Мікалай Міклуха-Маклай - Адзін сярод дзікуноў

Мужчыны, устрывожаныя крыкам жанчын, зьбегліся з усяе вёскі. Яны былі ўзброены, як папала і абступілі мяне з усіх бакоў. Я стаяў спакойна пасярэдзіне пляцоўкі, дзівячыся гэтай трывозе і не разумеючы, чаму мой прыход выклікаў такую мятусьню.

Мне вельмі хацелася супакоіць тубыльцаў словамі, але я такіх слоў ня ведаў, і таму прышлося задаволіцца толькі тэстамі. Тубыльцы стаялі навакол мяне нахмураныя і перакідваліся словамі.

Я зьнябыўся ад ранішняе пагулянкі і таму ўзьлез на адну з высокіх пляцовак. Даволі выгодна разьмясьціўшыся на ёй, я запрасіў кіўком тубыльцаў таксама ўзьлезьці на пляцоўку. Некаторыя з іх, відаць, зразумелі, што я ня буду шкодзіць ім. Яны загаварылі спакойна і нават адклалі ў бок сваю зброю, але іншыя ўсё яшчэ падазронна глядзелі на мяне і не выпускалі з рук сваіх дзідаў. Я бачыў ясна, што прыход мой зусім няпрыемны для іх і што яны чакаюць з нецярплівасьцю, каб я пашоў. Ім не спадабаўся мой уважлівы агляд і тое, што я, выняўшы свой альбом, пачаў нешта маляваць. Шмат хто, каб пазбавіцца ад майго пільнага погляду, усталі, нешта замармыталі і пашлі.

Мне хацелася піць, вакол мяне ляжалі на зямлі какосавыя арэхі, але ніхто з дзікуноў не прапанаваў мне задаволіць смагу сьвежым какосавым малаком. Ніхто з іх не падышоў бліжэй і не загаварыў са мною, а ўсе глядзелі варожа і панура.

Я бачыў, што, астаючыся тут надалей, я не дасягну нічога і знаёмства маё з дзікунамі не пасунецца наперад ні на крок. Таму я наважыў ісьці дамоў. Я ўстаў і пры агульным маўчаньні прайшоў праз пляцоўку на сьцежку, якая прывяла мяне да мора. Было ясна, што перамагчы недаверра тубыльцаў нялёгка. Трэба будзе шмат цярплівасьці і такту з майго боку, каб дасягнуць гэтага.

Дамоў я прышоў толькі на захадзе сонца. Мае слугі пачалі ўжо непакоіцца, што мяне так доўга няма. Яны сказалі мне, што ў маю адсутнасьць прыходзілі два тубыльцы з Гарэнду і прынесьлі тры скруткі: для мяне, для Ульсона і Боя. Я загадаў разгарнуць гэтыя скруткі. Там былі вараныя бананы, плады хлебнага дрэва і кавалкі нейкага мяса, падобнага да сьвініны. Мяса мне не спадабалася, але Ульсон і Бой з вялікім здавальненьнем зьелі яго. Аднак, я іх устрывожыў, сказаўшы, што гэта, быць можа, чалавечае мяса. Яны сталі горача даводзіць, што гэта оыла сьвініна, але мяне ўсё-ж не пераканалі.

Мы скончылі рабіць дах над вэрандаю, але прышлося яшчэ шмат папрацаваць, каб упарадкаваць сваё гняздо. Маё памяшканьне мае плошчы ўсяго чатыры квадратовых мэтры, а рэчаў у мяне вельмі шмат. Аднак, мая хата робіцца больш утульнай з кожным днём і ўсё больш і больш падабаецца мне.

Бедны Бой захварэў. Ён лёг, закутаўся з галавою ў коўдру, і ледзь мог адказваць на мае запытаньні. У яго была даволі высокая тэмпэратура. З-за мыса, праз два дні пасьля гэтага, раптам паказаўся парус. Гэта была вялікая пірога з накрытым памяшканьнем наверсе, у якім сядзелі людзі. Адзін з іх сядзеў ля руля і кіраваў парусам. Падплыўшы бліжэй да мыска, рулявы абярнуўся ў наш бок і пачаў нешта крычаць і махаць рукамі.

Я яшчэ ні разу ня бачыў такое вялікае пірогі. Яна паплыла ў Гарэнду, а праз 5 хвілін паказалася другая яшчэ большая за першую. На ёй была цэлая хатка, падобная да вялікай каморы, у якой пад дахам сядзела чалавек 6 ці 7 тубыльцаў. На абедзьвух пірогах было па дзьве мачты, з якіх адна была нахілена наперад, другая назад.

Я здагадаўся, што мае суседзі хочуць паказаць свайму госьцю такую для іх дзіўнасьць, як белы чалавек, і таму падрыхтаваўся да сустрэчы. Сапраўды, праз 15 хвілін з двух бакоў, з вёсак Гарэнду і Гумбу, зьявіліся тубыльцы. Я даведаўся, што госьці прыплылі з выспы Білі-Білі. З імі прышло некалькі маіх суседзяў тубыльцаў, якія хацелі паказаць сваім гасьцям усялякія дзівосныя рэчы, што былі ля халупы белага чалавека. Людзі з Білі-Білі з вялікаю цікавасьцю і зьдзіўленьнем разглядалі ўсё: рондаль і імбрычак на кухні, маё складанае крэсла і столік на пляцоўцы, мае чаравікі і паласатыя шкарпэткі, якія выклікалі ў іх вялікае захапленьне. Яны ўвесь час разяўлялі рот, прыгаворваючы зацяжна «а-а-а», «э-э-э», цмокалі губамі, а часамі ўкладалі палец у рот. Цьвікі ім таксама спадабаліся. Я даў ім, апрача цьвікоў, некалькі пацерак і па кавалку чырвонае тканіны. Гэты мой учынак быў прыкры для Ульсона, які быў нездаволены, што я раздаю рэчы дарэмна, бо госьці прышлі бяз жадных падарункаў.

У тубыльцаў з Білі-Білі частка валасоў была старанна афарбавана чырвонай вохрай. Лоб і нос былі размаляваны тэй-жа фарбай, а ў некаторых былі размаляваны нават і сьпіны. У многіх на шыі да самых грудзей вісела маніста з двух іклаў папуаскае сьвіньні, зьвязаных такім чынам, што на грудзях яны складалі ляжачую цыфру 3. Гэтую аздобу жыхары Гарэнду называюць «буль-ра» і вельмі яе цэняць. Я прапанаваў ім за буль-ра нож, але яны не згадзіліся на такі абмен, хоць ножык вельмі спакушаў іх. Усё-ж маімі падарункамі яны былі вельмі здаволены і пайшлі ў найлепшым настроі.