Ніл Гілевіч - I чую я голас... - выбраныя вершы, 1954-2008

А быў жа ён — час,
Калі мне здаваліся:
Рачулка — ракой,
Пагорачкі — горамі,
Дзедава слова — Божым.

*

Белая поўня.
Белы сувой дарогі.
Скора i дома!
Камашы ў адной руцэ,
Куфэрак кніг — у другой.

*

«Любіць — не любіць...»
Помню, абшчыпваў i я
Белы рамонак.
Забава, а як хацеў
Скончыць пялёсткам «любіць»

*

Родныя гукі...
З гукаў — родныя словы...
Са словаў — песні,
Казкі, паэмы, драмы,
Жыццё, Радзіма, Народ.

*

І я зразумеў:
Хоць кінься грудзьмі на дот
За волю Тваю —
І з амбразуры зняты
Не пераканаю ix.

*

Часцей і часцей
Апынаюся думкай
На тым пагорку,
Дзе мама, сястра i брат.
I камяні. I сосны.

*

Скора ўжо, скора
Пройдзе, я веру, Гасподзь
Па нашай зямлі.
Толькі патрапіць бы нам
Ступіць у Яго сляды.

*

Ужо холадна,
Ужо хочацца ў хату
Падацца з двара
I з напаленай грубкай
Павітацца далоньмі.

*

Гляджу на пусты,
Голы садок. А ў думках:
З кім я? I што я?..
На бязлістай галінцы
Склее забыты яблык.

*

Музыка лесу
Заўсёды ў душу спакой
Мне навявала.
Што ж гэта сёння так
Хвоі шумяць трывожна?

*

Вы — маеце ўсё,
А я — толькі вяргіняў
Кустоў дзесятак.
Што ж трэба вам ад мяне?
Даць на развод? Вазьміце!..

*

Аж не верыцца,
Гледзячы ў вочы жыццю,
Што колісь i мы
Мелі гонар дзяржаўных,
Свабодных душой, людзей.

*

Пад вечар набіў
I сяннік i падушку
Шэптам мурагу,
Водарам спелых зёлак.
Што сёння прысніцца мне?

*

Мне цяжка вельмі:
Я знаю, што зрабілі
За сотні гадоў
З нашай ліцьвінскай душой
Чужакі-акупанты.

*

Па чым пазнаю,
Што ты — мой брат беларус?
У тваіх вачох —
Наша гісторыя ўся,
Усе дзесяць стагоддзяў.

*

Вы думаеце,
Што ў вас апраўданне ёсць?
Так думаў i я.
I гэта мой страшны грэх
Перад памяццю родных.

2002-2004

*

Ведаю: гэта —
Толькі маё. Да скону.
Навошта ж пішу?
Ну, можа, знойдзецца хтось,
Хто зразумее нешта.

*

Ціха ляжала.
Думаў, што спіць. I раптам:
«Ты ж трымайся, Ніл!
Ты ж трымайся!..» — сказала.
Не адкрываючы воч.

*

«Падвядзі мяне
Да вакна, — папрасіла. —
Хачу паглядзець...»
Праз паўхвіліны цяжка,
Скрушна сказала: «Усё...»

*

Абарвалася...
Усё абарвалася...
Усё пагасла...
Усё, што свяціла мне
І абяцала свяціць.

*

Помню, сказала:
«Ой, як ты будзеш плакаць,
Калі я памру...»
Не, не ўяўляла яна
Плачу майго землятрус.

*

Як ты прасіла:
«Дамоў! Хоць на дзень дамоў!..»
І вось ты дома.
І толькі на дзень. Заўтра
Пакінеш свой дом навек.

*

Дзе ты, куды ты
Гэтак далёка найшла,
Што не прыходзіш?
Вочы прагледзіў — няма.
Слухаю ціш — не чутно.

*

Плачу і плачу.
Я і не знаў, што ў мяне
Слёзы так блізка.
Як ні згадаю цябе —
Вочы да Бога плывуць.

*

Вось і настала
Страшнай расплаты пара:
Курчуся ў муках
І праклінаю сябе —
І ратунку не бачу.

*

Ты — вечным жыла:
Любоўю і дабрынёй.
І будзеш вечна.
А я — быў рабом часу.
Гэтым і пакараны.

*

Усё бачыла.
Пакутвала. Плакала.
I малілася:
«Божа, падтрымай яго!
Маіх сіл не хапае!..»

*

«Што яны робяць
З Беларуссю! — плачучы,
Крычала яна. —
Я не стрываю й памру!..»
І — памерла. Ад гора.

*

Тымі ключамі,
Што я адмыкаў дзверы
У свет мілаты —
Цяпер адмыкаю ў стынь,
У пустату, у вусціш.

*

Сто дзён я хадзіў
Высакародна хлусіць:
«Ты паправішся...»
I вочы ад воч хаваў,
Каб праўду не ўбачыла.

*

I чуецца мне
Ціхі журботны голас, —
Той, у палаце:
«А ружы ці зацвілі?
Праўда? То гэта добра...»