Уладзімір Някляеў - Прошча

10

3 камення камень і трава з травы,
А чалавек з чаго, калі не з гліны,
Калі ў ім голас, а не рык звярыны?..

- Ты не з чаго ,- сказаў Саракавы. -
I ні з чаго твае саракавіны.

Твой папярэднік і наступнік тут
Ніякавата селі ў самы кут,
Паслухаўшы, як цьмяна ты гадаеш
То пра пакуты, бо не меў пакут,
То пра віну, 6о знаць яе не знаеш.

Нашто пазваў ты цені? Ліць алей,
Тваім здагадкам цьмяным біць у ладкі?
Здагадкі не мяняюць ход падзей.
Так пра камету згадку меў Галей -
Ляціць яна і без ягонай згадкі.

Усё адно ёй: быў Галей ці не,
Свая ў яе часовая дарога.
Часова ўсё. Жыццё і смерць міне.
Апоры ты не знойдзеш у віне,
Няма яе, бо ўся яна - з нічога.

11

Часова ўсё. Да смерці. А віна
Даўжэй за смерць. Нікому не відна -
Мацней чым смага мучыць і чым голад,
I ўсё, пра што не ведае яна,
Мне за яе распавядае Голас.

Аднолькава і зблізку, і здаля
Ён чуецца, 6о сказана ад Бога,
Што і ў былым, і да ўсяго былога
Было спачатку Слова. А пасля?
Што будзе потым? Мусібыць, нічога.

Што можа быць па часе?.. Ды віна
Даўжэй, чым час,
даўжэй, чым даўніна
I будучыня разам з даўніною.
Як цёмна скрозь! За мной, перада мною
Сцяна віны. Астрожная сцяна.

12

Жывым і мёртвым не пазбыць віны.
Чырвоныя і чорныя званы
Гудуць паміж вайною і вайною.
Не па маёй віне - маёй віною
У небе разгайданыя яны.

Далей ад іх - і ад віны далей,
Сцяна ў сцяне. Пад ёю акалей -
Закружыць над табой жывая зграя.
Жывы жыве, бо мёртвы не ўмірае.
Жыў Юда...
Жыў Каяфа...

Жыў Галей,
Жыве -
імя каметаю згарае.

Жыццё і смерць сышліся ў ім - ні ў чым
I ні з чаго гарыць адно ў адным,
I пакідае ў небе бліскавіцу...
Скажы мне, Голас:
гэту таямніцу
Каму спасцігнуць - мёртвым ці жывым?

13

Царкву - у ногі, лес - да галавы,
На вочы века - і ручнік на века,
I, дзякуй Богу, у труне - не вы...

- Ну вось і пахавалі чалавека, -
Наступніку сказаў Саракавы. -

Цяпер ён папярэднік твой. Ты рады?
Калі ты праўда рады, то дарма.
Тваю душу да дна замуцяць звады,
I плуг віны па вечным полі здрады
Табе цягнуць, калі яго няма.

Цяпер ягоны папярэднік вольны.
Ён тут яшчэ?
I цень гукнуўся:
- Тут.
- Ідзі. Ты вольны. Завяршыўся суд.

А мы паўторым хутка
шлях пакут, -
Сказаў мне Голас, як настаўнік школьны.

14

Шукаючы апоры, ты імя
Чужое ўзяў, нібы свайго няма,
I выдумаў сабе віну чужую,
Фантомную, з якой стварыў жывую,
Што стала вінаваціцца сама.

Яна ў цябе паперадзе ідзе
Па камені, паветры і вадзе
I ўжо не азіраецца:
за ёю,
Як змеялоў за залатой змяёю,
Ты йдзеш туды, куды яна вядзе.

3 балота ў дол і з долу на гару,
Шукаючы здабычу ці нару,
Паўзе яна, а ты за ей спяшаеш,
Мінаючы свой час, сваю пару,
Забыўшыся на тое, што шукаеш.

15

3 чужым ружанцам ты зайшоўся ў храм
I, не застаўшы анікога там,
Спытаўся ты: "Чаму няма нікога?"
I голас твой
сабе пачуўся сам
3 усіх кутоў, а найгучней з пустога.

Ты ў кут той рушыў і запоўніў кут
Самім сабой, сказаўшы: "Вось я, тут,
Дзе не бываў і мог не быць ніколі,
Я сам сюды спяшаў, па ўласнай волі
Стаю я тут - ну дык вяршыце суд".

Пад купалам, пад крыжам залатым,
У пустаце перад усім пустым
Стаяў ты ў храме,
да ўсяго гатовы,

Ды як прыйшоў з чужым - так рушыў з тым,
Нібы ружанец, перабраўшы словы.

16

Твой - толькі голас,
словы - не твае.
Тваіх табе ніколі не стае
Сярод чужых, на горкі яблык збітых,
Якія між кілішкаў недапітых
Па памінальным коцяцца стале.

Ды што рабіць? - суседзі і радня
Сабраліся казаць адно і тое
За доўгі стол саракавога дня,
Вакол якога ўстала гарадня
У сорак крэслаў, а тваё - пустое.

Ты за сцяной, яны каля сцяны,
Цень ад якой жахае - і адны
I тыя ж думкі ў кожнага жывога:
Хто на чарзе? Каму збяруць яны
Стол памінальны дня саракавога?

17

Не бедны стол, табе сабраны ён
Па Крэве ўсім - дзе сподачак, дзе міска,
Абрус смаргонскі - вышываны лён,
Гарэлка магазінная - аж з Мінска,
Свая з Барунаў, слаўная здавён.