Райнэр Рыльке - Санеты Арфею

Тут цяпер час для Вымоўнага, тут яго дом.
Выкажся і прызнай. Тут хутчэй, чым дзе-небудзь
тыя адкрышацца рэчы, што перажыты,
іх безаблічная дзейнасць тут выштурхне, зменіць.
Лопне яе абалона, і вырасце дзея
проста з сярэдзіны і абмяжуе сябе.
Сэрца між молатаў паша
ляжыць, як язык
за зубамі, але і тады
славіць нястомна.
Свет услаўляй перад анёлам, не свет невымоўны,
не фанабэрся сваім пачуццём велізарным.
Бо ў тым сусвеце, дзе адчуваюць пачуцці,
ты — немаўля. Лепш раскажы там анёлу
простае нешта, што з роду ў род перадаецца,
наша спрадвеку — даткніся рукою да зор.
Выкажы рэчы яму.
I ён здзіўлена стане,
як ты стаяў у майстэрні рымара ў Рыме
альбо ў ганчарні на Ніле. Паказвай яму
рэчаў нявіннасць, іх шчасце, іх крэўную нашасць,
і пакажы, як пакута прымае аблічча яе,
служыць за рэч і канчаецца ў рэчы, каб потым
ужо на тым свеце ад скрыпкі шчасліва ўцячы.
Рэчы, што ў смерці жывуць, зразумеюць хвалю,
бо яны, тленныя, просяць ратунку ў нас тленных,
думаюць, пэўна, што мусім у сэрцы нябачным
ператвараць іх у нас — бясконца ў тых нас,
якімі мы ўрэшце станем.

Хіба сапраўды ты хочаш, зямля, адрадзіцца
нябачнай у нас? Ці не гэта — нябачнасць! — было
даўнім жаданнем тваім? Нябачнасць! Зямля!
Ператварэнне — найбольшая мара твая!
Зямля, я люблю цябе. Вер мне, няшмат мне патрэбна
вёснаў, каб я пакарыўся табе. Мне даволі
нават адной — і яе ўжо ў крыві дастаткова!
Безыменны ляцеў я к табе з далёкае далі.
Вечна ты слушная, і прасвятленне тваё —
давяральная смерць.

Бачыш, жывы я. Чаму? Ні дзяцінства,
ні будучыня не паміраюць у сэрцы маім...
Звышжывое жыццё
з сэрца крынічыць майго.

Хай бы хоць раз на зыходзе жорсткага знання
славу запеў я і радасць анёлам зычлівым.
Каб аніводзін з грозных молатаў сэрца
марна не біў, каб трапляў па мякка-сумненных
струнах парванай душы.
Каб успыхнуў нятленна
твар мой абмыты; каб чыста-празрыстыя слёзы
твар арасілі. О, як бы тады я любіў
ночы засмучаныя! Тады перад вамі,
сёстры няўцешныя, больш бы не кленчыў і ў косах
вашых распушчаных не абудзіўся б ніколі.
Мы — адмаўляльнікі боляў. Іх мы прадбачым
у смутным чаканні — закопчыцца мусяць яны.
Болі — азімае лісце, цёмны барвенак,
адна з пораў таемнага года — не толькі
пара, а і месца, паселішча, грунт і жытло.

Ах, якія чужыя завулкі Горада Мукі,
дзе ў цішыні фальшывай, складзенай з гукаў,
вылітай з формаў пустэчы,
высіцца трэснуты помнік — шум пазалочаны.
О, як стаптаў бы анёл іхні Рынак Уцех
каля сабора, куплены цалкам:
чысты, замкнуты, пусты, як нядзельная пошта.
А навокал яго вечна віруе кірмаш.
Арэлі свабоды! Штукарства заўзятасці звыклай!
I долі ўпрыгожанай лялечны цір,
дзе бляха дрыжыць і грукоча, калі
шчасціць стралку. I Рынак ад воплескаў,
ад захаплення віруе; батлейкі, вярцепы
вабяць, равуць, барабаняць. Дарослым цікава
бачыць, як множацца, анатамічна амаль,
грошы; не толькі цікавасць: бачаць прыроду
грошай яны, і працэс, і вынік, і ўсё да канца —
гэта і вучыць, і робіць плоднымі іх....
...Рынак пакінем,
бо за парканам адразу, дзе шыльда
«Ад смерці паможа»,—
горкае піва, якое здаецца салодкім
тым філосафам-спажыўцам, што жыццём
і яго спасцігненнем закусваюць горыч...
А за парканам, адразу, ўжо дзейнасць пануе:
дзеці гуляюць, і наасобку — каханкі,
там жа, наўзбоч, на ссохлай траве
цешацца воляй, прыроднай раскошай сабакі.
Хлопцу цікава далей — і здаецца, што Скруху
ён пакахаў маладую... За ёю на луг
ён пераходзіць... I кажа яна:
«Пойдзем далей. Бо далей мы жывём...»
А дзе?
I закаханы юнак ідзе следам. Постаць яе
вабіць яго — яе плечы і шыя...— Відаць,
з добрага роду яна.
Але хлопец пазней
кіне яе, адвярнуўшыся пойдзе назад,
развітальна махне ёй рукой... Што рабіць? —
Гэта ж — Скруха...

Толькі і юныя душы на першай пары
пазачаснай адвыкласці і раўнадушнасці
пойдуць за ёю з любоўю. Дзяўчат
пачакае яна, пасябруецца з імі. Пакажа
потайкам цела сваё. Пацеркі мукі,
вэлюм цярпення.— А з хлопцамі моўчкі далей
пойдзе яна.

Там жа, ў даліне, дзе Скрухі жывуць,
Скруха старая за руку хлапца
возьме і скажа яму: «Мы калісьці былі,
Скрухі, з вялікага роду,— так скажа яна.—
Нашы бацькі працавалі ў капальнях глыбокіх
гор высачэзных; яшчэ можна сёння знайсці
адшліфаваны кавалак Пра-мукі ў людзей
ці скамянелы асколачак гневу з вулкана.
Бо — ён з вулкана. Багата жылі мы тады».