Уладзімір Някляеў - Паэмы

I голас голасу азваўся:
— Чакай! Пакуль што не стае
Адной умовы: ён не кляўся.
Маланкі голас!.. Скуль?..
З нябёс?
З адвечнасці?..
У цемру ўрос
Я слыхам, зрокам і дыханнем:
— Каму я клятву не прынёс?!.
— Таму, што ты завеш каханнем.

— Апамятайся!
Хто ж кідаў
Да ног тваіх за клятвай клятву,
Калі не я?..
— Вось шоўк і дратва
У двух клубках. Іх лёс спрадаў.

Клубок шаўковы быў гарачы,
А драцвяны — што ледзяны.

— Але навошта мне яны?
— Што-небудзь бачыш ты?
— Не бачу.
— Тады адзін з клубкоў — на ўдачу —
Кідай у морак — і клубок,
Калі ўгадаеш, спаліць змрок.
— А не ўгадаю?..
— З цемрай вобдым
Ты ў нрорву паляціш без дна,
Бо клятвы ўсе твае — мана!

I я шпурнуў клубкі абодва!
I засвяцілася яна.

— Маланка!..
— Тайна шаравая...
Праменіцца, усім відна,
А хто яна ці што яна —
Ніхто не ведае, не знае.
Так і каханне... апякае,
Катуе, хмеліць, як віно,
А хто яно ці што яно —
Ніхто не ведае, не знае.
I толькі я — адна на ўсёй,
На ўсёй зямлі,— хай пакарае
Мяне за гэта лёс,—
я знаю:
Яно — маланка шаравая.
Кляніся мне. Кляніся ёй.
— Клянуся!

...I адкрыўся зорны
Сусвет над намі:
вечны змрок
Круціў зярняты зор, бы ў жорнах...

— Чакайце...— дух шапнуў пячорны.—
Тут ёсць яшчэ адзін клубок.
...— Ты спіш?..
Як хораша на ранку!
— Я бачыў страшны сон, Маланка:
Я кінуў разам два клубкі!
— Ой-ёй, жахлівы сон які!
— Не смейся...
Значыць, ты паганка
З душой агню, жывеш вякі,
I ты павінна ў навальніцу
Вянчацца?..
— Так, каб зняць праклён:
Я — варажбітка, чараўніца...
— Які ўсё ж дзіўны быў той сон!..

— I мне быў сон!.. Ды на Купалу,
Не сёння...
Быццам я скакала
Цераз агонь, а той агонь
Нібыта не агонь, а конь —
Падняў мяне, узвіў...
Прапала! —
Паспела я падумаць... Нёс
Мяне той конь сярод нябёс,
Між бліскавіц, грамоў, аблокаў,
Між зорак, сонцаў і планет,
I там, дзе скончыўся сусвет,
Спыніўся на мяжы са змрокам,
Адкуль —
з Нічога, з Небыцця! —
Пачуўся голас, як з-пад века:
— Кім хоча быць маё дзіця —
Маланкаю ці чалавекам?
— Кім быць хачу?.. А хто я ёсць?
Нашто мне —
Роспач,
Радасць,
Злосць?..
Куды і скуль мой шлях?.. Каб ведаць!
— Вось шлях табе,— азваўся змрок.—
Вось след табе. Ідзі па следу,
Не саступай ні кроку ўбок...

I ўпаў
Пад ногі мне
Клубок.
— Клубок?!
— Клубок агню: сціскала
Яго, як болем, пульсавала
У ім жывая кроў жыцця,
I я — на голас Небыцця —
За ім ступіла — і прапала.

— Прапала? Як?..
— А так: не стала
Мяне нідзе.
Ні ў чым.
Ні ў кім.
Я стала небыццём самім,
Але і ў небыцці — і ў ім
Я не была. Не існавала.

— Не разумею.
— Зразумець
Такое нельга.
Гата — смерць.

— Смерць бліскавіцы?
— Смерць людзей.
— Выходзіць, і душа сканае?..
На што ж надзею мець?
— З надзей
Адна надзея ёсць...
— Якая?
— Любоў, маланка шаравая,
Любоў:
ад нашага ярма —
Ад страху перад апраметнай
Збавенне... Сэнс жыцця і мэта,
I шлях, і след яго... Праз гэта
Яна — маланка;
I сама
Маланкай стала я праз гэта,
Там, за мяжой быцця Сусвету,
Дзе пават небыцця няма.
I нас праз гэта павянчаць
Павінен лёс у навальніцу,
Каб нам прад небам клятву даць:
А паклянёмся мы
кахаць
Так, як кахаюць бліскавіцы!
Кахаць адну і аднаго...
I бацьку мы гукнём майго:
Хай неба
Грозна скаланецца,
I зрушыцца зямля — і з трун
Падыме ўсіх, каго Пярун
Пракляў,
Каму спаліў ён сэрцы
Маланкамі,
а тайну тых
Схаваў у таямніцы смерці,
У спратах, вечных для жывых.

Так! — за мільёнамі мільён —
Устануць дзеці ўсіх плямён,
Усе, хто гэты час здавён
Чакаў, як час выратавання!..
I сцішыць грознае дыханне
Пярун...
Ён здыме свой праклён!
I для людзей адкрые ён
Маланак тайну — дар кахання.

...Ты мне адкрыла гэты дар,
Маланка! —
кара перунова,
Што ў вочы мне глядзіць сурова,
Маўчыць-пытае: ці гатовы?..

Ты мне адкрыла гэты дар —
Святы,
святочны,
каляровы:
Табе я кіну
шар
ружовы —
Мне вернецца
Блакітны шар.

...Прырода — гулыіі бліскавіц.
Прыроду ўмеем — да драбніц —
Мы падрабіць...
З пустой бляшанкі,
Нібы сапраўдны
гром грыміць.
I можна падрабіць маланкі.
Каханне можна падрабіць.
З сапраўдным —
страшна: найчасцей
Сапраўднае
маланкай слепіць!..

Калі насмерць заб'ецца лебедзь,
Яно — сапраўднае — з касцей!..
З крыві!..