉiuj estis proksime al ĝi. Ankaŭ la bona, maljuna Bergson… kun la paseo, kiu alkreskis al ni, kiel nia hararo… Ili nur preteris la solvon…

— En la rondo de la soldatoj aperis tiaj fenomenoj…

— Nur atentu min, amiko mia. Ĉar ĝi estos tia surprizo iun tagon… Nun jam ĝi maturiĝis en mi, kiel la ĝermanta grajno, malrapide kaj sane: la laŭsanga determino. Grandioze! Ĉu vi ne komprenas?… — Kaj li ridetis. Liaj dikaj lipoj deformiĝis en ian timigan gajecon. — Ĉirkaŭrigardu! Mi bone komencis ĉi tie… Kun filozofio…

La kondamnito n-ro 63 nur nun vidis, ke amaso da libroj staras en la angulo. Almenaŭ kvindek volumoj. Spercer, Bergson, Planck, Darwin, Hegel, Bacon, senorde disĵetite.

— Jes, amiko mia! — kriĉis la mortokranio. — Tiu Kant estis proksime al tio… Ĉar la mondo ne estas realaĵo… Ne! La universo estas ideo! Se mi vidas ĝin, tiam ĝi ekzistas!!.. Kaj se mi mortos, tiam la mondo estingiĝos en mia konscio, kiel lampo, se oni malŝaltas ĝin! Kaj ne estas kategorioj, prafaktoj!.. Bonvolu akcepti tion!.. Kaj helpu min, ĉar forpasas ĉio, se mi ne perceptas ĝin… La ideo formortas kun la pereiĝanta konscienc-enhavo!.. Jen… Jen ĝi estas… — li spiregis.

— En la rondo de la soldatoj tia estas la ekscitiĝo…

— Stultaĵo! — li diras kun acerba malpacienco. — Ekscitiĝo, psikozo, homamaso kaj individuo… Mi jam estas post tio… Al mi povas klarigi Gustave Le Bon kaj Herbert Spencer… Sintezo. Estas ridinde. Ili ĉiuj estas proksime al tio. Sed mi solvis ĝin!! Estas stultaĵo kompari la mondon kun organismo… Ĝi estas tia, kvazaŭ ni imagus, ke la ĉevalo reprezentas ĉiun beston… Kial ĝuste la ĉevalo?… Ĉar ankaŭ ĝi estas besto? Estas ridinde! Vi ne komprenas tion. Sed iun tagon vi surpriziĝos. Se iam mi prezentos ĝin… Ĉar mi divenis: iu frato prenas sur sin la sang-atavismon de la alia frato… Ĝi estas tia, kiel avalo: iu devas pagi! Ĉar nia patro estis pasia kartludanto kaj amuziĝema… Ni heredis tion… Kaj mi surprenis ĝin sur min… Eĉ anstataŭ Jeromo… Nur tiel li povis fariĝi kapitano. Mi kaj Evelyn pagis… Ĝi estis subita apero, kiel ŝi venis en mian vivon… Tiel Jeromo liberiĝis… Li ne fariĝis… kart… ludisto… Kaj oni postenigis min ĉi tien anstataŭ li… tiel dirite, kiel hostaĝo…

Li senspiriĝis. Fécamp donis akvon al li. Gouillaume prenis ĝin en sian manon. Sed li ne trinkis el tio, li nur tenis ĝin en sia mano anhelante.

— Nun… Jeromo… Kiu scias tion… se li fariĝos kolonelo, li venos pro mi… Ĉar mi prenis sur min… la sango-ŝuldon… de la kartludemaj, amuziĝemaj prauloj! Ĉu vi komprenas? Kaj ĉi tie ne gravas la teorioj… ĉi tie naniĝas Pencer kaj… la maljuna… Platono kaj ankaŭ lia Sokrato… ĉiuj… Ĝi estas la serioza realaĵo: teorieo el la praktiko… mi petas… Ĝi estas, kaj…

La glaso falis el liaj sensentaj fingroj, kaj ĝi disrompiĝis. Fécamp uzis la paŭzon rapide forlasi la ĉambron. Certe li vane atendus.

Atinginte la finon de la koridoro, li aŭdis, ke la leŭtenanto ankoraŭ parolas.

Vespriĝis, kaj la kontoro, la ŝtuparejo, la deĵorĉambro e§is, kiel malplena barelo.

Kie ili estas?

La korto estas plena de homoj. En la mezo de la fortikaĵo estas ebentretita placo. Ili prepariĝis! Li rigardis en la ĉambron de la kapitano. Sirone sidis ĉe la tablo kaj dormis, antaŭ li kuŝis koverto, Sajnas, ke li volis alpoŝtigi ĝin, kaj dume li ekdormis. Fécamp paŝis tien. Ĉu li veku lin? Sed dume li ĵetis rigardon sur la koverton…

Glacia tolpor trakuris lin ĝis lia kalkano.

