Уладзімір Караткевіч - Паэзія розных гадоў

Раздан, Арташат, Аўрэшат. Што б ні ўзяць.
Сотню назваў любых абяры між іх.
Але ўсе.
Ўсе
армянскія віны гарчаць,
Як гарчыць гісторыя іх.

Можаш тысячы кніг геніяльных стварыць,
Збудаваць Гарні, Гегард, Кармір-Блур...
Ды зірні і ўважай:
над Масісам крывавы ятаган,
Над Масісам месяц - крывавы ятаган.
Над народам, які палюбіў і люблю.

Хай бы ўсім пражыць, хай бы ўсім дажыць
Без пакут,
без хлусні,
без ран...
П'ю віно, а яно, халера, гарчыць,
Як стагоддзі жыцця армян.

І каштую, і - ўсё ж - без ахвоты п'ю, -
Як душу прадаю сатане -
І душу народа ў ім пазнаю,
А іншай - не трэба мне.

Божа мой! Я пеклу б душу аддаў
І здохнуў ахвотна, як нейчы там сын,
Каб аднойчы ў жыцці толькі "горка!" крычаў
На вяселлі дачкі армянін.

П'ю.
Гарчыць. І думаю я пра сябе:
О Арменія гор, што крывавяць ад ран!
Хай бы горка ўжо мне...
Хай не горка табе,
Маці мільёнаў забітых армян!

Хай раней за дабро памірае гнюсь,
Хай сонца жыве, хай гіне туман...
Бо як без Беларусаў мая Беларусь,
Так Арменія без Армян.

Добры божа! Гарчыць! Вось відаць і дно.
(Дзе я? Ў пекле? У раі? Дзе?)...
Зразумееш не зразу армян віно,
Як душу карабахскіх людзей.

Горыч вінаў Арменіі... і Беларусь...
Ну каму па плячы вас здушыць?..
Можа - горкія - мы й не да смаку камусь,
Але нам - узаемна - мы па душы.

Панна Варшава, -
Яна сваёй дарогай ішла...
Мурамі крывавымі
Падпертая ззаду і спераду.
Панна Варшава, -
Ніка -
Аднойчы шпяжонку ўзняла.
І ёю
Зваліла
Ні многа ні мала
Дваіх мядзведзяў.

І тое праўда. Лемур нецікаўны:
Вісіць на галіне плюшавым мішкаю.
Капуцын (з вузканосых) гарлае песні,
Псуюць уласныя цацкі мартышкі.

Чым вышэй, тым больш разбуральна-цікаўныя,
Нібы гарылы з пачкаю сернікаў...

Натуральна ўзнікае пытанне: "А людзі?"
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

І ўспомніў Хатынь, Хірасіму і Герніку.

Дарогі ўсёй зямлі маёй
Гудуць у стомленых нагах.
Куды табе ісці за мной
У гэткі невыносны шлях?

Выццё здалёк. Бяжыць руя,
І вочы свецяцца ваўкоў,
Такіх жа валацуг, як я,
Маіх сяброў, маіх братоў.

І, можа, тыя, што ў мане
Жывуць свой век, п'юць добрых кроў,
Цкаванне ўладзяць на мяне
Калісьці - горш, чым на звяроў.

Ўзяць не магу цябе я ў бой,
Аддаць марозу і агню,
Аддзячыць ліхам за любоў,
Нянавісцю - за дабрыню.

Не плач над лёсамі звяроў
І вей не апускай разбег,
Як крумкачынае пяро
На белы-белы, чысты снег.

Дарогі ўсёй зямлі маёй
Гудуць у стомленых нагах.
Куды табе ісці за мной
У гэткі невыносны шлях.

Аб існаванні подласці й наветаў,
Падступных махінацый і інтрыг
Я ведаю, паверце мне у гэтым,
Зусім не са старонак даўніх кніг.

Мужчыны і жанчыны сонмам цэлым
Імкнуцца здрадзіць, край свой ашукаць.
Я проста ў гэтым не прымаю ўдзелу.
Няма мяча, дык чыстай будзь рука.

Стаіць ля ідэі на варце,
Хвалу бессаромную п'е.

Не ўсякая шыя вартая
Каб меч тупіць аб яе.

Ну, хочуць перакласці японцы - і годзе...
- Калі нарадзіўся?
- Гэх, старасць не радасць.
Ў дзве тысячы пяцьсот дзевяностым годзе...
(Ад каранавання першага мікада.)
- Жартуеце? Ці проста лухту гародзіце?
- Ды зусім не жартую... Адкуль жа знову?..
Ну... Тады ў дзевяцьсот трыццатым годзе
(а сам падумаў: "Ад нараджэння Хрыстова").
- У тысяча дзвесце сямідзесятым?
(Ён тады - за мікада, я - за новую эру.)
- Зноў жарты? У нас манголы трыклятыя.
- А ў нас з крыжакамі войны за веру.
- Вам дзвесце шэсцьдзесят. Пяцьдзесят,
трошкі болей.
- То што, дзве тысячы дзвесце дваццаты?
А зараз?
- Шэсцьсот сорак першы грымзоліцца
Пад гэтым пяром на паперу клятую.
- Паслухайце, жарты ў вас проста конскія.
Вы, "бака", дурань. - Бяка? - То самае.
- Знаеце,
не хачу гучаць па-японску.
Ў вас "яма" -
"гара",
а ў нас "яма" -
"яма".