Пакута жыць у паняверцы,
Калі пакіне ўсмешка твар.
Усё ж душа не прагне смерці,
Пакуль ёсць прага хараства,
I тайна думкі запаветнай —
Сустрэць,
прайшоўшы каламуць,
Дзяўчынку ў камізэльцы светлай,
Якую Мараю завуць.
Зайшоў, зайшоў бел малойчык
У чужую старонку.
Налівалі малойчыку
Тры поўныя чаркі.
Народная песня
Паехаў мой мілы ў старонку чужую,
У старонку чужую, далёкую.
Паехаў, пакінуў адну-аднюсеньку
Дзяўчыну сваю сінявокую.
У краі далёкім яму налівалі
Тры поўныя чарачкі горкай,
Забудзь, гаварылі, забудзь, ясны сокал,
Ты блізкую сэрцу старонку.
Забудзь i дзяўчыну,
тут лепшыя кветкі
З расой абуджаюцца ўранні.
Застанься, хлапчына, сустрэнеш у нас ты
I шчасце сваё i каханне.
Казаў мой міленькі ў тым краі далёкім:
Хоць колькі мне піць налівайце,
Я роднай старонкі вавек не забуду,
Аб ёй буду толькі спяваці.
Там зеляней i сады зелянеюць,
Калышуцца пушчы чароўна.
Там галасней i дзяўчаты спяваюць,
I тая, што сонейку роўная.
У садоўніка ў садзе ёсць кветка адна,
Што між іншымі лепшай здаецца.
Гэтай кветцы душу аддае ён да дна,
Паліваць яе першай імкнецца,
I за лёс яе клопат ён мае,
А яна, як i ўсе там, такая.
Калі можна з тым садам i свет параўнаць,
То з нас кожны ў ім мае куточак
Запаветны. I нельга яго адабраць,
Абнячэсціць, ці зганьбіць аднойчы.
Бо не простая гэта краіна,
Бо завецца краіна — айчынай.
Сярод іншых не кінецца ў вочы яна,
Экзатычных пейзажаў няма ў ёй.
Колькі трэба, блакітнага ёсць палатна,
Колькі трэба, сінечы ільнянай.
Ёй лясныя сукенкі да твару,
У азёрных вачах яе — мары.
Дабрынёй маладой усміхаецца твар,
На дзяўчыну падобна з Палесся,
Ты, радзіма, усім надала хараства,
Хто з калыскі пачуў тваю песню.
У садоўніка кветка адзіная,
Чалавека ж няма без радзімы.
* * *
Вякі мінаюць,
Знікаюць пакаленыі,
Ды застаецца неадступна слова
З нашчадкамі,
З нашчадкамі нашчадкаў.
Таго, чым жыў народ вякі,
Не сцерці.
I памяць слова
Даўніну шануе.
A знікне памяць —
Знікне i народ.
* * *
...У гушчары старых бароў, як сляза, што ўпала з неба, блішчэла вялізнае возера. Вельмі прыгожае яно было. А яшчэ казалі людзі, што ў вёсцы, якая прыляпілася да аднаго з берагоў возера, жыла дзяўчына-сіраціна па імені Най-рыта, a аднавяскоўцы звалі яе Нарай. Вочы яе блакітныя, пад колер азёрнай хвалі, заўсёды весела ўсміхаліся. Залацістыя валасы тугой касой абкручвалі галаву. Голас у яе быў высокі i гучны... Стары пан закатаваў закаханага ў Пару хлопца, а самую дзяўчыну хацеў мець за жонку. Нара не пакарылася папу. Яна падпаліла маёнтак i пабегла да возера. Цёмныя хвалі ішлі адна за адной белымі грабянямі, а на беразе калыхаўся човен. Спрытна i ўмела ўхапілася яна за карму і, адштурхнуўшыся ад берага, села ў човен. Ад злосці панскія служакі кінулі гуслі ў возера. А човен адплываў усё далей, потым зусім знік у хвалях. Усю ноч бушавала бура, стагнала вада...
З народнага падання
РАЗВІТАЛЬНАЯ ПЕСНЯ НАРЫ
Маці-зямліца мяне нарадзіла,
Светлай пяшчотаю абдарыла.
Човен калысачкай быў,
Добрай надзеяй дарыў.
Птушкі ляцелі, пер'е кідалі,
Рукі мае крыламі сталі.
Марыла песняй ляцець,
Каб у бядзе не марнець.
Хіжыя дзюбы гукі пабралі,
Струны з душы на каменне ўпалі,
Звяў васільковы вянок,
Болей не пойдзе ў танок.
Болей няма да каго прытуліцца.
Ты мяне возьмеш, Вада-вадзяніца?
Белыя хвалі крылле сдялі
Раненай птушцы сяліб.
* * *
Доўга кропкай на хвалях здаваўся чаўнок
I даносіўся спеў незвычайны.
Знікла кропачка ўрэшце, а голас не змоўк,
Стаў ён ветрам буйным нечакана.
Наляцеў, згроб над возерам хмары,
Перуном пераможным ударыў.
I стагнала ўсю ноч, да світання, вада,
Быццам сотні арганаў гучалі.
Гралі рэквіем хвалі, даносячы з дна
Гукаў строй, што стагоддзі збіралі.
Там усмехі, i жальбы, i слёзы —
У сё ў музыцы дзіўнай злілося...
ПЕСНЯ ВОЗЕРА
Ёсць на свеце адна нраўда з веку да веку,
Што жыве чалавек на зямлі для дабра.
А вы, людзі, ў хлусні патапіліся, ў здзеку
I крычыце, што нехта шчасце ў вас адабраў.
А вы самі яго ўжо даўно растапталі,
Толькі ў марах да шчасця мкнеце душы свае
I шукаць яго крочыце ў лес на купалле,
A купальскі дзядок вам той скарб не дае,
Бо гандлюеце душамі, вераю, мовай,
Забываеце продкаў святы запавет,
Што павінны зямлю сваю працай i словам
Услаўляць, каб шчасліва глядзедь з-пад павек.
Чаму ж хмары гусцеюць над Белаю Руссю?
Мые боты чужак у азёрах яе.
«Тваёй мовы няма,— беларусу ён хлусіць,—
Тваёй песні няма».— A краіна пяе!
A краіна спявае на мове мужыцкай,
Той, што родная сэрцу. Нібыта знарок,
Раскрываюцца кветкі, каб сонца напіцца,
I выходзіць з усмешкай купальскі дзядок.
Читать дальше