Уладзімір Някляеў: Паэмы

Шчасце, страсць, любоў! —
Любое слова тут не тое,
Калі за ёй ляцяць стрыжы,
Плывуць, гукаючы, дэльфіны...

— Гамер! Што бачыш ты, скажы?..
«Па беразе ідзе жанчына».

Паэзія! Твой бог — сляпы!
Сляпыя служкі ўсе! Нямыя!..
Стаяць блакітныя слупы
Там, дзе Маланка косы мые.
Яна пакуль на той мяжы,
Дзе ўжо не суша, шчэ не мора...

— Гамер, што бачыш ты, скажы?
«Мяжу! — гукнулася прастора,—
Мяжу, якой не бачыш ты
Між выдыхам і рэхам слова...»

— Гамер!..
Дэльфіны на хвасты
Усталі ў варце ганаровай
Каля яе...
Нібы ў мальбе,
Прыбой аб скалы б'ецца з гулам...
Што словы тут!.. Яна іх чула!..
«Іх рэха вернецца к табе».

Няхай вяртаецца...
Апроч
Таго, што маю — мець не трэба:
Пячора.
Мора.
Скалы.
Неба.
З Маланкай — дзень,
маланкай — ноч.

...Яна любіла ноч — і ўночы
Любіла плаваць...
З тых часоў
Міраж я бачу:
Цень жаночы
Страсае зоры з валасоў,
I падаюць пад ногі зоры...
А цень — навослеп, па сцяне —
У кропельках абдымкаўмора
Ідзе ў абдымкі да мяне...
О гэты самы першы дотык!..
Калі не помніш слова «досыць»,
Калі зусім не помніш слоў!..
Маланка! Срэбраная рыба!
Калі любоў — яна любоў!
Пагібель — дык яна пагібель!

...Хто мы такія? Скуль мы?
Дзе
Шукаць разгадку таямніцы?..
Куды нас грозны лёс вядзе?..

Бяжыць Маланка па вадзе —
У нетрах мора
Мрок клубіцца.

Я сплю. Звяры і птушкі спяць.
Дэльфіны спяць...
Без дай прычыны
Бяжыць — праз ноч,
Праз лёс — жанчына,
І зоры з валасоў ляцяць.

— ...Чаму цябе завуць Маланкай?
— Чаму Маланкай?.. Я паганка.
— Паганка.
— Так.
— З якой пары?
— А з той, калі адны звяры
Жылі на свеце...
Я тады была маланкаю сапраўднай,
Дачкою Грому і Вады...
Ты мне не верыш? Гэта праўда.
— Я веру: праўда. Гавары.

— Ты ведаеш паганцаў веру?
— Ну так... Перасяленне душ...
— Не толькі гэта... Я з намерам
Размову пачала... Мой муж,
Ну, будучы...
— Магу азвацца...
— Чакай! Са мной павінен ён
У навальніцу абвянчацца...
— Чаму? Нашто?
— Каб зняць праклён.

— З каго?
— З усіх.
Я варажбітка,
Паганка... Сцежкі нас звялі,
Каб мы ўдваіх праклён знялі
З усіх,
з усіх, хто на зямлі
Жыве і памірае
Брыдка.

— Хто ж іх пракляў?
— Пярун. Мой бацька.
— За што?
— Каб хто з іх ведаць мог!—
— Дык Саваоф, біблейскі бог,
Пракляў таксама...
— Гэта цацкі!
Што Саваоф! Дзядок увішны:
Зрабіў — і ўжо пракляў тады...
А тут:
дзе знакі? дзе сляды?
Няведама адкуль мы выйшлі,
Ідзём няведама куды.
Спакусы грэх — аброк ярэмны.
Не спакушайся да вянца...
А тут: праклятыя — і цемра.
I ні пачатку, ні канца.

— Дзе ж паратунак?..

Білі хвалі
У Зямлю —
Галгофу ўсіх галгоф...

— Адам і Ева
н е к а х а л і... ,
Таму пракляў іх Саваоф.
Ты разумеені?.. Грэх — прычына...

I зноў мы
ўсюды і нідзе!..
I зноўку срэбная жанчына
Бяжыць па месячнай вадзе.
...— I ўсё ж:
Было спачатку слова,
Пасля:
святло, вада, зямля...
— I сад пасля,
I ў ім змяя,
Прыдумаў нехта адмыслова
Легенду гэту...
Можа, свет
Ствараў паэт?.. Сляпы паэт.

— Чаму сляпы? Чаму, Маланка?..
— Я так, не слухай...
Я паганка,
Дачка Вады і Перуна,
I я не веру ў казку гэту,
Але — ці богам ці паэтам —
Нашто стваралася мана,
Нянавісць,
хіжасць,
зайздрасць,
здрада?..
I што пам байкі з райскім садам,
Калі мы цягнем з веку ў век
Вось гэту нечысць, пошасць свету?..
— Тады спытайся ты ў паэта,
Нашто ствараўся чалавек?

— Я ведаю. Нашто пытацца...
— Скажы.
— Каб нехта мог смяяцца
I плакаць мог,
Каб на ілбе
Ён нёс пазнання геній горды...
Для нас
стварыла нас прырода,
Каб цераз нас
Спазнаць сябе.
— I ўсё ж...

Далоні!
Плечы!
Губы! —
Пасля:
зямля, вада, святло...
— Перш, чым нічога не было,
Што ж называлі словы, любы?..
I што ў іх абалонках ёсць
З таго, што ё сц ь,— скажы на ліха?..
Вось словы:
«СОН».
«Пячора».
«Госць».
А хто ён, госць?..

I нехта ціха
Гукнуўся:
— Я... —
Касцёр патух,
Маланку я ў суцемках страціў.

— Я гаспадар пячоры.
Дух.
Нязваны госць на вашым свяце.

— Ты бачыш нас?!.
— Нашто мне зрок?
Я — дух пячор. Сусветны змрок.
Я цемрадзь — вечнасці статут...
I ўсё ж, як ты святло лучыны,
Святло маланак бачу:
Тут
Маланка ў вобразе жанчыны.
Я дапытаюся ў яе
Пра ўсё, што ты не дапытаўся...