Уладзімір Някляеў - Паэмы

Праз тыдзень ён пакінуў гарадок.
Агледзеў, узышоўшы на грудок,
Раку і млын у лазняку і вербах.
Падумаў: "Нават гэта ўжо не верне
Мяне сюды..."
I цягніка гудок
Ударыў смыкам па напятых нервах.

Тах-тах! Тах-тах — па стыках тоўк цягнік,
I знікла рэчка, гарадок — і ўзнік,
Наклаўшыся на музыку расстання,
Ці шум, ці шэпт: Я Тайна... Тайна...
Тайна...—
I шэпт ці шум той — як фанеру цвік —
Пранізваў колкі смех, балючы ўскрык:
"Гарбун спявае песню пра каханне!"

Ён быў у забыцці. Нібы асобна
Сам ад сябе. Нібы на месцы лобным
Клаў горб на плаху:
"Болей не магу..."
I ці жанчына, ці сама дарога
Шаптала, закалыхвала: "Нябога...
Я разумею... Я дапамагу..."

— Я Таня,— ранкам голас прагучаў...
I пакрысе ачуньваць ён пачаў;
— Я Таня,— паўтарыла правадніца.—
Пара ўставаць. Прыехалі. Сталіца.

"Якая Таня?" — ён хацеў здзівіцца,
Але, як нешта ўспомніў, прамаўчаў.
— Я зараз. Пачакай крыху, Андрэй.

"Імя! Маё! Я сам яго забыўся",—
Жахнуўся ён —
і бокам да дзвярэй
Пасунуўся...

На горад снег валіўся,
Асенні, ранні, нечаканы снег.
— Чакай, Андрэй! —
I ён тады пабег.
— Чакай, Андрэй!..—
Яна яго дагнала,
Прывыклая да таўкатні вакзала,
Перахапіла: "Нас чакаюць дома..."

"Дзе — дома? Скуль імя маё вядома?
Наогул: хто яна? Чаму са мной,
Як са знаёмым даўнім, размаўляе?.."
Пацепнула плячыма Таня:
— Ой,
Як холадна. Зімою павявае.—
I пад руку ўзяла яго:
— Бягом!

Маўчаў ён па дарозе. Калі ў дом
Зайшлі і селі —ён маўчаў таксама.

Жанчына іх сустрэла.
— Гэта мама...

Пілі на кухні каву з малаком —
I ўсім траім было ніякавата.

Прыйшоў мужчына ў фрэнчы:
— Гэта тата...

— Ну, добра: тата, мама... Хто ж такі
Наш госць? — спытаў мужчына ўсіх, імкліва
Да Тані павярнуўшыся...
Крыўдліва
Сляза з яе скацілася шчакі.
— I праўда што, Андрэй... Маўчыш,
як дзіва...
Ты з цёткай той быў болей гаваркі.

"З якою цёткай?" — думаў ён спытаць,
Але жанчына перабіла словы:
— Даволі ўжо на хлопца нападаць.
Хай памаўчыць. Калі не пень яловы,
Сказаць захоча — знойдзе што сказаць.

...Так ён знайшоў прытулак свой, аднак
Так і не ўцяміў, што за тайны знак
Яму пасланы гарбуновым богам,
I сіліўся, прыпамінаў дарогу...
Ён ехаў больш за суткі як-ніяк,
А помніў толькі шэпты, толькі стукі —
I ўсё... I адчуваў сябе ён так,
Як сам сябе спаткаў пасля разлукі.

Яго Таццянін бацька ўладкаваў
На млын рабочым... Ён мяшкі цягаў,
Ад поту і мукі сівы, салоны
Дамоў прыходзіў, мыўся... Памагаў
У хатніх справах... У жыцці ягоным
Хоць нейкі сэнс нарэшце праступаў.

Цяпер яго бянтэжыла Таццяна...
У схованцы душы, спачатку цьмяна,
А з кожным днём усё ярчэй, ярчэй
Цяпельца разгаралася;
вачэй
Не мог падняць, калі яна стаяла
Насупраць...
Без яе было лягчэй,
Бо, як раней, з ёй побач прыціскала
Гарой гарба, праклятаю навалай,
Не скінутай з натруджаных плячэй.

Яго таміла гэта пачуццё.
Пракручвалася ў памяці жыццё:
У ім такога не было і блізка...
Здаралася: дзяўчат лавіў і ціскаў,
Яны крычалі; Ванду абдымаў,
Але такога не было і з Вандай...

Ён браў люстэрка, зачыняўся ў ваннай
I горб з плячэй, як мех з мукой, скідаў.

З люстэрка, з-пад прытомленых павек
Глядзеў
Звычайны
Голы
Чалавек,
Не лепшы за астатніх і не горшы,
Усмешкай ганарлівай губы моршчыў...
Жабрак.
I ён падумаў: трэба грошай
Паболей зарабіць...
Ён наледзь сек,
Капаў зямлю, цэмент грузіў і вугаль,
Дамоў прыходзіў —
і валіўся ў вугал,
I засынаў, здавалася, навек.

Аднак з тых грошай толку не было:
Іх трэба зарабляць умець і траціць,
Тым больш што браць іх не хацелі ў хаце...
I зноўку ў ім заторгалася зло:
Выходзіла, што ён дарма лапаціў!
Упрогшыся ў работу, быццам вол,
Высільваўся дарэмна!.. Навакол
Ён вымяраўся не па звыклых мерках,
Са скідкаю...
I ён каньяк на стол
Паставіў неяк. I зрабіў праверку.

...Не, не, ён не прасіў яе рукі,
На гэта проста смеласці б не стала.
I ўсё-ткі нешта над сталом вітала
Такое, што сумеліся бацькі
I Таня палахліва паглядала.

Ён зразумеў: пакуль што не пара...
I гэтая пара наўрад ці прыйдзе...
Дапіў каньяк, настоены на крыўдзе,
Сказаў сабе: "Як выйдзе — так і выйдзе",—
А ім сказаў:
— Мяне на млынара
Перавялі... Дык я хацеў адзначыць...