Барбара.
Радзівіл Руды.
Барбара.
Сэрцам чую…
Ён мне не здрадзіў… Ён душою тут.
Радзівіл Руды.
Было б найлепш, калі б ён быў тут целам.
Ты… не цяжарная? Нам шчыра адкажы.
Барбара.
Мы ўжо раней пра гэта гаварылі.
Радзівіл Руды.
Барбара.
Радзівіл Чорны.
Барбара.
Не ведаю! Напэўна,
Бог у жыцці не дасць яму дзяцей.
Радзівіл Чорны.
Дык што, карона будзе без нашчадка?
Радзівіл Руды.
Барбара… ты павінна нарадзіць…
Барбара.
Радзівіл Руды.
Як хочаш. У яго
Дзіця ў Вялікім княстве застанецца.
А ў Кракаве ніводная прынцэса
Яму яго ніколі не народзіць.
Барбара… Ты павінна нарадзіць!
Барбара.
Ды ад яго дзіця ў мяне не будзе!
Радзівіл Руды.
Было б дзіця… Няхай не ад яго…
Барбара.
А ад каго… яшчэ?.. Што ты гаворыш!?
Мне, значыць, трэба з некім… Божа мойі
Я, мабыць, сплю цяпер… Але так брыдка.
Што зараз я прачнуся…
Радзівіл Чорны.
Пачакай!
Даўным-даўно чароўная Юдзіф,
Ратуючы народ ад асірыйцаў,
Сама пайшла на ложа Алаферна,
Прыспала ваяводу і мячом,
Яго ж мячом адсекла галаву.
Пазбавіла свой горад ад чужынцаў.
Табе ж не трэба будзе забіваць.
А толькі даць жыццё! I даць Літве надзею!
Радзівіл Руды.
Мы столькі часу стогнем пад Каронай,
З часоў Ягайлы. А твой родны сын…
Узыдзе на пасад! I будзе ён ліцвін!
I княства наша стане каралеўствам.
Барбара.
Радзівіл Руды.
Здараецца такое…
На трыста год адзіны толькі раз,
Ліцвіны пра цябе складуць паданні.
Барбара.
Як я пачварва здрадзіла каханню?!
Куды мяне ты клічаш, родны брат?
Ды ты вар’ят! Вар’ят! Вар’ят! Вар’ят.
Ты з д’яблам пад руку цяпер ідзеш,
Сястру сваю, як дзеўку, прадаеш!
Радзівіл Руды.
Барбара.
Радзівіл Руды.
Барбара.
I Радзіма ён!
Брат! Бацька! Бог! Увесь-увесь Сусвет!
Сыдзіце з воч! Нямілы белы свет!..
Радзівіл Чорны.
Ты супакойся і падумай добра…
Радзівіл Руды.
На свеце можна ўсім ахвяраваць,
Калі Радзіму трэба ратаваць.
Радзівіл Чорны.
(Выходзяць.)
Барбара.
Бывай, о людзі, людзі!
Шануюць тых, хто і ў граху, і ў брудзе.
Калі ж ты вырашыў на светлы шлях звярнуць,
Імкнуцца зноўку ў пекла зацягнуць.
Прыйдзі, каханы мой, прыйдзі хутчэй!
Мне страшна! Я хачу тваіх вачэй.
Уваходзіць каралева Бонаў чорным вэлюме.
Адкуль вы тут?
Бона падымае вэлюм.
О Божа! Каралева…
Барбараапускаецца на калені.
Бона. Устаньце, дзіця маё… Гэта не вы, а я павінна апусціцца на калені і маліцца… Маліцца таму высокаму пачуццю, якое даў вам Бог ці то ва ўзнагароду, ці на выпрабаванне.
Барбара. О, светлая каралева…
Бона. Мой сын кахае вас… Кахае глыбока, шчыра, самаахвярна… Кахае так, як не могуць… і не павінны кахаць намеснікі Бога на зямлі… Яго душа разрываецца паміж вамі і святым абавязкам дзяржаўнага мужа перад Айчынай… Перад Польшчай… Венцаносныя асобы ніколі не зведаюць шчасця з тым, каго кахаюць… Дзеля карысці дзяржавы яны мусяць цярпець… цярпець на сваім ложы… нялюбых, нямілых… і мець ад іх дзяцей… Вы ж ведаеце, колькі намаганняў, колькі часу патрэбна, каб з’явіўся нашчадак прастола… Ва ўсіх каралеўствах гэта страшная праблема… I ведаеце чаму? Каля трона не жыве каханне… А без кахання дзеці цяжка нараджаюцца… Ой, як цяжка… Паверце, я гэта ведаю… А калі і народзіцца, дык хваравіты, кволы, худасочны… Па ўсёй Еўропе на пасадах сядзяць убогія… Тыя, хто народжаны не ад кахання… I яны змушаны дзеля дзяржаўных інтарэсаў нараджаць сваіх дзяцей з нялюбымі… Выраджэнне, заняпад…
Читать дальше