Пітэр Джойс - Цікі

Некаторы час сляды вялі ў адным кірунку — проста на поўдзень. Пагнутыя дрэвы і зламанае галлё дакладна паказвалі дарогу — нібы ты крочыш па даўно знаёмай сцежцы.

Потым след пачаў круціцца то ўлева, то ўправа і, нарэшце, перад самым захадам сонца, зрабіўся зусім звілістым, быццам слон выбіўся з сілы і ўжо не разбірае кірунку.

Цікі, Мафута і воіны спыніліся і сышліся разам: трэба было вырашыць, што рабіць далей.

— Ён страціў шмат крыві, — сказаў Мафута. — Хутка мы яго знойдзем.

— Так. Ён недзе недалёка, — згадзіўся нехта з воінаў.

Цікі пачаў азірацца наўкол — акінуў позіркам дрэвы, камяністыя грудкі, зарослыя высокай травой лужкі. У яго моцна білася сэрца: слон недзе тут, зусім блізка...

— Паранены слон наўрад ці ўжо мог далей ісці, — гаварыў Мафута. — Трэба добра пашукаць у самым гушчары, бо, можна не сумнявацца, для свайго апошняга прытулку ён выбраў самыя густыя зараснікі.

Сонца ўжо схавалася за небасхіл, надаўшы небу цёмна-барвовы колер, калі яны натрапілі на мясціну, дзе мог схавацца слон, — невялікі, але густы гай на беразе маленькай рэчкі з павольнай плынню.

— Тут мы яго знойдзем, — упэўнена сказаў Мафута. Памаўчаўшы крыху, ён дадаў: — Але позна ўжо. Тут мы пераначуем, а за справу возьмемся раніцой.

Усе размясціліся на начлег, паклаўшы галовы на рукі альбо проста на валуны.

Было холадна, хацелася есці, але распальваць вогнішча было нельга — святло і дым маглі ўспудзіць слана.

Нібы вялізным чорным плашчом, цемра ахутала зямлю, і падарожнікі заснулі. Але не ўсе.

— Ой! — раптам застагнаў Мафута. — Страшэнна есці хочацца. Ад вогнішча ніякай шкоды не было б.

— Ш-ш... Агонь запальваць нельга, — прашаптаў нехта з воінаў. — Слон пачуе нас.

— Нават самага маленечкага?

— Ніякага. І вам не сорамна быць нявольнікам свайго страўніка?

— Ведаеце, — прабурчаў Мафута, — толькі неразумныя людзі забываюць пра свой страўнік. Да раніцы мы ўсе можам памерці з голаду!

— Цішэй вы! Абодва змоўкніце, — пачуліся ціхія галасы.

Нейкі час панавала поўная цішыня.

Падзьмуў халодны ветрык, вада ў рацэ зарабацінілася. І амаль адразу наляцелі раі маскітаў, ноч напоўнілася іх шалёным гудзеннем.

Скарчанелы, галодны, скусаны маскітамі, Цікі нарэшце заснуў.

— Калі б мы запалілі агонь, — раскалоў цемру гучны голас, — мы маглі б...

— Ш-шш...

— ...павячэраць...

— Ш-шш...

— ...і сагрэцца...

— Ш-шш...

— ...і пазбавіцца ад маскітаў...

— Калі ласка, Мафута, памаўчыце. Агню распальваць мы не будзем!

Мафута глуха застагнаў і заціх.

Халодны шэры пробліск святла ўзнік на ўсходзе. Адзін за адным прачнуліся людзі. Рукі і ногі ў іх здранцвелі, нылі ўсе косці. Але неўзабаве ўсе крыху разышліся, акунулі галовы ў рэчку і пачалі адчуваць сябе лепш.

— Як жа мы выцягнем тое кап'ё? — запытаў нехта.

Кожны прапанаваў свой план, бо кожны хацеў паказаць сваю храбрасць.

Нарэшце дамовіліся: высокі воін, які славіўся сваімі хуткімі нагамі, павінен выбавіць важака на адкрытае месца; Мафута, самы дужы з усіх, залезе на дрэва і, калі пад ім з'явіцца слон, ухопіць дрэўка кап'я і выцягне яго.

— А чым я магу памагчы? — спытаў Цікі.

— Ты, малы, не шукай небяспекі, — засмяяўся Мафута. — Памятай: я пакляўся майму сябру, твайму бацьку, што не дам цябе ў крыўду. Калі з табой што здарыцца, дадому я ўжо ніколі не вярнуся.

Усе стаіліся, прыгнуўшыся пад дрэвамі, а Мафута ўсміхнуўся, моўчкі памахаў рукой і папоўз да вызначанага дрэва.

Цікі таксама крыху прапоўз і прыўзняў галаву, назіраючы за тым, што будзе далей.

Тым часам Мафута імкліва і бясшумна прабіраўся скрозь высокую траву. Потым палез на дрэва і знік у яго лістоце.

— Цяпер мая чарга, — прашаптаў высокі воін. — Пажадайце мне поспеху, — і ён таксама падаўся да гаёчка.

Цікі зрабілася нават крыху зайздросна.

— А мне чаму нельга? — спытаў ён сам сябе.

Калі воіна ўжо не было відаць, нехта сказаў:

— Падыдзем бліжэй да таго месца — адсюль мы нічога не ўбачым.

І тады Цікі раптам хуценька пабег наперад і, перш чым яго паспелі затрымаць, апынуўся ўжо ў густой траве, ля гаёчка.

Калі хлопчык дабраўся да дрэва, на якім сядзеў Мафута, ён зірнуў угору і ўбачыў спалоханыя вочы, якія глядзелі на яго з высокага сука.

— Чаго... чаму... навошта ты прыйшоў сюды, Цікі?

— Хачу памагчы, — адказаў Цікі. — Хіба ты забыўся, Мафута? Гэта ж я першы падаў думку выратаваць слана.

— Але ж, Цікі... — запярэчыў Мафута, аднак хлопчык яго ўжо не чуў, бо зноў нырнуў у траву і пачаў шукаць у ёй воіна.