Алесь Змагар - Да згоды

У падвале пад мокрым скляпеньнем
Арыштант галаву ўдол схіліў;
Па твары разьбягліся сьцені;
Ледзь-ледзь вуснамі ён шавяліў:

- І за што столькі цяжкае мукі
Мне ў юнацкія годы цярпець?
Як балюча мне зносіць разлуку!
З дня на дзень узірацца на сьмерць!

О‚ мой Божа магутныя сілы‚
Дай яшчэ колькі дзён мне пажыць!
Перад тым як зыйду я ў магілу‚
Дай паслухаць як пушча шуміць!

Дай пабачыць садок каля хаткі‚
Пачуць голас сясьцёр і братоў‚
Прытуліцца да роднае маткі‚
Рукі сьціснуць сябровак‚ сяброў!..

І ўзьняў галаву ў задуменьні —
Неба скрылік маркоціў вакно;
Раптам ясныя косы праменьняў
Зазірнулі ў вастрог на радно.

Любы тата! Харошы‚ мой мілы!
Каб ты ведаў‚ як цяжка мне тут‚
Ты устаў-бы з сырое магілы‚
Мяне вырваў-бы з гэтых пакут.

І няўжо ты ня чуеш‚ ня бачыш‚
Як нязломна стаю ў барацьбе;
Не пачуць ім ні енкаў‚ ні плачу…
Я — твой сын… Я іду да цябе.

Усё цішэй словы з вуснаў зьляталі:
— Родны тата‚ хадзі ка мне ў кут!
Маё сэрца цябе прычакала…
Не баюся ніякіх пакут…

Як памру‚ дык пахавайце
Ў Случчыне‚ дзе жыў;
Крыж і стрэльбу ў рукі дайце‚
Каб я й там служыў‚

Каб мой дух у блакіце сьнежным
Воляю лунаў‚
За Краіны незалежнасьць
Да змаганьня зваў.

Да змаганьня за спадчыну‚
За лясы‚ палі‚
За сум песень тых матчыных
Роднае зямлі.

Над гаямі хмары дымяцца‚
І пыліцца шлях;
Час надыйдзе і ўздымецца
Зноў Пагоні сьцяг.

З-за сьцен высокіх сумна выглядае
Аблуплены цагельны шэры дом;
Ні сьпеў‚ ні сьмех з-за крат ня вылятае —
Усё агорнута сьмяротным сном.

Схіліўся вечар на гаі‚ палеткі;
Над домам плямы чорныя ляглі;
Галоўкамі ківалі сонна кветкі‚
Й здавалася‚ кудысьці ўдаль паўзьлі.

Раптоўна енк пачуўся за сьцяною;
Балючы стогн запоўніў ўвесь харом.
І сьціхла ўсё. І цяжкім сном‚ журбою
Чарнеў з-за сьцен цагельны шэры дом.

Хоць каты чырвоныя ў Слуцку ізноў‚
Хоць мы на далёкай чужыне‚
Пакуль у нашых жылах хвалюецца кроў‚
Датуль Беларусь не загіне.

О‚ Край мой прыгожы! Край мілы‚ каханы!
Куды-б мяне лёс ні закунуў —
Усюды Табе я бязьмерна адданы‚
З Табою я ў кожнай хвіліне.

Цябе пакахаў я зь дзяцінай калыскі‚
Калі Маці песьню сьпявала‚
Калі да вакна нахіліўшыся нізка
Зязюля ў гальлі кукавала.

З тых пор я кахаю і сумныя песьні‚
І косы іскрыстых праменьняў‚
І краскі‚ што ўсходзяць у нас на прадвесьні
І нас ажыўляюць натхненьнем.

Кахаю Краіны крывавыя раны —
Ахвяры у Слуцкім паўстаньні‚
О меч‚ што для волі зь зялеза каваны‚
І Сьцяг‚ што лунае змаганьнем.

Абапал ціхае ракі
Грымелі ў Случчыне гарматы;
Гайсалі ў вёсках гайдукі —
Апрычнікі чырвоных катаў‚
Ды толькі быў то год дваццаты.

Із-пад саломянай страхі‚
З стагоў‚ із ямы пад вярбою
Случчак выцягваў сваю збраю;
Каб бараніць свае шляхі‚
Адрэз гатовы быў да бою.

Ўьвіліся вольныя сьцягі
Над кожнаю сялянскай хатай;
Няволі рвуцца ланцугі‚
Ушчэнт пакрышаныя краты —
У бой крывавы йдзе араты.

За бацькам усхапіўся й сын;
Адзеты ў зрэбную кашулю‚
Хлапец схіліўся да Матулі:
— Даруй мне‚ Мама! Плакаць кінь!
Багаславі! Іду пад кулі.

— Даруй‚ Матуля і бывай!
У крыж чырвоны йдуць дзяўчаты‚
Ідуць на сьмерць за родны Край…
Ўзьнялася Случчына заўзята…
То Несьмяротны Год Дваццаты!

Агарнуў зямельку восеньскім надвор'ем
Ў золаце пажоўклы месяц лістапад.
Горасна шапоча колішнім прывольлем
Зноў асірацелы паўразьдзеты сад.

Родная зямелька‚ зноў Ты закавана!
Рэжуць Твае грудзі раўчукі ад сьлёз.
Гоняць Тваіх дзетак ў сьвітках саматканых
Ўдалеч ад радзімых імшароў і лоз.