Уладзімір Някляеў - Паэмы

Вякамі сплываюць над возерам тым
Лілеі аблокаў —
Над храмам, над крыжам яго залатым,
Званіцай высокай.

2

Ен жыў на званіцы, бязногі званар
На храмавай вежы.
Сачыў з-пад нябес, дзе патоп, дзе пажар,
Дзе вораг на межах.

Прыкуты да звону, да лёсу свайго,
Глядзеў на абшары,
I цёмныя хмары плылі да яго,
I светлыя хмары.

Пад храмам люстэркам ляжала вада,
Лілеі люляла,
I ў тое люстэрка цягнула нуда —
Аж вочы смактала.

На раме люстэрка шумелі лясы,
Палі красавалі,
I рыкі звяроў, і людзей галасы
На вежу ўзляталі.

Адтуль, дзе спрадвек майстравалі яны
Калыскі і труны,
З ядой і вадой падымала збаны
Вар'ятка Матруна.

Яна на калені ставала ў куце
На звон памаліцца —
I ўсё мармытала: "На згубу расце
Краса-Мілавіца".

Кавалак у горла не лез званару,
Як, слінячы губы,
Шаптала вар'ятка: "Атруты збяру
На згубу, на згубу..."

Так дні праміналі, вятрамі гады
Хісталі званіцу...
Нявестаю князь, уладар малады,
Абраў Мілавіцу.

"Красу-Мілавіцу, дачку каваля?!
Ой, княжа! Ой, смелы!.."
I ўздрыгнула пад капытамі зямля
Суседніх удзелаў.

За новым ганцом скача новы ганец
З пагрозай адною:
"Як пойдзеш з дачкой каваля пад вянец —
Мы пойдзем вайною.

Твой шлюб — гэта ганьба для нашых дачок,
Абраза цяжкая..."
I князь закруціўся між іх, як ваўчок,
Як воўк за сцяжкамі.

На плошчы шторання натоўп віраваў,
Народ, князю любы,
I голас Матруны яго свідраваў:
"На згубу! На згубу!"

Прамоўцамі, быццам балотная гразь,
Мясіліся словы.
— На згубу яе!
— I яго!
— Ён не князь!
— Ён зяць кавалёвы!

Разгублена варта стаяла наўзбоч,
Гатова прадацца.
I з тварам чарнейшым за чорную ноч
Князь клікнуў дарадцу.

"Скажы, што рабіць?" — ён дарадцу спытаў.
Быў рады старацца
Заўсёды дарадца. З паклонам устаў
I мовіў дарадца.

"Казырная карта
адна на стале,
На ўсё твая воля.
Як хочаш жаніцца — жаніся, але
Не князь ты ім болей.

З натоўпу сабраць пераможную раць —
Пустая спадзеўка,
Не стане ніхто ваяваць, паміраць
За простую дзеўку.

Калі ж адрачэшся цяпер ад яе —
Набычацца шыі,
Успомняць: каваль з Мілавіцай — свае,
А тыя — чужыя.

Як толькі адчуюць тваю слабіну —
Пра сілу забудуць.
Ты ў пастцы:
суседзі рыхтуюць вайну,
Народ прагне бунту.

I ўсё праз адно. I парада адна:
Мы ўлада. Мы суддзі.
Не стане нявесты — не прыйдзе вайна
I бунту не будзе.

Нявеста твая заняможа ўначы.
Ёсць зёлкі ў Матруны".
I, гледзячы ўбок, князь прамовіў:
— Лячы.
Мне сёння прыснілася кроў на мячы.
Рабі, што прыдумаў.

3

Ён жыў на званіцы. Цар-рыба плыла,
Мінаючы сеці.
Адна ў званара Мілавіца была,
Адна ў цэлым свеце.

Начамі ён бачыў: два цені здаля
Ішлі, каб спаткацца,
Адзін — ад хаціны старой каваля,
Другі — ад палаца.

Як бралі адзін аднаго за руку,
Спаткаўшыся, цені,
У звоне матляўся ён на языку
I біўся аб сцены!

Яму нават ногі, якіх не было,
Нясцерпна смылелі,
Як рыбамі цені плылі на святло,
Збіралі лілеі.

Прыкуты да звону, да лёсу свайго,
Маліўся ён, плакаў,
Каб выраслі кіпці і крылы ў яго
Драпежнага птаха.

Ён сэрца б князёва штодня вырываў
З крывёй, каб напіцца!..
О, як ён кахаў яе, як раўнаваў
Красу-Мілавіцу!

Цар-рыбу, што ў Прошчы спрадвеку жыла,
Прасіў, каб ніколі
Красу-Мілавіцу бяда не знайшла
Ні ў лесе, ні ў полі.

Цар-птушку, якая вяршыла палёт
Над Прошчай спрадвеку,
Схаваць Мілавіцу прасіў ад нягод,
Ад крыўды і здзеку.

Цар-рыбу прасіў і Цар-птушку прасіў,
Што зналі ўсё самі,
А сам ён праспаў Мілавіцу, прасніў
Вяшчуннымі снамі.
У снах тых пісаў з Мілавіцы абраз
Князёвы дарадца.
Князь мовіў: "Старайся", дарадца ў адказ:
"Я рады старацца".

I жах у тых снах працінаў кожны раз,
Як сталь нажавая,
Калі любаваўся народ на абраз:
"Дальбог, як жывая!"

4

Стагналі званы, галасілі званы
На белай званіцы,
Як неслі ў князёвы скляпы-курганы
Красу-Мілавіцу.