Васіль Зуёнак - Вызначэнне

Вакацыі ўлівалі нам вакцыну
Бадзёрасці, i не было тугі.
І песеньку «Чатыры капуцыны»
Спявалі самадзейнасці багі.

І што з ix возьмеш?! — Здадзены залікі —
I едуць — паглядзець ды пахадзіць,
I кожны гэткі юны i вялікі —
Ім «несть числа»... A геній быў адзін.

Ён i сказаў: «А мне пляваць»...— I плюнуў,
Калі з разгону ў ветравое шкло
Стараніў верабей. А ён чыгунна
Сказаў «Пляваць...», насупіўніы чало.

I ўсе маўчалі, бо па нейкай мерцы
Ён нрава меў... Адно не ўцяміў я:
Ці ён пра смерць, ці пра сваё бяссмерце,
Ці гэта ён сказаў пра вераб'я?..

А потым узарвалася маўчанне,
Як быццам i нічога не было,—
Стараліся, наперабой крычалі:
Два раманісты — пра рэцэпты чаю,
Паэт — пра рыфмы звонкае крыло...

Даўно ўжо тое адшумела лета.
Далека ўсё — за перавалам гор...
A геній наш? А ён плюе дагэтуль.
I мы — жывём... А хтосьці ж ТАМ памёр?..

* * *

Мы — багі, несмяротныя мы
У вачах матылькоў-аднадзёнак,
І наш смех — землятрусаў грамы,
А дыханне — віхур мільёны.

Пыл світальны змахне матылёк
З крыльцаў кволых — і круг замкнецца.
Як у новы сусвет кожны крок,
Кожны рух наш яму здаецца...

А «багі» шукаюць багоў —
Для сябе, бо ўпэўніцца хочуць:
Як жа свет гэты — без берагоў?
Як жа час — без дня i без ночы?

Нехта ж ёсць, каб адмерваць усё?
Нехта ж столькі загадак пакінуў?..
Ix пакутны цяжар мы нясём,—
Пачакай, матылёк, хвіліну...

РЫХТУЮЧЫСЯ ДА ВЫСТУПЛЕННЯ У ААН

Калісьці тата з дзядзькам Якімам
Любілі вечарам над газетай
Памазгаваць: шляхамі якімі
Пакутная нойдзе наша планета.

Склады складалі, як сена пласцілі,
І ў стог скідалі мудрыя словы,
І ў Асамблею, як пожняй, хадзілі
Рабіць сусветныя высновы.

І што на форуме тым Вышынскі
У вочы рэзаў панам буржуям,
Чыталі, бы смакавалі шынку,
Казалі: «Здорава ёи ix свяжуе!..»

Яшчэ казалі мудроную фразу:
«Ён дыпламат без падрыхтоўкі.—
I паяснялі: — Прамову адразу
Любую скажа — i ў цэль, i з толкам...»

I самі тут жа свой суд вяршылі
Над бомбай атамнай, над разбоем:
«На нас палезуць — зламаюць шыю
I галаву не захопяць з сабою...»

Даўно мачулінскія дыпламаты
Спяць пад бярозай, пад шум зялёны...
I раптам чую з той вечнай хаты:
«Васіль, паксціся: які Зуёнак?.-.»

«Што ж я — аглух тут?!
Сказаў — i хопіць..
«Ды дзе ты бачыў,— не разумею,
Каб аж з Мачулішча трапіў хлопец
На генеральскую асамблею...»

I тата дзядзьку паправіў шчыра:
«На Генеральную»...
I замоўклі...
Не маюць веры, што з ix кумірам
Магу зраўняцца без падрыхтоўкі...

I я не веру ў свой дыпламацкі,
Як бы сказаць тут, узлёт ці геній,
Хоць стос паперак гартаю хвацка,
Цытаты поўнаю сею жменяй...

Не так і проста вузлы развязваць
Намёкаў хітрых i тайных формул...
А мне б з мачулінскай нашай базы
Ударыць праўдай — прамой, адборнай...

Не вераць тата i дзядзька паперкам.
I ix маўчанне я разумею:
«З імі, відаць, не адкрыеш Амерыку,
Хоць i патрапіў на Асамблею...»

СЛОВА Ў АДКАЗ АНГЛІЙСКАМУ ДЫПЛАМАТУ НА ДЫСКУСІІ АБ ФАЛКЛЕНДСКІХ АСТРАВАХ

Помню расфарбоўку школьнай карты:
Быў Англа-Егіпецкі Судан
Паласаты, нібы ў арыштанта
Світку ўзяў, каб ахінуць свой стан.

Паласа зялёная жагнала
Жоўтую пустыню наўскасы:
Паўзямлі за кратамі трымала
Англія ў нядаўнія часы.

Ды патрэслі вольныя віхуры
Самы дальні, што ні ёсць, куток:
Збеглася шагрэневахо скурай
Вялікабрытанія ў шматок.

Ні калоній, ні дамініёнаў,
Ні былой імперыі марской,
Што заакіянскія мільёны
Вудзіла — аж бліскалі луской.

Ёсць Судан на карце і Егіпет —
І прысоскі «англа...» больш няма...
Сэр, ці ўсё смакуеш пірагі ты,
Што пякла калонія-турма?..

Пэўна ж так, бо колькі маеш спрыту,
Круціш словам, як падробкай маг,
Па апошнім валаску нібыта,
Плачаш па Фалклендскіх астравах.

Нібы за саломінку ўхапіўся,
За друзок заморскае зямлі.
Хопіць, сэр, кажу табе: змірыся,
Аддавай,— не столькі аддалі!..

Не ў твой бок глядзіць граніца тая.
Просіць гаспадар — ідзі дамоў.
Сэр, прарэхі ўсе не залатаеш
Латкамі Фалклендскіх астравоў...