Уладзімір Някляеў - Паэмы

Спружыніла змяя —
I ўдарыла ў яе маланка!
I ўпалі вобдым!
I ў клубок
Адзін, счапіўшыся, скруцілі
Жыццё і смерць,
Агонь і змрок,
Скруцілі ўсё — і атруцілі,
Змяшалі з цемрай,
Замуцілі
Дабра выток
I зла выток...

...Я падхапіўся.
Заліло
Святло пустое ўсю пячору,
Біў гром,
На сушы і на моры
Стагнала ўсё, гуло, раўло!..

Нідзе Маланкі не было.

— Маланка! — крыкнуў я...
Маланкі
Цапамі
білі па таку,—
I раптам торгнула руку,
Агнём скруціла пальцы...
«Ранка!»

Я высмактаў атруту сну,
Акрайкам ночы губы выцер...
«Вярніце мне яе! Вярніце!
Яе адну! Яе адну!»

Я з гэтым крыкам
са скалы
У мора рынуўся...
Валы
За мной сышліся з цёмным гулам,
I голас мой — слабы, малы —
Навек прадонне праглынула.

«Адна яна ў мяне, адна!..»

Ні следу не было, ні знаку!..
Я дакараскаўся да дна,
Да апраметнай Ай-Кайлаку —
I выплыў ледзь...
Ужо не плакаў
I не крычаў...
На злы пясок
Паклаў зубамі, як сабака,
Яе сукенкі паясок.

...Праз дзень пра ліст успомніў.
Не,
Нічога там... Пакуль насіла
Мяне віхура — мора змыла
Ўсё
Да слоў:
«...вялікай сіла —
У самай дробязнай мане.
Ніхто з нас кары не міне...
Але каб гром у час вянчання
Нас не спаліў —
Будзь роўны мне
Сваім жыццём, сваім каханнем
Будзь роўны мне...»
I абарвала
Яна радок.
I ліст апалы
Сказаў не многа і не мала,
Але нічога, акрамя
Таго, што цалавалі хвалі
Сляды яе...
Пасля забралі...
I ў сховах вечнасці схавалі
Яе паганскае імя.

...Выпадак быў яшчэ, казалі.
Ён і яна
жылі, кахалі,
Кляліся ў вернасці... Калі ж —
Ад клятвы ледзь астылі губы —
З другою ён пайшоў да шлюбу,—
Ударыла
Маланка ў крыж.
А ў небе чыстым хоць бы хмарка...
Мана, дальбог...

На тым спыню
Аповесць, што пісаў маланкай
На скрутках змроку і агню.

Варшава. Восень.
Поўнач. Патрулі.
Як гулка ў вулках аддаюцца крокі!..

Мы ціха наша свята правялі,
Шампанскае не выбівала коркі
У доме тым, куды мы забрылі
I ў паўзах нетаропкае гаворкі,
Смакуючы, гаркавы чай пілі.

Там — да агню спіною — гаспадар
Сядзеў, у цень хаваючы свой твар,
Які калісьці ў сечы пакалечыў...
Пацёрты плед накінуўшы на плечы,
Ён зябла рукі грэў аб самавар.

— Што ж, — ён казаў, —
цяпер не лепшы час,
I гэткі час прыходзіць кожны раз,
Як падмяняюць людзі напаказ
Маною — праўду, мітуснёю — справу...
I тым не менш я рады бачыць вас,
Бо для кахання Бог стварыў Варшаву.

Ён шклянку з чаем падымаў:
— Віват!
За вас, Хрысціна! I за вас, сабрат!
П'ём за мілосць! Астатняе ўсё — марнасць...
Ёсць чалавечых сэрцаў салідарнасць
I закаханых душ маёвы сад.
Варшаву для кахання Бог стварыў!..

Пра гэта толькі ён i гаварыў,
Я сіліўся размову перайначыць:
— Вы ваявалі...
— Гэта мала значыць!
Па мне мая Варшава не заплача,
Бо я кахання ёй не падарыў.

Я біўся за яе на ўсіх франтах.
Калі ж вярнуўся ў славе i ў слязах,
Мяне мая Варшава не прызнала...
Яна сярод пажарышча стаяла,
I ружа пунсавела ў валасах.

Я гавару прыгожа?.. Можа быць.
Я позна стаў прыгожа гаварыць,
Пасля таго, калі адхаркаў порах,
Нянавісць, што ў маіх чарнела порах...
З ёй у Варшаве немагчыма жыць.

— Паўсюль жывуць, — сказаў я неўпапад,
Бо гэта мне карцела акурат,
А гаспадар — паэт, былы салдат —
Усяк адводзіў гэтую гаворку...
I мне ў адказ ён усміхнуўся горка,
Зноў чай наліў i шклянку ўзняў:
— Віват!
Стварыў Варшаву для кахання Бог...

I ў рэшце рэшт мяне ён перамог,
Бо меў незразумелае мне права
Ніжэй за ганьбу быць,
Вышэй за славу...

I я не змог пераступіць парог
З маёй Варшавы
У яго Варшаву.
I ён праводзіў нас,
Чужы — чужых,
I мы пайшлі na вуліцах пустых,
Дзе колкім ветрам забівала дых
I між вітрын насіла павуціну,
I хрыплае імя тваё — Хрысціна,
Як плач няўцямны, мучыла мне слых.

I ў тую ж ноч, як торгнуўся цягнік
I ўзнік у шкле аконным мой двайнік,
Што бег з табою побач за вагонам,
З густога ценю выплыўтвар
Ягоны —
I да майго,
Нібы двайнік,
Прынік.

Зрываючыся
з грукатам
з маста,

За ім ляцелі плач i пустата,
Неправата жыцця i правата —
I я не мог ад ix адгарадзіцца!
...Нарэшце, чай прынёсшы, правадніца
Завесіла фіранкай твар Хрыста.