Юсцінас Марцінкявічус - Трава і камень

Вырываюць голле з неба,
і застаецца прагала.
Ля пня збіраюцца звяры
і па яго кольцах, як з папірусаў,
чытаюць гісторыю лесу.

Гарыць агонь.
Пахне пілавінне.
Акрываўленая сякера.
Журавіны кропля.

Не будзем сячы гэтую асіну —
маё дзяцінства шукае на ёй
гняздо дзікага голуба.

Малочная пена.
Крывавая пена.
Паўзе па моху вуж —
вялікі
ствол абрубленага дрэва.

Вечарам прыляцелі птушкі.
Абнялі голле кіпцюрамі
і трымалі дрэвы,
каб не ўпалі.

Па полі,
па полі
коціцца сонца.
Што будзем рабіць, мужчыны?

Пазяхаюць жанчыны.
Гнуцца калодзежныя жураўлі.
Шафёры кураць:
дарогі, як пружыны,
яшчэ наматаны на колах.

Пацягваецца возера.
Варочаецца з боку на бок рэчка. Пах малака —
па ўсёй зямлі.

Бычыныя вочы
крывёй наліліся:
замычаў, падхапіў сонца рагамі
і падкінуў угору.

Усміхаецца ля дарогі
драўляны бог:
якія харошыя людзі,
жывёлы і птушкі!

Вось ужо сонца праз вокны хаціны
не дасягае праменнем масніцы,
нож на парозе вострыць мужчына,
ставіць у печку гаршчок маладзіца.

Час надышоў прынашэння ахвяры:
ззяблай зямлі сны зімовыя сняцца,
чэравам прагне яна свайго дару —
цёплай крыві маладога ягняці.

Лісце апала, сціх гоман птушыны,
людзі, ды хлеб, ды зямля засталіся.
Рукі ратаяў чакаюць спачыну,
душы іх з працай сялянскай зрасліся.

Працу й любоў да любімай айчыны
неслі на поле з вялікай пашанай.
Б’ецца ахвяра ў нагах у мужчыны,
дробна трапечацца перад скананнем.

Хлеў расчыняецца. Ногі жанчыны
жвава мільгаюць. Гаршчок повен вару.
Падаюць гронкі чырвонай рабіны.
Сонца ўзыходзіць, прыняўшы ахвяру.

Што я скажу,
рассыпаўшы словы і ўздыхі,
пусціўшы звяроў і птушак
на волю з грудзей сваіх.

Трымаў у руках я
крыштальны кубак,
ды нічога ў яго не наліў.

Што я скажу,
усе разгубіўшы дарогі
і на макаўках дрэў
ні разу не звіўшы гнязда.

Ля астылага вогнішча
цені сыходзяцца.
Ноч халодная, зорная.

Па рэках святлівых плыве
траваў і дрэў насенне,
як душы,
на бераг той.

Чуваць — зачыніліся дзверы.
Сем мячоў працінаюць
маўклівае сэрца.

Калі запытаюць,
я, галаву пахіліўшы,
правай рукой прыкладуся
да грудзей тваіх.
Калі запытаюць.

I ад жыцця ўсяго застанецца
толькі адзін гэты момант,
калі ты ў зялёныя вочы
вечнасці будзеш глядзець.

I высахлая шыпшына
над стромай высокай і сопкай,
дзе ўкленчыў мой цень,
галаву пахіліўшы.
Даруйце,
даруйце, малю я, даруйце:
я болей нічога не бачу.

Натхненне, як распяцце, кожны раз нанова
прыходзіць з горбам, цяжкім ды святым.
I, поўны праўды, шчырасці, любові,
прымаю гэты крыж, хоць падаю пад ім.

У радасці жыццё сваё аддаць гатовы
за птушак, за звяроў, за дрэвы, за людзей,
за сонца ў сіняве, за спраўджанне надзей,
за першае дзіцём прамоўленае слова.

Галгофа творчасці! Свяцейшая з пакут!
Пад цяжкай ношай валакуся ўпарта,
да яснай зоркі мой пагляд прыкут —

няўжо яна астыла, нібы трут,
няўжо яна крыжа і мук не варта
і ўжо дарэмны ўсе ахвяры тут?

...І траве, і дрэву, й лёту птаха
шкоды я ніколі не зраблю.
Людзі, размнажайцеся без страху,
засяляйце шчодрую зямлю!

Безліч з’яў жыцця расце, як лава,
што плыве з расколатай гары.
Існавання вечнага праява,
непагасным полымем гары!

О Малох вялікі існавання!
Што даеш — бярэш другой рукой.
Знак, дзе сквапнасць дружыць з дабрынёй,

знак, дзе стоен выбух палымяны,
мы, хто рос і вырас нечакана,
хоць часова, а завём Сабой!

Страчаны час, невыразны твар,
што толькі на здымках захаваўся,—
рэчышчы рэк, па якіх вецер
цячэ прывольна, нібы вада,
часам здаецца,
што дрэвы ў яго парывах адбіваюцца,
як нашыя твары ў пажаўцелых здымках.
Страчаны час
і нашыя адбіткі ў табе —
нястрымная чарада аблок,
што беззваротна ціха
адплываюць за небасхіл!
Нахмураны вечнасці лес,
дзе блукаюць нашыя цені,
не пазнаючы адзін аднаго,
у пошуках агню забыцця,
у якім яны маглі б згарэць.
Незнаёмыя, бляклыя цені
(гэта іх ад нас адкалоў
хуткацечны імклівы век,
пакідаючы нас,
як рака старое рэчышча) —
дзе ўзыходзіць сонца, як урна
са страчаным часам,
з яго яшчэ цёплым попелам.