Райнэр Рыльке - Санеты Арфею

Гэты:
маршчыністы, горкі мацак;
толькі ляскоча, стары, у занадта прасторнай
сваёй абалоне, быццам у ёй спачатку
двое былі, адзін з якіх у магіле,
другім перажыты,
другім, хто аглух і здурнеў
у аўдавелай скуры сваёй.

Гэты:
малайцаваты, нібы нарадзіўся
ад скруцівяза й манашкі; туга набіты
мускуламі і прастадушнасцю.

О вы, хто падораны быў замест цацкі
недаспелай пакуце, калі
спакваля ўбіралася ў сілу яна...
Ты, хто, як плод,
зеляпан, сотні разоў штодня
падаеш з дрэва разам пачатага руху (які
шпарчэй за ваду працячэ праз вясну, і праз лета, і восень),—
падаеш ты, гупаеш аб дамавіну;
часам нешта ўзнікае ў табе, як аблічча,
рэдка калі павернутае да тваёй
маці, любімай табою так моцна, ды ў целе
гладкім тваім палахліва знікае,
ледзьве акрэсленае аблічча... I зноў,
пляскае зноў у далоні мужчына — Ап! —
знак да скачка даючы, і перад тым,
як абвострыцца боль каля сэрца,
што нясецца галопам заўсёды,— адчуецца
ў пятах пранізліва-востры агонь,
і прыпячэ ён раней за прычыну
слёз на вачах,
плоцкіх слязінак знямогі й адчаю...
I ўсё ж — хай натужна, праз сілу —
усмешка...

Анёле!
Сарві гэту ўсмешку, як каліўца з кветкай,
і апусці яе ў вазу разам з усімі
радасцямі, не спазнанымі памі дагэтуль,
і ўвекавеч іх, на урне пакінуўшы надпіс,
горды, прыгожы і ўзнёслы «Subrisio Saltat [16] Subrisio Saltat — «усмешка скакуна», іранічная імітацыя аптэкарскай латыні. ».

Ты, дарагая,
праз цябе пераскоквае радасць,
найвялікшая радасць. Магчыма, валаны
цешацца шчасцем сваім і тваім —
альбо на дзявочых
пругкіх грудзях металічны зялёны шоўк
болей нічога не хоча, здаволены целам.
Ты парушаеш заўжды раўнавагу,
як яблык на рынку,
кінуты рэзка на шалю перад усімі,
голая аж да плячэй.

Дзе ж яно, месца,— яно ў маім сэрцы,—
дзе яны не маглі, дзе яны
адпадаліся, быццам жывёлы,
злучаныя паняволі,
але не здольныя зліцца,
дзе занадта вялікі цяжар,
дзе няўпэўнена круцяцца
на паднятых трысцінах
няўстойлівыя талеркі...

I раптам у гэтым цяжка здабытым Нідзе, раптам
невыказнае месца, ў якім найчысцейшая драбната
неверагодна змяняецца і пераходзіць
у паражнечу надмернасці,
дзе рахунак шматлічбавы
незлічона расце.

Плошчы, о плошчы Парыжа, арэна без межаў,
дзе мадыстка madam Lamort [17] Madam Lamort — пані Смерць (франц.).
трывожныя сцежкі зямлі, бясконцыя стужкі
пераплятае і вяжа і нанава творыць з іх
банты, фестоны, фальбоны і кветкі, плады штучнай флоры,
барвы фальшывыя — дзеля аздобы
шапачак зімніх Нядолі.
...................................
Анёле! Пакажы тое месца, яшчэ не вядомае нам,
дзе закаханыя, стаўшы на дыване небывалым,
паказалі б нам тое, чаго
тут паказаць не могуць,— бясстрашнасць
фігур і палёту іх сэрцаў,
вежы прынадных уцех і драбіны, адна на адну
абапёртыя там, дзе няма ім апоры,—
тут бы адважыліся сярод тлуму
знямоглых, маўклівых нябожчыкаў-гледачоў,—
ці кінулі б гэтыя мёртвыя людзі свае дбайна сабраныя,
пільна, ашчадна хаваныя,
вечна патрэбныя, вечна апошнія
грошыкі шчасця вось гэтай
усмешлівай пары
на іх прыціхлы
дыван?

О смакоўніца, важна мне ведаць здаўна,
як ты свой цвет у завязь ператвараеш,
як у гатовы к даспеласці плод на галіне
ўкладваеш чыстую тайну сваю некрыкліва.
Нібы па трубах фантанаў, па гнуткіх галінах
сокі імкнуцца і ўніз, і ўгару і са сну
пырскаюць шчасцем свайго найсалодшага твора.
Так, як у лебедзя бог...
...........................Мы ж марудзім —
не хочам буяна цвісці і ў запознены плод,
у пераспеласць яго мы вінавата ўваходзім.
Рэдка хто здольны нястрымна імкнуцца да дзей,
каб загарэцца адразу на поўнае сэрца
ў час, калі прага цвіцення, як ветрык начны,
вейкі кранае і вуснаў бутон абуджае:
можа, героям ці тым, што заўчасна памруць,
жылы круціць іначай садоўніка смерць.
Мчацца яны стрымгалоў: апярэджваюць самі
ўсмешку сваю, як запрэжка на фрэсках
Карнака [18] Карнак — комплекс старажытных егіпецкіх храмаў (16—11 ст. да н. э.). апярэджвае пераможцу-цара.

Дзіўна блізкі герой да заўчасна памерлых.
Барацьбы за сваю працягласць у свеце
ён не баіцца. Жыве ён — угору йдучы,
у пераменлівы светапарадак, у зоры
вечнай, як свет, небяспекі. Нямногія знойдуць
там яго. Але разбуджаны Лёс, той, які
змрочна замоўчвае нас, апяваць яго будзе
ветрам парыўным свайго расшумелага свету.
Толькі яго гэтак чую. I праз мяне
з ветрам струменіць прыцемпены голас яго.
Як бы хацеў я ад смутку схавацца: каб быць
хлопчыкам — о, каб магчыма было ім зрабіцца —
сесці, падперціся будучымі рукамі
і прачытаць пра Самсопа, пра тое, як колісь
маці спачатку нічога радзіць не магла —
потым усё нарадзіла.