Раіса Баравікова - Каханне [Кніга лірыкі]

*

Ах, гэта ноч... Як дыхае спякотай!
Праклала поўня сцежку да прысад.
Даруй, мой боль, нязвыклая пящчота
ўпусціла промнік радасці ў пагляд.
Раяцца словы, ім у сэрцы цесна,
а над мячэццю зорка, што ліхтар,
гуды плыве мяцежнай мроі песня,
яна душы ўстрывожанае дар...
О, я з жаданнем палкім не сваволю,
бо згуба там, дзе палыхне агонь,
хачу вярнуць зняволенаму волю
i чую: сэрца трапіла ў палон.

П а к а ё ў к а
(радасна)
Сюды... Сюды!.. Здаецца, бачу лаз!

С а л а м е я
( раздражнёна)
Ды пачакай!.. Тут дрот! Не адшчапіцца!
А што, калі пачуе варта нас,
не ў лесе мы, крычыш чаго, дурніца?!

П а к а ё ў к а
( вінавата)
Зраднела я... Усё-ткі, пані, лаз!
Вой-вой! Хто тут?! Дальбог, дыханне чую...

С а л а м е я
(злоена)
Чаго ж стаіш, як лялька, напаказ?
Хто ж крадзецца слупом у ноч глухую?
Прысядзь!

Г о л а с з ц е м р ы
Хапай!.. Лаві!.. Ха-ха-а!..
Каб мне не ўстаць, ля лагера — жанчыны!

С а л а м е я
(з хітрынкай, лагодна)
А ты, як бачу, рады пабрахаць,
лепш запытай, з якой мы тут прычыны?
Вясёлы голас, слухай, памажы,
напэўна б, варта так не гаварыла!..
З палонных ты, дык бедным падкажы,
хто з вас купляў сягоння ў краме мыла?

Г о л а с з ц е м р ы
(з непрыхаванай ціхавасцю)
А вам нашто?..

С а л а м е я
(ціха, ласкава)
Ці ж лезці нам за тын?
Скажы, ласкавы...

Г о л а с з ц е м р ы
( памарудзіўшы)
.,? Добра!.. Гэй, Пільштын!..

С а л а м е я
(разгублена)
Ён тут! Ён зараз прыйдзе... Як раптоўна
Адкрыць душу адразу — рызыкоўна!
Вось ён ідзе...

П і л ь ш т ы н
(як быццам i не здзіўлены)
Пытаўся хто мяне?

С а л а м е я
(паспешліва, трошкі збянтэжана)
Усе пасля... А зараз лепш без крыку!
Я за цябе дам заўтра бею выкуп...

П і л ь ш т ы н
Хто ты?

С а л а м е я
Пасля... Ад сэрца, не з раскошы
лаві кашэль, не ў клопат будуць грошы!
(Кідае Пільштыну кашэль з грашыма.)

П а к а ё ў к а
(ад нечаканасці)
Ах, пані!..

Аццвіў даўно ў садах міндаль.
Пабляклі ўзвышшы
i нізіны,
але чужой прыроды жаль
мне не ў маркоту,
мой адзіны.
Жартуй з другой
i гавары,
што ў валасах яе камеі,
як жар паўдневае зары,
а вер заўсёды
Саламеі...
Я — тая,
што жыве з агню,
чужая выхадцы манернай,
i калі позіркам зманю,
дык застануся
сэрцам вернай.
Шапчы:
«Мая!» не мне ў адказ,
ды спамяні ў гарачай стоме
ноч,
што злучыла палам нас
у гэтым выстуджаным доме.
Цябе папрок мой не кальне,
заўжды сустрэну,
як на крылах,
каб сэрца білася вальней,
я вочы радасцю прыкрыла...
Стаў весялейшым краявід,
ў пясках міраж размыты скача,
i я ўсміхаюся наўзрыд,
а ты гаворыш —
мучу плачам.

*

Радасць мая, на далоні пахукай...
Доля карае i помсціць за грэх,
а я без віны пакарана разлукай
з чародкай бяроз ля зажураных стрэх.
Да лугу не выведуць сцежкі чужыны,
багатая я, ды багаццем не тым...
У лета май не ўварвуцца рабіны
з жа рынка мі гронак у голлі густым.
Пранізлівы позірк маркотнай сялянкі,
ды бачыш за ім не чужую душу,
гасцінцы,
балотцы,
лясныя дзялянкі
даўнютка па мне адспявалі імшу.
Няпраўда!
Я — вольная... Чуеш, каханы,
абжытая хата яшчэ не жытло!
Да дрэў не вярнуцца лісткам адарваным,
мы ж — людзі...
Нам трэба радзімы святло.

Я падрасла ці неба паднялося?
Дзе сажалкі, там блізка хутары...
Адвечны гімн зямлі пяе калоссе,
i пахнуць кменам хмурыя двары.
Ўсе роднае!..
А сэрца не ў гуморы,—
да скону дабрачыннасці служы,
a ўсе адно жыве паўсюдна ў горы
той, хто ярма яго не заслужыў.
Сляпы ідзе з павадыром-дзяўчынкай,
пад спеў яго ўздыхае грамада,
ды ці пракорміць сем ратоў катрынка,
ды ці ад ix адступіцца бяда?..
Ўзвяло багацце моцныя парканы,—
там сытая не ўскаланецца ціш!
Айчына! —
бераг, лотаццю затканы,
ты вольнасць залатую толькі сніш.

Сказала б я, напэўна, пазаўчора,
што ты жыцця пачатак i працяг...
Цяпер маўчу, бы перад бурай мора...
Як мала ў шчасця пабыла ў гасцях!
Што трэба ад цябе — ужо не знаю,
а ты зірнеш, i я затрапячу,
i ў палкасці уласнае згараю,
i за пакуты гонарам плачу.
Прынізіць можаш...
Я цярплю абразы
i ведаю: нічым не дагаджу,
i сіл няма адсекчы ўсё адразу,
ты — неба без святла
i без дажджу.
Навошта ж мне імкнуцца ў твае высі?
Зямная я — са смеху i ca слез.
Я — жонка — лёс упрошваю: скарыся!
I мне ў адказ: «Паўстань!» —
крычыць мой лёс.
Паўстань!
Адрынь той шлях, дзе паабапал
адна насмешка, што ні крок — то ўкол!
Ці ж то жыццё, дзе сэрца смокча д'ябал,
a ў вочы зазірае, як анбл...
Купі атруты — раіш штохвілінна,
ці знікні, як мага далей хаця б...
Каханне, ты — прывабная быліна,
дзе з двух герояў нехта вечны раб.