Уладзімір Караткевіч - Паэзія розных гадоў

Ураджай пагарэў. З працадня - ані шэлега.
Вымі бедных кароў, як пустыя збаны...
На пясчанай касе ля Збароўскага берага,
Быццам рыбы галодныя, дрэмлюць чаўны.
За бязглуздасць чыюсьці, грабежную, хвацкую, -
Як было не адзін ужо раз, і не два, -
І сягоння бакамі адказвае Бацька,
Рыбы, дрэвы, нябёсы яго і трава.
Цені, белыя цені на водмелях сініх,
На плячы даўгазубыя граблі ляжаць.
Стогнуць спіны і ціха паўзе над пучынай,
Быццам дзіда, цяжкі, трохсажнёвы дзяржак.
Граблі шаблямі дно залатое скародзяць
І прыносяць "палюддзе" галодным чаўнам:
Ясных кропель алмазы, багновак бароды,
І бяззубак - па грыўні за кілаграм.
У катлах ненажэрных іх вывараць ноччу.
Чарапашак ад мяса аддзеліць "кульба".
Будуць запінкі для вячэрніх сарочак,
А начынне - свінням.
Па-братэрску дзяльба.
Дзеля гэтага з ранняй да позняй часіны,
З салаўінай пары да савінай пары,
Як трысцінкі трымцяць дзявочыя спіны,
І аленевы вочы глядзяць у віры.
І пакуль грабуць яны сонца з парогаў,
А з крыніц і глыбіняў вясёлак глыжы, -
Зыб ад глісераў белых абліжа ім ногі,
Грудзі-шкелцы бінокляў абсліняць чужых.
І за сіняй далёкаю павароткай,
Там, дзе знікне багатых глісераў зыб,
Людзі з граблямі выбух учуюць кароткі,
І бязгучныя стогны аглушаных рыб.
Быццам жэмчуг, на нашых адхонах суровых
Наліваюцца барвай насустрач дню,
Як вулканы, зырчаць маціцовыя горы,
А між імі, як лава, шалёнства агню.
І з адчаем слухаюць ракавін вушы,
Як віруюць у пекле катлоў агнявых
Душы браццяў, нямыя бяззубкавы душы,
Пад мяшалкамі д'яблаў... таксама нямых.
І ўвесь час пакуль мяса ад лат аддзіраюць
І дымее у ночвах яно, як гара,
Качкі шэрагам шэрым стаяць і чакаюць,
Як пры Сталіне поліўкі ў лагерах.
Высыхаюць крыніцы, і іхнія слёзы
Дзень ці два ззяюць маціцай ў сонца агні
Перад вечнай разлукай з радзімай бярозавай,
Дзе цяпер ні бяроз, ні дубоў, ні крыніц.
О зямля мая ў сонцы, зітханнях і зыбу!
Дзе дубоў твае цёплыя халады?
Абясптушылі, бомбамі ўсю абязрыбілі,
А цяпер абяззубяць...
А што ж тады?!
Разнясі ім каўчэгі з хлуснёй і атрутай,
І даруй, тым, танюткім, як струны лазы,
Тым, з граблямі, у плаццях сваіх падаткнутых,
Што для хлеба ўзялі ў цябе човен слязін.
Бо штоночы, як толькі прытомнасць пакіне,
Мне адзін, мне адзін толькі трызніцца сон:
Даўгазубыя граблі, напятыя спіны,
І пад хусткамі белымі - твары з ікон.

Тая жонка, якую ведаў,
Да апошняй сардэчнай струны,
Так, як ведаюць гімны "Ведаў"
Амазонскія дзікуны.
Ты, якую меў і кахаў я,
Як кахае ў імкненні віроў
Заручоную з Балтыкай Гаўю -
Заручоны з Понтам Дняпро.

Так, як ведае Месяц аблокі,
Так, як ведае шчасце Зямля.

Ўсе беды - за перавалам:
Маразы, буранаў дымы,
Жанчыны, што нас кахалі,
І якіх не кахалі мы.
Нагадвае пра былое
Толькі шэрань на схілах Яйлы...
Жвір шыпіць пад начным прыбоем,
Б'юць аб бераг валы.
І сон з табою, з каханай,
Быццам сон матыля ў мігдалі...
Хлопцы, я знаю, вы зранены!
Хлопцы, мы вас не падвялі!
Не ўцяклі ў лазу, ў дэзерціры,
Не сплылі ў ружовыя сны -
Мы тут замкі узводзім для міра,
Літасці і вясны.
Дзеля вас, у снягах забытых,
Дзеля вас, каб скончыўся здзек,
Каб добрым, чыстым, нязбітым
Стаў на зямлі чалавек.
І ўсё ж я, як быццам, зганены,
Бо - на смутак мой, боль і жаль -
Над любоўю да вас і над нашым каханнем
Не над вамі, а толькі над нашым каханнем
Так палае ружовы, барвяны мігдаль.

За чорнаю ружай ідзі ўсцяж дарог,
Ідзі праз хлусню, цямноцце і дым, -
Каб неяк убачыць блакітны стог
І месяц зялёны ў тумане над ім...

Пад месяцам гэтым, між сініх стагоў
З бедным сэрцам маім у руцэ -
Цвіце імя чужой, дарагой,
Чорная ружа цвіце.

Я не верыў, не верыў у змрочнай журбе,
Што можна, пазбыўшыся мук,
Ўзяць цябе і да вуснаў прыціснуць цябе,
Не скрывавіўшы ігламі рук.

Хтось бязвіннай крывёю заліў зару
І стагі заінелыя лоз.
Мой цягнік пакідае цябе, Беларусь, -
Твой сівер і твой мароз.

Я шчаслівы, што знікну з гэтых палёў,
З гэтых пушчаў і берагоў.
Хай яны дранцвеюць, закутыя ў лёд,
Калі так ужо любяць яго.

О, даволі! Намерзся! Пусці з сябе
Ў мора добрае, ў іншы край...
Я ні ў чым, ні ў чым не віню цябе.
Калі можаш - даруй і бывай.