Райнэр Рыльке - Санеты Арфею

Праўда, нам дзіўна зямлю пакідаць і не жыць,
больш нашых звычаяў нудных ужо не трымацца,
ў ружах і ў іншым усім, што нечым нас вабіць,
болей не бачыць значэння, істотнага для чалавека,
рукі забыць, што трывожна нас песцілі колісь,
кінуць імя сваё, нібы разбітую цацку.
Дзіўна — зямлю назаўсёды пакінуць, не марыць.
Дзіўна — угледзець, як тое, што важным было,
пырхае лёгка ў прасторы і вольна лунае.
Смерць нам спачатку таксама дзіўнай здаецца.
Звыкнуцца трэба, пакуль спакваля не пачнеш
вечнасць нутром адчуваць.— Памыляюцца толькі
зкывыя, калі яны вельмі выразна, дакладна
смерць ад жыцця адасобіць спрабуюць.
Кажуць, анёлы часам і самі не знаюць,
ці да жывых, ці да мёртвых прыходзяць яны.
Вечная плынь абмывае абодва царствы
і паглынае ў абодвух усе пакаленні.

Мы не патрэбны анёлам, адорвені прахлыя
ад маладога жыцця; ад зямнога адвыкнуць
можна — нібы ад грудзей мацярынскіх дзіця.
Мы, каго тайны вялікія вабяць адвечна,
мы, каму скруха духоўна расці пасабляе,—
продкаў памерлых забыўшы, ці пражывём?
Кажа легенда, што галашэнне па Ліну [13] Лін — сын Апалона і музы Ураніі, у грэчаскіх міфах увасабляе заўчасную смерць у росквіце сіл. У Рыльке Лін выступае як заснавальнік музыкі, падобны да Арфея.
моўчу здранцвелую музыкай колісь прарвала:
у баязлівай прасторы, адкуль назаўсёды
юны паўбог адышоў, пустата загучала
тьш, што нас цешыць і вабіць, што нам памагае.

Кожны анёл — жахлівы. I ўсё-такі — гора мне! —
Вас апяваю, амаль што загубныя птушкі душы,
знаючы вас. Куды ж дзеліся Товія [14] Товій — біблейскі герой, да якога наведаўся анёл. Сюжэт выкарыстоўваўся ў жывапісе Адраджэння і барока. дні —
калі Прамяністы стаяў на парозе пакуты,
нібы вандроўнік, адзеты ў дарогу, не страшны;
(хлопец да хлопца — прыглядваўся кожны цікаўна).
О, каб цяпер той архангел, што там, за свяціламі,
грозна наблізіўся хоць на імгненне да нас,
сэрца разбілася б наша адразу. Дык хто ж вы?

Рана пашчасціла вам, мілаванцам стварэння.
Вы — гэта гор вышыня, небакраі дасвецця,
дробны пылок бажаства, што цвісці пачынае,
троны, ступені, праходы, суставы святла,
сутнасці вечнай начынне і сумятня асалоды,
выбухі бурныя шалу, пачуццяў чароўных,
люстры, якія з сябе хараствво сваё льюць
і — узнаўляюць яго ў абліччы сваім.

Бо, адчуваючы,— робім усё пра-мінулым,
бо, уздыхаючы,— мы выдыхаем сябе,
бо, палымнеючы,— мы ад успышкі да ўспышкі
тлеем слабей і слабей. Няхай нехта нам скажа:
ты ўваходзіш у кроў маю, ласку, вясну,
ты напаўпяеш сабою прадмет... Не ўтрымае
нас ён, калі мы знікаем бясследна ў ім.
Хто ж утрымае прыгожых! Няспынна іх твар
бляскам уяўным азораны — гасне адразу.
З нас яно — Наша знікае, як з лісця раса,
мы астываем, нібыта гарачая страва...
А наша ўсмешка? — куды знікае яна?
А нашы новыя, палкага сэрца парывы?..
Гора! Мы ў гэтым жывём. Хіба, можа, сусвет,
у якім мы растворымся, мае наш прысмак?
Можа, анёлы ўспрымаюць толькі сваё,
тое, што выпраменьваюць самі, а можа,
ім дастаюцца часцінкі ад сутнасці нашай?
Можа, упісаны мы
ў рысы іх так, як няпэўнасць — хай нават не часта —
ўпісана ў рысы аблічча цяжарнай жанчыны?
У пастаянным вяртанні ў сябе яны могуць
гэтага нават не бачыць. (Хоць бачыць павінны.)

Ноччу маглі б закаханыя — толькі б умелі —
дзіўныя дзівы расказваць адно аднаму,
бо ахінае іх вечная тайна, маўчанне.
Дрэвы нямыя, дамы, у якіх мы жывём,—
ўсё непарушна стаіць. Толькі мы абцякаем
гэта, як продзімень пругкага ветру прадметы.
Зладжана ўсё нас замоўчвае, з сорамам часам,
часам з надзеяй маўкліваю верачы ў нас.

Вас, закаханых, шчаслівых у шчырай любові,
я заклікаю нас зразумець. Вы з'яднаны.
Што вам вядома пра нас? Раскажыце спакойна.
Вось падымаюцца рукі мае, і ў іх тоне
стомлены твар мой. I гэта дае мне пачуцці.
Толькі ж ці досыць іх? Ці дастаткова,
каб існаваць?
У вас, хто жыве ў захапленні другога, пакуль
не задаволіць палкіх жаданняў пакорай:
болей не трэба, даволі! — у вас, што ад ласкі,
як вінаградныя гронкі, налітыя сонцам,
у вас, хто альбо памірае, альбо
перамагае ў любві,— пра лёс наш пытаюся.
Ведаю: ваша крананне таму нам прыемнае,
што не знікае месца, якое пяшчотна
вы закранулі — у гэтым вы можаце мець
чыстую вашу трываласць, надзею на шчасце,
вечнае шчасце ў абдымках. I ўсё ж, калі зможаце
вытрымаць: позірку жах і любоўную муку
там пад акном, вашу першую ў садзе прагулку,—
ці зберажэцца каханне? Ці вы — гэта вы?
Бо, як абое прынікнеце вуснамі к вуснам
і неспатольна п’яце адно аднаго —
дзіўна, калі адмаўляецца піць адзін з вас.