Рыгор Бородулин - Здубавецьця

— Студэнтка, што ня паступіла ў інстытут.

Бяседа

Марушка нябыццам сур'ёзна казала:

— Лепей бяседы няма, чьм хаўтуры: ня трэба ні дары, ні грошы. Сеў, напіўся, пад'еў — хочаш, кажы дзякуй, хочаш — не. Бо, як памрэць чалавек, каб хто ў хаце памог, а як за стол — дзьверы ня счыняюцца.

Показка сумна жартуе: наеўся, як дурань на хаўтурах.

Што зварыць

Некалі мама мая пыталася ў Ілонкі:

— Што зварыць, што хутчэй, ці булён з клёцкамі?

Унучка адказала бабулі:

— Булён, бо ён даўжэй варыцца.

Абы ня есьці.

Ідылія

Прыйшлі жонкі адведаць сваіх мужыкоў партызанаў блізка да перадавой. Адзін выпіў, закусіў усім хатнім дый заснуў. Хропат аж сьцены гайдае, а жонка над ім сядзіць расчуленая. Спатканьне цёплае.

Другая жонка кажа свайму:

- Іванька, ты б дамоў прыехаў, курка б яечка зьнясла, ты б зьеў.

Лірыка крутая, як цяпер кажуць. Круцей за яйка, зваранае ўкрутую.

Дома

На вушацкім з дазволу сказаць базарчыку бабка прадае цыбулю, кроп. Прапануе нейкаму местачкоўцу са служылых. Той адмаўляецца:

— Шчаўя няма каму варыць, жонка ня дома.

— Ат, знойдзіцца. На адной сьвет клінам ня сышоўся.

Суседка па гандляваньню пытаецца:

— А ў цябе, бабка, дзед ёсь?

— Мой ужо трыццаць гадоў як дома.

Клопат жыцьця й філасофія быцьця — ўсё разам, упоплечкі, як гэтыя старыя.

Хвантазія

Фігурнае катаньне глядзяць па тэлевізару мама, суседкі, сусед Трахім, Арынін сын Васіль. Арына, маміна сяброўка, дрэмле, але праз сон дае нейкія каментары. Трахім дрэмле, а пасьля:

— Васька, тваю маць, дык гэта ж хвантазія! Ты ж так паспрабуй бяз канькоў зробіць. А то з канькамі й так.

У слове хвантазія — і хватаньне, і хвась, і захопленасьць. Дадушы, ня хвунт разынак.

Як музыка

Распавядае адна пра пьянага мужыка:

— Як даў у палічку, усе шкляначкі ў цурачкі, усе кубкі ў цуры.

Як музыка гучыць расповяд. А на справе гучала ня так ласкава. Слова ўсё можа й агрубіць, і абласкавіць.

Па-маці

У Вушачы местачкоўка даганяе нейкага дзядзьку й гукае ўголас:

— Васілевіч! Васілевіч!..

Той ідзе і ня чуе. Махнула рукой:

— Ат, стуібень!

Прыстоіла.

Зазвычай па-бацьку клічуць хоць маленькіх, ды «карчоў» (так у нас завуць начальнікаў) і яшчэ магазіншчыцаў, крамніцаў, у мястэчку асабліва.

Можа, каб адразу пачала клікаць па-маці, пачуў бы…

Наперасьцігі

Кума куме раіць:

— Кумка мая, пасядзім, пагаворым аб людцах, а людцы аб нас даўно гавораць.

Зразумелы клопат: ня адстаць, перагнаць, пайсьці, як вушацкія кажуць, наперасьцігі.

Ацаніла

Марушка слухае па радыё выступленьне дэпутата, заўважае:

— Во, язык, мусіць, на кавадлі адкавалі — цэлы вечар лапочаць.

Як таму ваўку з казкі пра казу й казьлянятак.

Гэтае ўшацкае слова, у якім гучыць і байка, і бабуля, і булькат каменьчыка, кінутага ў крутавір усьмешкі і прасьмішкі, аб'ядноўвае такія навуковыя паняцьці, як прыказкі, прымаўкі, каламбуры альбо досьціпы, са мною змалку хадзіла, бо прыбабунькі ў мамы маёй былі на кожным кроку, на першым прыскоку.

З матчынай хаты яны пайшлі са мной, каб грэць, бадзёрыць, надзеіць мяне ў халоднай дарозе жыцьця.

Пад'ялдычкі