Уладзімір Някляеў: Адкрыццё

Забойца, спі! У кнігах спіць закон,
I пыл палёг на літары закона —
Спакойна спі! Твой палахлі вы сон
Ніхто не прыйдзе патрывожыць сёння!

Дык што ж крычыш! Чаго баішся? Ты!..
Прад кім гатовы пахіліць калені?
Перад сумленнем? Прэч яго! Сумленне —
Вярыгі рознай дробнай свалаты!

А ты!..
I ўсё ж не спіш...
Крычыш...
Баішся ты...

Напярэдадні свята,
Напярэдадні свята
Урачыстыя твары
I чыстыя хаты,
I шчаслівыя мары
Лунаюць крылата
Напярэдадні свята,
Напярэдадні свята.

Спадзяюся на тое,
Што здзейсніцца, будзе
Гэта свята ва ўсіх,
I засмуцяцца людзі
Толькі тым, што мінула яно —
I па скверах
Вецер гоніць ашмоцце
Стракатых паперак...

У госці прыходзяць снягі
Не шумным застоллем,
Зацішшам,
Асветленых думак узвышшам
На шэрых раўнінах тугі.

Снягі —і
успаміны: чаму,
Пра што сумавалася ўчора,
Якое ўяўлялася гора
Зацішнаму сэрцу майму?

Снягі —
над усёй мітуснёй
Дасцежных маіх лістападаў,
Як вырай высокі
над садам,
Дзе дрэвы пасаджаны мной.

Снягі —
каб напоўніцца зноў
Душы маёй сумам і смехам,
Усім, што было да снягоў
I не засталося пад снегам.

Калі ваўкі збіраюцца у зграі
I глуха выюць, давяцца тугой,
Я вар'яцець паціху пачынаю,
Нібыта пазнаю, прыпамінаю
У іх выцці знаёмы голас.
Мой.

Мне жудасна.
Я чую, як звярэю.
Ратуюся чакаць, калі заднее
I знікне гэта ноч у небыццё...
I днём не ўспомню нават той падзеі,
Хоць шчэ пад языком і халадзее
Працяглае звярынае выццё.

Звон біўся ў звон.
Звон ападаў з нябёс.
Раскрыжаванае —
Лямантавала неба.
Дзіцячы енк,
Пах спаленага хлеба
Віхор счарнелы да яго узнёс.
Яму ў адказ
Зямля лямантавала,
Той лямант плыў ракой без берагоў!

Арэса здань, найстрашнага з багоў,
Людской крывёй на зорах праступала.

Што за сумныя песні
спяваеш ты, Белая Русь!
Як зацішаны боль
яны ў сэрцы маім прарастаюць.
«Ой, ляцеў белы гусь...»
А куды ён ляцеў, белы гусь,
Калі ў небе тваім
толькі шэрыя гусі лятаюць?

З далячыняў сівых
наплывае самотны напеў,
Я прадоўжыць яго —
нават голас мне дай —
не бяруся...
Дык суцешыцца б тым,
што не толькі хацеў,
што паспеў
Прамільгнуць над табой,
праляцець над табой белым гусем...

Слава бокам абышла.
Па заявах, па даведках.
Не шукала — не знайшла,
Не хапіла славе сведкаў.
I каму сказаць з людзей,
Што за справы баявыя
Толькі раны балявыя
Прыпаяны да грудзей?..

Купі мне самую большую кнігу.
Купі мне дождж.
Купі мне човен,
Купі маленькую малпу,
Купі гушкалкі
I гэтую крычалку, у якую крычыць
Дзядзька міліцыянер...

Я купіў марожанае,
I гэтага ёй хапіла.

Калі, нарэшце, корба
Прабіла тоўшчу глебы
I нафта чорнай кобрай
Рванулася пад неба —
Было дванаццаць з чвэрцю.
Ўзляцела ўверх: —Дасталі-і!..
I ціш... Пасля, як чэрці,
Ля шчыліны скакалі
Усе, а кінахронік,
Забыўшыся здымаць,
Крычаў: .
— Ну, дай гармонік!
Хачу зайграць!..
А нафта ў неба біла,
Спадала ўніз дугой,
З'яднала і зрадніла
Людзей паміж сабой.
Біў прараб абцасам:
— Беларуска!
Жонка, смаж каўбасы
На закуску.
Зразумейце,
Чэрці вы,
Гэта ж скарб!..
Было дванаццаць з чвэрцю,
I мне сказаў прараб:
— Давай, пішы з абзаца,
Ці як у вас там звычна:
Навечна слава працы!
БССР! I клічнік!

Шлях мой зямны, Айчына...
На схіле
кожнай вярсты
Толькі ты за плячыма,
Наперадзе —
Толькі ты.

Існасць мая, Айчына...
Не дзякую за карэнні...
Дзякую за магчымасць
Сумнення
У несумненным.

Праўда мая, Айчына...
З прыцемкаў сутарэнняў
Бачацца
Далячыні
Светлага разумення.

Вера мая, Айчына...
Дадзена
птушцы і зверу
Блакітна крычаць вачыма:
— Веру!
Веру! Веру!..
Вера мая... Айчына.

Ён жыў не як усе...
Трымаў у вазах кветкі,
На нітцы суравой насіў пенснэ,
Штогод плаціў без спрэчкі ўсе узносы
У карысць добраахвотных таварыстваў,
Адпачываў не летам, а увосень,
I ехаў не на поўдзень, а пад Мінск,
I мерз там васемнаццаць дзён на дачцы,
Падобнай на сабачую буду,
Цягаў усюды за сабою скрыпку,
Але ціхто, нідзе не чуў ніколі,
Каб ён іграў на ёй або хаця каб
Даваў камусьці іншаму іграць...
Вось так ён жыў.
А побач
Жыў сусед і не трымаў
У вазах кветкі, не насіў пенснэ,
Заўжды з-за ўзносаў лаяўся, у жніўні
Адпачываў, і ўсё на поўдзень ездзіў,
I час ад часу сам іграў на скрыпцы,
Але ніхто нідзе таго не бачыў,
Каб ён насіў яе з сабой або хаця каб
Даваў камусьці іншаму насіць...
Так жыў сусед.
Вось так яны жылі
Адзін перад адным, нібы ў люстэрку,
I, мабыць, нехта з іх
Жыў так, як трэба,
I нехта, значыць,
Жыў наадварот.