Уладзімір Караткевіч - Паэзія розных гадоў

Ты - нечаканая радасць,
Ты - ночы ласкавай крок.
Пяшчотны вус вінаграда
Месяц крануў за бок.
Крануў і вусікі звесіў
І, звыклы ў жыцці да ўсяго,
Нізкі чырвоны месяц
Спыніўся паслухаць яго.
Ўюцца вусікі, ўюцца,
Месяц чырвоны прыціх.
Вочы твае смяюцца
Ля самых вачэй маіх.
І я, прыціхлы, спайманы,
І роўны сотням багоў
Адчуваю ў сэрцы, як рану,
Словы кахання твайго.

Ёсць паданне вякоў, што разбурыць калісь
Вавілонскую Вежу Адам
І няўмольна сальюцца мовы зямлі
У адну, няродную нам.
І мая безвыходна пойдзе у змрок,
У атрутны, як вечнасць, цень,
Трапяткая і сіняя, як васілёк,
Гарачая, як прамень.
Я ні шчасця, ні будучых дзён не жадзён,
Хай пятля, хай памерці ў журбе,
Хай не будзе ні шчасця, ні будучых дзён,
Калі ў іх не будзе цябе.
Сірата па з'едлівай волі багоў,
Гінучы мой карабель,
Хай не будзе світання ў народа майго,
Калі досвіткам здрадзіць цябе.
Ад палеткаў райскіх лёгкай ступой,
Збочу я да пякельных катлоў,
Калі першы жа ангел на мове маёй
Мне не скажа: "Братка, здароў".
І няхай да мяне не прыйдзе вясна,
Песня, шчасце, каханне, спакой, -
Ўсё адно не змяняю твой чорны праснак
На атруту пшаніцы чужой.
Ты мой ясны хлеб і каханы май,
Песня продкаў, нашчадкаў палі,
Без цябе, не з табой - не патрэбен мне рай
На душы. Ў небясі. На зямлі.

Ён ідзе па маёй краіне
Пушчай, полем, абшарам лугоў,
І звісаюць над сцежкай хваіны,
Каб закрыць ад дажджу яго.
Ён ідзе адзін, без эскорту,
Не збівае расу на траве.
Палітончык на ім пацёрты,
Кепка лёгкая на галаве.
Лічыць ён каласы, і магілы,
І усмешкі на вуснах братоў.
"Што яны без мяне зрабілі?
Што тут добра і дрэнна што?"
Плач пачуў на вясковай ускраіне.
Сон.
Бязладдзе.
Пусты гараж.
Спіць на прызбе бабуля глухая,
А дзіця заходзіцца аж.
- Ну, не плач ты, гаротны нябога,
Мабыць, ясляў няма? Дарма.
Ён шукае ў кішэнях - нічога,
Ні цукерак, ні цацкі няма.
А дзіця падымае ён, дужы,
Як мужчыны бяруць заўжды,
І зрывае хлопчыку ружу
У вясёлкавых кроплях вады.
- Не сярдуй, сынок сінявокі,
Ў гэтай кветцы зямное цяпло.
Я ж прыйшоў з часіны далёкай,
Калі нам не да цацак было.
Бач, святло гуляе па лісцях,
Адусюль праганяе змрок.
Добрым будзь, як бацька калісьці,
Цёплым будзь, як сонца, сынок,
Будзь бясконца да ўсіх чалавечным,
Будзь ласкавым, як светлы май,
Падазрэннямі недарэчнымі
Чалавека не абражай.
І за гэта - радзіму свабодную
Я аддам табе ў вечны дар:
Землі, пушчы, светлыя воды
І сусвету бясконцы абшар.
Па дузе у бязмежнасць сінюю
Карабель з зямлі паляціць.
Будзе маці чакаць няспынна,
Ганарыцца і слёзы ліць.
Мы заўчасна ў жыцці сівелі,
Кулі неслі глыбока ў грудзях,
Каб да зорак распалена-белых
Ты праклаў незабыўны шлях.
Штосьці бабка, брат, шэпча сярдзіта.
Ляж у ночвы, сынок, засні.
Пастаяў ён і збочыў у жыта
І растаў у далечыні.
За лясным даляглядам замроеным
Хутка сціхнуў далёкі крок,
А дзіця ляжыць неспакойна,
І смяецца ружовы раток...
Толькі бабка здзівілася дужа,
Што гарыць барвяным святлом
У яго ручанятах ружа, -
Без калючак, з гладкім сцяблом.

На бярвеннях дзяўчаты запелі
Пра вячэрнюю стому сваю.
Песня ў цемры і кофты белыя
Ўсім прахожым іх выдаюць.
Я іх бачыў днём на пракосах,
У вясёлым звоне зямлі.
Нават косы, дзявочыя косы
Падвязаць не было ім калі.
Падарункі іхнія з вілаў
Я хапаў, выводзячы стог,
А яны мяне пакацілі
І жывым закапалі ў мурог.
І цяпер, калі ў росах травы,
Тут, са мною, сядзяць яны
Вельмі ціхія, вельмі ласкавыя,
Як кахання першага сны.
Я пайшоў бы ўдваіх з каторай
Да ракі праз начныя палі
І глядзеў бы з ёю на зоры,
Каб цябе не было на зямлі.
Ледзьве чутная песня точыцца.
Разам з ёю асіны звіняць
Пра вярбу ды пра сінія вочы,
Пра грывастага ў лузе каня,
Пра дурненькую перапёлку,
Што гняздо пры дарозе звіла,
І пра хлопца, што ноччу золкай
Ад сяла ідзе да сяла.
Ў іхніх песнях - уся Радзіма,
А без гэтага чалавек,
Быццам тонкі струменьчык дыму,
Што плыве абалоннем рэк.

Проста ў хвалі, што чарадою
Гоніць злосны пастух-ветрадуй,
Чайка падае перада мною:
"Пашкадуй мяне, пашкадуй.
Не страляй мяне, чалавеча,
Стрэльбу страшную апусці.
Сэрца рвецца. На хвалях вецер
Грывы белыя закруціў".
Супакойся.
Плакаць не трэба.
Лі спакойна крыклівы жаль
Пад чырвоным, ветраным небам
На узгоркі бурыя хваль.
Я, каханнем сваім рассталяны,
Ўсё жывое шкадую цяпер,
І мяне на лясных палянах
Не баяцца птушка і звер.
І ў руках не стрэльба, а палка,
І іду я ў далёкі шлях
Ад прыгожай, ад лепшай, ад палкай,
Ад пагарды ў шэрых вачах.
Я іду спакойна, - ты бачыш, -
Мернай, цвёрдай, сялянскай хадой...
Толькі часам сэрца заплача,
Быццам чайка над сівай вадой.