Поль Элюар - З табой

Адзінаццаць вершаў для гэтага зборніка былі напісаны за некалькі месяцаў да перамір’я і надрукаваны без дазволу цэнзуры за кошт аўтара на блакітнай паперы ў выглядзе ліста, складзенага ў чатыры столкі. Паэт пасылаў сваю «кніжачку» па пошце тым дзеячам, якія ўцягнуты ў барацьбу за працяг вайны, і тым, хто выступае супраць вайны. У ліку змагароў супраць імперыялістычнай вайны быў Анры Барбюс, які стварыў кнігу «Агонь». Ён атрымаў ад Элюара вершы з аўтографам: «Анры Барбюсу, які напісаў самую карысную кнігу ў свеце».

Гэты зборнік з’явіўся на аснове лінгвістычна-стылістычных эксперыментаў, якімі Элюар займаўся на старонках невялічкага, створанага ім часопіса «Прыказкі».

У рукапісе гэты зборнік называўся «Мастацтва быць нешчаслівым». Пры чытанні карэктуры Элюар змяніў назву на «Горад тугі». Зборнік стаў вельмі папулярным сярод аматараў паэзіі ў Францыі.

Кніга прысвечана Гала — першай жонцы Элюара. Гала (як назваў яе Элюар) — Алена Дзмітраўна Дзяканава была дачкой маскоўскага адваката. Паэт пазнаёміўся з ёй у горным санаторыі Клавадэль (Швейцарыя), дзе лячыўся з канца 1912 г. да лютага 1914 г. Пасля звароту нявесты ў Расію яны доўга перапісваліся. У лютым 1917 г., нягледзячы на цяжкасці ваеннага часу, Гала прыехала з Пецярбурга ў Францыю, каб павянчацца з Элюарам. Ён служыў тады ў 22-м пяхотным палку, і яго адпусцілі на некалькі дзён на пабыўку дамоў для жаніцьбы.

Сваім раннім знаёмствам з рускай паэзіяй Элюар абавязаны Алене Дзмітраўне. У 1918 г. яны нават спрабавалі разам перакласці на французскую мову «Балаганчык» А. Блока (на жаль, рукапіс перакладу згубіўся).

11 мая 1918 г. у іх нарадзілася дачка Сесіль. Ёй прысвечаны верш «Маё дзіця капрызнае» (гл. зборнік «Вершы для мірнага часу»).

У дзесяцігадовым узросце Сесіль падказала Элюару назву зборніка «Каханне. Паэзія». «Я прасіў яе аб гэтым і спачатку сціпла прачытаў ёй некалькі вершаў». Гэтыя словы надпісаны рукой Элюара на адным з экземпляраў зборніка.

Лістапад 1936.— Упершыню падрукаваны ў газеце французскіх камуністаў «Юманітэ» 17 снежня 1936 г. Гэта быў гнеўны водгук на фашысцкія бясчынствы ў Іспаніі ў дні грамадзянскай вайны. У красавіку 1938 г. верш быў выдадзены асобнай кніжачкай пад назвай «Салідарнасць» — на французскай і англійскай мовах. Верш выклікаў раздражненне з боку кіраўніка сюррэалістаў Брэтона.

На творчым шляху Элюара кніга «Натуральная плынь» была важнай паваротнай вяхой і з’явілася прадвесніцай паэзіі Элюара эпохі Французскага Супраціўлення.

Назву кнігі Элюар спецыяльна пераняў у Гёте (аўтабіяграфічная кніга «Паэзія і праўда»), каб падкрэсліць, што праўдзівае слова не мае межаў і не залежыць ад шавіністычнай дзікай палітыкі фашыстаў.

Свабода.— У рукапісе гэты верш меў назву «Адзіная думка» і прысвячаўся Нуш Элюар (другой жонцы паэта). Затым Элюар змяніў загаловак верша, і «Свабода», падрукаваная ў 1942 г. на лістоўцы, атрымала самы шырокі рэзананс. Верш скідвалі ў тысячах экземпляраў пад акупіраванай Францыяй. Яго перадавалі з рук у рукі, з вуснаў у вусны, ён стаў гімнам барацьбітоў Супраціўлення.

Апавяшчэнне.— Верш з’явіўся водгукам на гібель ад рук фашыстаў у 1942 г. Жоржа Дзюдака, рэдактара часопіса маладых камуністаў «Кайе дэ ля Жэнес».

Мужнасць.— Упершыню без подпісу надрукаваны ў газеце «Летр Франсэз» (студзень — люты 1943 г.).

Сем вершаў аб любові на вайне.— Выдадзены ў канцы 1943 г. у падпольным камуністычным друку пад псеўданімам Жан дзю О.

Тупыя і злосныя.— Упершыню надрукаваны ў падпольнай «Летр Франсэз», май 1944 г., затым у «Песнях макі» пад псеўданімам Марыс Эрван. Макі — так называліся французскія партызаны — змагары супраць гітлераўскіх захопнікаў.

Габрыэль Перы. — Упершыню надрукаваны ў газеце «Юманітэ» 13.ХІІ.1944 г. у знак памяці Габрыэля Перы (1902—1941) — нацыянальнага героя Францыі, камуніста, аднаго з рэдактараў газеты «Юманітэ», расстралянага гітлераўцамі 15 снежня 1941 г.

Кніга ўпершыню надрукавана ў Швейцарыі ў выдавецтве «Труа Коллін» у пачатку 1944 г. Большасць вершаў напісана ў горнай псіхіятрычнай бальніцы Сента-Алабан у Севеннах (Швейцарыя), дзе Поль і Нуш Элюар вымушаны былі хавацца ад праследаванняў паліцыі з лістапада 1943 г. Туды з’яўляліся партызанскія сувязныя з Францыі, якім паэт перадаваў свае вершы.