Васіль Зуёнак - Вызначэнне

Калі наўкол народы
Скідаюць гнёту груз,
Плаціць не хочуць подаць —
Працэнт за твой «саюз»,

З якога ела булкі,
Тлусцела ты даўно...
Не спіцца? Штосьці мулка?..
Вось тое i яно...

Як рагатнеш нервова —
Спытацца мне карціць:
Ці ўсё ў цябе здарова —
У целе i ў касці?..

СУСТРЭЧА З ПЕЎНЕМ

У цэнтры Нью-Йорка з музейнай цішы
Ён выскачыў раптам насустрач:
Як дзве журавінкі, вачэй спарышы,
Гарласты, задзірысты, шустры,
Чырвоныя грудкі, грабеньчык гарыць,
Як полымя лямпы-газнічкі...

А толькі ж учора мы з ім на двары
Зярнят пералічвалі знічкі:

З Мачулішча ўсіх пасклікаў ён курэй,
Я сыпаў за жменяю жменю...
I тут бы сыпнуў, ды, браток, зразумей:
Не маю ў Нью-Йорку ячменю...

Глядзіць на мяне...
— Ну, здарова, стрыгун!
А ён плечукамі паціскаў:
— Прабач, ды па-вашаму я — ні гу-гу,
Дакладней: як ты па-англійску...
Скажу, што не дужа ў ёй моцны i я,
Каб доўгі разводзіць дыспут...
Стаю тут, a ў джунглях далёкіх — сям'я,—
Вунь, бачыш, Маркізскія выспы?..

Зірнуў я на карту: ляжыць акіян —
Блакітны, Вялікі i Ціхі,
А ў цэнтры яго — астраўкоў каляя,
Закінутых нейкім ліхам...
Як быццам на двор акіянскі зярнят
Сыпнуў хто курам са ступы...
— Ды як жа адтуль ты сюды акурат
Даплыў, даляцеў ці датупаў?

— Ды, кажуць, калісьці і хтосьці мяне
На дыспут вучоны засватаў.
А быў я, напэўна, у добрай цане —
Пакінулі тут — экспанатам...

Вось так і стаю за шкляною сцяной
З муляжнаю зграяй у згодзе...
— Дык што ж ты тут пылішся?!
Пойдзем са мной:
І ў нас акадэмію знойдзем!

Пры голасе гэткім i гэткім хвасце
Меў тэму б і вёў бы палеміку.
У нас бы ў вучоных даўно ўжо тлусцеў —
Членкорам, а то й акадэмікам!..

Збірайся хутчэй — не сумуй, як цямнік
За тоўстай сцяною астрожнай.
— Дык я ж экспанат, цвёрда ўзяты на ўлік,
Ды плюс нежывы,— мне няможна...

— Ну што ж, разумею,— служыць можна й тут
Вучонай справе цвярозай,
Адно, каб, пакінуўшы Галівуд,
Палітыкі мелі розум...

Давай з-за вітрыны ўзляцім па страху
І не кукарэкнем — а грымнем
Аб тым, што мудрэйшымі быць крыху
І прэзідэнты павінны!..

«MIC НЬО-ЙОРК»

Вывозіць — іх прызванне —
Адкіды з гарадоў.
Іх «Міс Нью-Йорк» назвалі
Сказаў пасол Шэльдоў.

Машыны-смеццявозы,
Індустрыя хлам'я,—
Раве матор з пагрозай:
«Што — як заглухну я?

Ці раптам забастоўка:
«Міс» будуць не ў страі?
Тут — а ж казаць нялоўка —
Пагрузніце ў гнаі...»

Я слухаў гэты голас,
Што вуліцу гайдаў,
І думаў невясёла:
«Каб толькі ў тым бяда...»

Вам, «міс», за ўсе старанні
Пасад між гордых муз!..
А хто вывозіць стане
З грамадства бруд і друз?
Як з прагнаю нажывай,
Глынуць гатовай свет
І вырваць з бедных жылы
Пад перазвон манет?..

Тут статуя Свабоды —
Пагаслы ваш маяк —
Што высветліць народу?..
А з беспрацоўем як?..
Духоўныя трушчобы
Хто будзе вымятаць,
Дзе хіжыя мікробы
Прывыклі кроў смактаць?..

Каб вычысціць завалы
Мазгоў i чорных душ —
Тут «Міс Нью-Йорк» замала,
Сусветны трэба душ!..

Не-не, я не назола,
Но падбухторшчык я:
Свая ў вас кока-кола
I галава свая,

Свае сцягі i плошчы,
Багі,
Канфуцыі...—
Шапну пад часу пошчак:
Нішто так не палошча,
Як
Рэ-ва-лю-цы-я.

ПЯШКОМ ДА ЗОРАК, АЛЬБО МАРШ МІРУ

Дарога надзею грэе,
Ідзём — аж іскрыцца жвір.
Дарога — як латарэя...
Ды пройгрыш — не наш кумір.

А дзе адкрыецца мэта,
За даляглядам якім —
Мы скажам сытаму свету
І сёння, і праз вякі:

На сто Еўроп i Амерык —
Мы люстра вашай віны,
Мы вашы петыцыянеры
Перад вачыма вайны.

Мы ёй над зямлёю праносім
Петыцыю нашу — праклён.
Мы ў нелюдзяў міру не просім,
Ды сам не прыходзіць ён.

Дарозе служым ахвярна —
Ахвярнікі цёмных згрызот:
Каб грыб не вырас пачварны,
Трымаем зорны паход.

Нас толькі жменька — не многа,
Каб зрушыць мільярды людзей,
Ды зорная наша дарога
Да зорнага міру вядзе —