Юрий Татаринов: Чарадзейныя яблыкі

Але нічога падобнага не адбылося. Ён проста ўстаў з крэсла і пачаў казаць на мігі. Бока не зразумеў яго. Здагадаўшыся, той паўтарыў усё яшчэ раз. І тады хлопец вырашыў, што будзе прасцей, калі ён сам паспрабуе растлумачыць прычыну свайго з'яўлення ў гэтым доме. Ён паказаў на сябе, паказаў, што ехаў і вось зараз завітаў прасіць начлегу (пры гэтым заплюшчыў вочы і паклаў галаву на далонь). Глуханямы адразу здагадаўся, пра што ідзе гаворка, і ўслед паўтарыў «госцю» ўсё, што той паведаў яму.

— Так-так! — зачараваны кемлівасцю няшчаснага, усклікнуў Бока. — Усяго адну ноч! — І паказаў адзін палец. — А заўтра паеду. — Ён махнуў рукою кудысьці ўбок.

Гаспадар узрадаваўся гэтаму візіту, здаецца, мацней, чым «госць» таму, што яго зразумелі. Ён павёў хлопца ў пакой — туды, дзе гучна гаварыла радыё, — і паказаў, што той можа месціцца на канапе (ён, як і нядаўна Бока, схіліў галаву сабе на далонь). Потым ён паказаў кухню і прыбіральню. І не пераставаў тым часам зазіраць хлопцу ў вочы, нібы чытаў па іх, ці разумее той яго. І калі бачыў разуменне, то ўсміхаўся і ўхвальна гуў, як бы жадаючы прамовіць: «Я рады, я рады…»

Потым ён прывёў Боку назад у свой пакой і паказаў на ложак. Пры гэтым ён тыцнуў сябе пальцам у грудзіну і нават прапішчаў:

— Я!.. Я!..

Пасля агляду дома ён распачаў доўгі аповед, сэнсу якога хлопец аніяк не мог спасцігнуць. Гаворка ішла, здавалася, пра паляванне і нейкую там выпіўку. Гаспадар старанна жэстыкуляваў перад носам у хлопца. А той утаропіўся на яго вочы і чакаў, калі ж ён уціхамірыцца. Глуханямы дужа стамляў яго. Боку хацелася хоць прысесці. Ён разуўся і прылёг на канапу, папярэдне падклаўшы сваю сумку пад галаву. Толькі пасля гэтага гаспадар падаўся ў свой пакой.

Застаўшыся адзін, Бока адразу ж выключыў радыётранслятар. Потым адшукаў у сумцы зубную шчотку і пашыбаваў да ўмывальніка.

Калі ён вярнуўся, тэлевізар ужо маўчаў, з пакоя чутно было пасопванне гаспадара, які рассцілаў ложак. Гэта заспакоіла хлопца. Ён патушыў святло і пачаў распранацца. Зняўшы куртку, ён раптам агледзеў у яе кішэнях яблыкі. Бока выклаў іх на стол і, выбраўшы адзін, самы буйны, пачаў есці. Яблык на смак быў такі ж, як і той, што каштаваў ён нядаўна ў парку. Жуючы, хлопец згадаў саву, а найперш тое, як яна спрытна выхапіла ў яго пачастунак, а ўслед перакуліла талерку. Згадаў ён, як яму падалося тады, нібыта птушка папярэджвае пра нешта. Даеўшы яблык, Бока зноў накінуў куртку. Яму захацелася выйсці на двор — пацікаваць на зіхоткі маладзічок, што вісеў проста над дахамі.

На дварэ што ёсць моцы цвіркалі конікі. Здавалася, што гэта завіхаюцца гномікі, каб паспець да світання выканаць якісьці тэрміновы заказ. Наводдаль, у суседніх дварах, брахалі сабакі. Месячны серп, як той ліхтар, асвятляў дахі хат і верхавіны дрэў. А за імі ляжала возера. Пра гэта можна было здагадацца па рэдзенькіх водблісках — адбітках месяцавага святла. Здавалася, быццам на вялізнай раўніне ззяе парассыпанае каштоўнае каменне…

У доме пачуўся шум. Раптам дзверы з рыпам расчыніліся і на парозе са свечкаю ў руцэ з'явіўся гаспадар. Ён усміхаўся, хоць святло цені кволага і хісткага агню ад свечкі рабілі ягоную ўсмешку якоюсьці злавеснаю. Сышоўшы з ганка, ён азірнуўся — запрасіў «госця» ісці ўслед за ім.

«І тут няма спакою! Але ж і надакучлівы!» — падумаў Бока. Аднак, як чалавек ветлівы, падпарадкаваўся, бо вырашыў: ён, відаць, хоча пахваліцца тым, што ў яго ў хляве.

Гаспадар, падалося Боку, дужа спяшаўся, бо ўвесь час пазіраў угору, на неба, як быццам адтуль яму падаваў сігнал нябачны паплечнік. Яны мінулі хлеў і апынуліся каля вымураванага ўваходу ў склеп. Адчыніўшы дзверы, глуханямы пачаў сыходзіць па стромкіх драўляных прыступках. Агеньчык свечкі затрымцеў, нібы пагражаючы патухнуць, — але той нават не звярнуў на гэта ўвагі. Апынуўшыся ўнізе, на бетанаванай пляцоўцы, ён азірнуўся і памахаў Боку, запрашаючы і тут узяць з яго прыклад. Наш герой нерашуча ступіў на лесвіцу. І адразу ж два вялізныя цені заскакалі па сценах склепа.

Апынуўшыся ўнізе, Бока заўважыў на адной са сцен цёмны ўваход, вышынёю ў чалавечы рост. Ён прыгледзеўся — і здагадаўся, што гэта тунель. Няяркае святло свечкі не дазваляла вызначыць яго глыбіню. А тым часам глуханямы пакіраваў проста да тунеля.

Свечка патухла, рухацца па тунелі давялося ў суцэльнай цемры. Але глуханямога гэта не бянтэжыла. Ішоў ён упэўнена і хутка, — відаць, не адзін раз карыстаўся гэтым ходам. Неўзабаве ў дальнім канцы замігцела святло. Напачатку нашаму герою падалося, што ўперадзе гарыць звычайная электрычная лямпачка. Але калі яны праз хвіліну зайшлі ў прасторнае памяшканне з шырокімі паўкруглымі вокнамі на столі, верагодней за ўсё — у склеп, ён зразумеў, што святло дзённае. Гэта здзівіла хлопца. Ён стаяў, як укапаны, каля бліжэйшага акна і на хвіліну нават забыў пра свайго правадніка. Бока аніяк не мог вытлумачыць, адкуль у такі час узялося на дварэ яркае святло. Праз шкло ён бачыў, што свеціць сонца, а на блакітным небе няма ніводнай аблачынкі. Нельга было сумнявацца, што настаў дзень. Заставалася высветліць, якім гэта чынам ноч прамінула так хутка. «Няўжо я гэтак забавіўся ў тое старое? — падумаў Бока. — А можа, паспеў паспаць тады, на канапе, перш чым выйшаў на двор?..» Ён спрабаваў прыдумаць разумнае тлумачэнне таму, што бачыў.