— Kio ĝi estas?!

Jen tio estis skribita sur la koverto?

Komisiite de Colette de Cheyne mi sendis ŝian raporton al la Sekreta servo pere de aparta kuriero el Bahr El Sudan.

kapitano Sirone

Ĝi estis fermita koverto!

Estis skribite en ies angulo: 90. C. d. C.

Do Colette de Cheneyestas la komisiitino de la Sekreta servo n-ro 90!

Nun li sentis tiel, ke li freneziĝis!

Ke li devas ridi kaj saltadi! Rompi, frakasi, sed konstante ridante. Ĝi jam vibris en lia gorĝo, buŝangulo, kaj se ĝi eksplodos… tiam li ne plu regos siajn nervojn.

Li staris kun kunpremitaj pugnoj, profunde spirante, kun fermitaj okuloj por venki sian nekonatan, teruran internan instigon.

Poste li eliras sur siaj piedpintoj. Tiel oni ne ekscios, ke li estis ĉi tie. Kaj oni ne eksciu tion.

Kaj… li ne plu volis esti homo! Ne estas bezonate! Koro! Sento! Memoro: ĉio… ĉio forpasu!

Rouen, kies vivon li savis!

Kaj Colette, kiu komediis tiom da delikata malgajo, tiom da tenera instigo, tiom da larmaj ekrigardoj de neesprimebla sento.

Ne estas bezonate! Ĉui ĉi estas Carew! Ĉio! Ĉio!

Li tuj iras al Berlac.

Li proponos sian helpon! Fluu la sango, tondru la armiloj, falu la larmoj!

Ne bezonatas honoro, heroismo, esti bona eĉ tiam, kiam ĝi estas sensenca!!

Kaj li volis iri…

Sed liaj kruroj kvazaŭ estus el ŝtono. Li nur staris… Li nur trenis sin pene. Ho, ve! Kiel terure!

Malesperiĝinte, ĝemante li apogiĝis al la pordofosto.

Kia suferego: li ne povas esti malbona!

Multaj ebriaj soldatoj estis en la fortikaĵo. La gardostarantoj senkaŝe drinkis brandon, la ĉefkapolaro ridaĉis, kaj lia kamizolo ne estis butonumita

Magiron kaj aliaj soldatoj kunaranĝis en la deponejo la ekipaĵon de la leĝera marŝkolono ĝis Egipto. Cent sepdek kilometroj.

Gerard, la ftiza konstru-entreprenisto jam apenaŭ povis treni sin kaj skelete maldikiĝis. Terura tusado skuis lin.

— Gerard… — Fécamp haltigis lin. — Ĉu vi scias, kio estas okazonta?

— Neniu scias el la malliberuloj. Sed ĉiu diras, ke io okazos.

— Kiel vi opinias pri tio?

— Li spasme tusadis. Sangostrio aperis en lia buŝangulo. Li eklevis sian ŝultron kun langvora rideto.

— Tion…

— Sciu… ne tia dezerto estas la tuta lando… Kiel ajn estas la aferoj nun… Ni apartenas al tiu ĉi loko… Oni kruele traktas nin, sed ni ne povas prinei, ke ni estas francoj.

— Mi multe pensi pri tio. Vi pravas, mi opinias tiel.

— Li ne povis daŭrigi. Ili sidis silente.

— Diru, Gerard, ĉu toviĝas ĉi tie kelkaj homoj je kiuj ni povas kalkuli? Kiuj estas sufiĉe frenezaj al tio, ke ili defendu sian malliberecon, riskante eĉ sian vivon?

— Mi pensas… troviĝas.

— Kolektu tiujn ĉirkaŭ la pumpilo. La gardistoj ne ĝenos vin.

Kion li volis? Eĉ li mem ne sciis tion. Baldaŭ li pensados kaj faros ion. Li reiris en la kontoron kaj eksidis. Sonorado. Li levis la telefonon.

— Teknika taĉmento antaŭ Bekzat — anonciĝis voĉo. — Ni atendas la freŝajn trupojn.

— Alo! — krias la kondamnito n-ro 63. — Tuj informu la plotonon. Oni atakos ilin el dorsdirekto! Kaj…

La interparolo rompiĝis!

Ne estas kurento…

Mallumiĝis. Subite, senteble, neatendite vesperiĝis, kvazaŭ nubo kovrus la sunon, sed ĉi tie neniam estas nubo kaj pluvo.