Уладзімір Караткевіч - Паэзія розных гадоў

Без сцягоў, без прамоў, без багнетаў,
Без атак з памінаннем чартоў -
Вяршыць яна справы сусвету
Побач з іншай гісторыяй, - той.
Без крыклівай і кідкай грубасці
З ёю робіць справу жыцця.
Але той - барабаны і трубы.
Гэтай - сціплы спакой забыцця.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ў час разгрому прайграны і раны і планы
Ў сто слупоў аж пад неба дымяць:
Гэта ўспыхвае Пушкініяна,
Каб не пэцкалі любых імя...
Ляпнуў нехта слова міжвольнае,
Наракнуўшы на штось, і таму
Рве Купала паперы крамольныя,
Каб сяброў не павесці ў турму.
Ў паляўнічых доўгія лапы,
Ім гаворыць кожны трафей, -
Ёсць - "свае" з прадажнаю зяпай,
Ёсць - ахранка, СД і гестапа,
Ёсць, - каб людзям да іх не трапіць, -
Ў кожнай попельні - аўтадафэ.
Пра падзеі ратнай гісторыі
Ў паднябеснай слава звініць.
Ўсе архівы прыватнай гісторыі
Ў выбаровай яме (у адходжым месцы) й агні.
Пра вялікую трубы гнюсяць,
Пра малую шапочуць лісты.
Ды яе забіваюць хлусы,
А цябе забівае - святы.
Не спявае нідзе араторый
Пра твае неўміручасць і жах.
Гіне праўда прыватнай гісторыі
У пляткарак на языках.
І паколькі ідзе непрыкаянай,
І паколькі ў хлусні - сто ног! -
Выглядае нязломны - Каінам,
Дантэ - бабнікам, Юдам - пан бог.
І за "Шэйлака" йдзе бяссрэбранік,
"Прадае" Багушэвіч пяро,
І хаваюць "мільёны" пад зрэб'ем
Страстацерпцы за бедны народ.
Некрыклівая, безабаронная,
Бо адкрыты ж кожны парог,
Патанае ў чорным бяздонні.
А гісторык - адзіны бог.
Ды сумленне і нюх некаторых,
Якіх нельга маніць навучыць...
Ўсю гісторыю гэта гісторыя
На нябачнай пласе маўчыць.
У засценку дапытчыкаў платных,
Дзе ў вяках на цвіках стаяць...
Ты прабач, чалавецтву, прыватная,
Што не можа цябе адстаяць.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Абяздоленая, абясхлебленая,
Сярод родных душаў - адна,
Ўсё ж вядзе яна людства да неба,
Толькі ўбогая, толькі яна.

Ты - археолагаў сучасных зброя,
Ты - на зямлі ў балоце і ў вадзе
Шукаеш гарады, глыбіні крыеш
І проста на паселішчы вядзеш.
Ты - нібы пуцяводная заранка,
Вядзі, пакуль вушэй хапае й воч...
Але замест вясёлкі і світання
Як часта ты прыводзіш нас у ноч!
Вядзеш табой - і вось, здаецца, радасць,
Якая прывядзе цябе паўсюль,
А рыць пачнуць - і вось іржа снарадаў,
І міны йржа, і гнюсь руды ад куль!
Жалезная уся, з метала,
Ты хлусіш нам, шточасна, спакваля,
Ваенным потам і смярдзючым палам
Ушчэнт нашпігаваная зямля.
І вые, як дурны, мінашукальнік
І ўжо, як той шукальнік, галава!...
О вый, зямля, о вый ад зброі пальнай,
Аж покуль не навучышся спяваць!

Радзіма,
стой як горды ўцёс.
У велічы і журбе,
Каб вецер за тысячагоддзе аднёс
Пясчынку адну ад цябе.

І хай той пясчынкаю буду я,
А не мой сусед і не брат.

Вакол нас шляхі і дарогі
І пройма людзей ля двара...
І ўсё ж такі перад богам
Адны мы з табою, сястра.
Нянька мая дарагая,
Мой абаронца ў бядзе.
Каменні няхай не трапляюць
Пад ногі твае нідзе.
Ні табе, ні тваім дзіцяткам
Каб ніколі не быць у журбе...
Ат, падумаеш, шэсць дзесяткаў -
Яшчэ шэсць дзесяткаў табе.
Сто год яшчэ хай дарогі
Вядуць цябе на гару,
Хай убачыш праўнукаў многіх,
І хай любяць цябе, мой друг.
Як жнівеньскі добры вецер
На радасць усім жыві.
Але ўсё ж мы адны на свеце
Такой вось адной крыві.
І калісьці - аж страшна расказваць -
Воддаль парасцяў нашых жывых
Сядзем недзе на прызбу разам
І прыпомнім свой шлях векавы.
Оршу ўспомнім, тую, зялёную,
Бег крыніц ля Дняпра-ракі,
І уральскія эшалоны,
І ў цяплушках салдатаў палкі.
Гэта - наша.
Нашы дарогі.
Тут з табою мы лёсу багі.
Тут з табой мы адны перад богам,
Сястрычка, мой друг дарагі.

Бог пайшоў. Жыццё ідзе пад кручу.
Але йдзі і не губляй спакой.
Ёсць замест прыватнай неўміручасці -
Бессмяротнасць нацыі тваёй.
Ты памрэш. Але ў бязмежным свеце
Будуць працвітаць твой Люд і Край...
Вер, што ў гэтым, вер, што толькі ў гэтым
Шчасце пасмяротнае і рай.

На празрыста-блакітную роўнядзь мора,
Апускаецца сонца чырвоны жаўток.
Заўтра ўстане ён зноў
І ў імгненні сканання самога быцця
Ёсць імгненне жыцця, і імгненне смерці,
І імгненне веры ў вечнасць жыцця.