Алесь Змагар - Да згоды

Ўжо нясуць хлапчука у зямлянку:
У грудзёх рана сьмяртэльна была;
Там чакала Матуля ад ранку —
Пераведаць сыночка прышла.

Палажылі яго каля ганку.
Акрываўлены ён застагнаў‚
Ў рукі крыжык далі й адразанку
Й засьпяшаліся: — Хлопча‚ бывай!

Ня стрымалася Маці: — Мой сыну!
Дарагі мой! Радзімы ты мой!
Ты радзіўся ў ліхую гадзіну.
Як мне жыць будзе беднай адной?

Пакажы‚ ці вялікая рана?
Мабыць‚ моцна пячэ і баліць?
— Ужо жыцьцё маё Богам забрана‚
Родна Матка! Ня доўга мне жыць.

Не баліць рана гэтак‚ як путы‚
Што прынёс нам з Масквы бальшавік.
Ў кайданы зноў Краіна закута‚
Зноў пад паншчыну трапіў мужык.

Рана‚ што у грудзёх‚ мне салодка:
Ў ёй ратунак Радзімы мае.
Гуртам зьнішчым аковы-калодкі‚
Гэта рана нам волю дае.

А цяпер… Мая родная Матка‚
Паміраю!.. Навекі бывай!
Даруй‚ Бацькаўшчына! Родна хатка!
Даруй‚ родны народ!.. Родны Край!..

І памёр наш юнак‚ і ня ўбачыў‚
Як крывавіўся Край у асьцёх;
З цяжкаю ранаю‚ але без плачу
Ён аддаў маладое жыцьцё.

Загінуў Ты за Край свой родны‚
За волю‚ шчасьце‚ за народ.
Цяпер ляжыш у зямлі халоднай
Сярод дажджоў‚ агню‚ грымот.

Ня мог сьцярпець тэрор чырвоных‚
Глядзець на град народных сьлёз.
На помсту зваў сыноў загонаў‚
Людзей гаёў‚ балот‚ бяроз.

Вучыў іх браць вінтоўкі ў рукі‚
Да сьмерці свой народ кахаць
І гэраічна ў жорсткіх муках
За лёс змагацца і ўміраць.

Цяпер ляжыш‚ а помста з сэрца
Ўзьнялася ўгору‚ кліча ў бой.
Мы прысягаем нашай сьмерцю
Аслабаніць Край родны свой.

Сяджу я ў вастрозе‚ а думкі мае
Імчацца да любае хаткі‚
Імчацца да мілых палеткаў‚ ганей‚
Да роднае старэнькае маткі.

Збалелыя грудзі ірвуцца ў прастор;
Гляджу ў далячынь праз ваконца‚
І хочацца чуць‚ як шуміць сіні бор‚
І хочацца яснага сонца.

Журботна на сэрцы. Сумую ўвесь дзень.
Як радасна‚ сьветла на волі!
Закрочу із кута у кут‚ быццам цень‚
Пакутны самотнага болю.

І зноў із-за кратаў гляджу у блакіт:
Праносяцца вольныя хмары‚
І ймчацца далёка‚ да мілых ракіт
Маскве непакорныя мары.

Ў Краіне «свабоднай»
Сяджу я ў турме
І суд «лжэ-народны»
Чакаю сабе;

Смакую шчасьлівы
Саўдэпіі «рай»‚
А ў вокна нудліва
Нясецца «слу-шай!..»

Але я ня першы
Папаў ў гэты «кут»;
Жытнёвыя вершы
Чакаюць прысуд;

Наўкола ад плачу
Калоціцца «рай»‚
І нудна наўдачу
Нясецца «слу-шай!»

Сяджу у лёхах я астрожных;
Наўкола цемра… Цішыня да болю…
А сэрца?.. Грукае трывожна:
Калі? Калі я прычакаю волі?

З турмы савецкае із карцарнай каморы
Ірвуся думкамі да мілых‚ дарагіх;
Ўжо колькі месяцаў крывавіць сэрца гора;
Ні вестак‚ ні лістоў ня маю я ад іх.

Зірну ў вакно: праз краты бачу хмары;
Нясуцца ў вышыне няведама куды;
І цяжар роспачы прасочваецца ў мары‚
Ды душу раніць горыччу жуды…

І раптам ластаўка прысела на ўскрай кратаў‚
Зашчабятала штось ды зьнікла‚ нібы сон.
— Ляці ты‚ ластаўка‚ ляці да роднай хаты‚
Скажы‚ што сын іх трапіў у палон…

Збалелыя грудзі
Занылі ад болю‚
Слязьмі затуманіла вочы;
Варожыя людзі‚
Зьнішчаючы волю‚
Пануюць над Краем‚ як хочуць.

Над ціхаю кручай
Пад ліпай шырокай‚
Дзе зь мілай сядзеў аж да раньня‚
Праз сьлёзы гаручы
У болі глыбокім
Угрунь адцьвітае каханьне.

Гляджу я ў вакенца
З падвала сырога;
Пяюць салаўі на прадвесьні‚
А ў душу ліецца
Каханьне… трывога…
Як любы вы‚ родныя песьні!

І лёгкія мары
Лунаюць да зораў
Пад сіні блакіт Беларусі.
Ніякія кары‚
Ніякая гора
Зрачыся Радзімы ня змусіць.