Уладзімір Высоцкі - Я не падману - вершы, песні, балады

Ах, як страшна, як сьмела, як міла!..
Бой са сьмерцю!.. Тры мінуты!..
Задраўшы ў чаканьні насы,
З крэслаў залы глядзелі тужліва
Ліліпуты, ліліпуты —
Здавалася хлопцу з высі.

Паглядзіце — вось ён без страхоўкі ідзе!
Ледзь правейшы нахіл — упадзе! прападзе!
Ледзь лявей — паратунку і там не знайсьці!
Толькі ж — гляньце! — яму застаецца прайсьці
Дзьве чвэрці шляху па жыцьці!

Ён сьмяяўся над славаю тленнай,
Ды хацеў быць толькі першым —
Такога спрабуй утабань!
Ён па дроце ішоў над арэнай,
Як па нэрвах, і па нэрвах
Дробатам біў барабан!

Паглядзіце — вось ён без страхоўкі ідзе!
Ледзь управа нахіл — упадзе! прападзе!
Ледзь улева — ратунку і там не знайсьці!
Ды замрыце! — яму застаецца прайсьці
Адну чвэрць шляху па жыцьці!

Закрычаў дрэсіроўшчык, пантэры
Клалі лапы на насілкі…
Суровы прысуд — дзе ўзяць слоў!..
Быў ён зь верай ці, можа, бязь веры,
Ды ў апілкі, у апілкі
Праліў ён і прыкрасьць, і кроў!..

Але сёньня другі без страхоўкі ідзе.
Тонкі шнур пад нагой — упадзе! прападзе!
Правы, левы нахіл — і душы не знайсьці!
Ды чамусьці яму надта ж трэба прайсьці
Чатыры з гэтакіх чварцін!

На вушы вешаць манку — ужо ня той завод!
Мяне страляў уранку са стрэльбаў цэлы ўзвод.
За што мне лёс мой бедны і сумны, як сьляза? —
Ня тое, каб ня ведаў, ды нельга расказаць.

Мой камандзір мяне аберагаў,
Ды нехта на расстрэле настаяў.
І ўзвод выдатна выканаў загад,
Ды быў адзін, які там не страляў.

Мой лёс ліхі блукае даўно наперакос.
Аднойчы языка я здабыў, ды не данёс.
І асабіст Суэцін, такі нястомны сам,
Яшчэ тады прыкмеціў і нават запісаў.

Ён выцягнуў затым і прывалок
Падколаты, падшыты матэр'ял.
Ніхто зрабіць нічога ўжо ня змог.
Не, змог адзін, які там не страляў.

Рука махнула ў прорву зь бязглуздым гукам «Плі!»
І залп мне выдаў пропуск на цёмны бок зямлі.
Ды чую: «Дыша, сьцерва! Нясіце да ўрача.
Па два разы расстрэльваць — статуты парушаць».

А ўрач пасьля ўсё цмокаў языком
І зьдзіўлена мне кулі выдаляў.
А я ў трызьненьні гутарыў цішком
З тым хлапчуком, які там не страляў.

Я раны, як сабака, лізаў, а не лячыў.
У шпіталях аднак я па ўвазе не тужыў.
Увесь быў закаханы ў мяне жаночы пол:
«Эй, ты, недастраляны! Паўзі-давай на ўкол!»

У Крыме ўжо геройстваваў наш полк.
І я туды глюкозу пасылаў,
Каб саладзейшым быў хаця б глыток —
Каму? — Таму, які там не страляў.

Я піў чаёк са сподка, са спірцікам бываў.
Не замараўшы зводкі, я ўсё ж даваяваў.
У полк свой прызначалі. «Ваюй! — сказаў маёр. —
А што не дастралялі, — то ўжо ж каму ў дакор?»

Быў рады я ды, сеўшы пры сьцяне,
Бялугай выў і лёс свой праклінаў.
Нямецкі снайпер, стрэльнуўшы ў мяне,
Забіў таго, які там не страляў.

Лесам ехаў я раз пад чаркаю,
Пеў, каб коні йшлі рысьсю шпаркаю.
Толькі ўмеў я пець песьні вольныя:
Как любил я вас, очи чёрные!..

То пляліся спакваль, то скакалі ўзапар.
І балотную твань конь мне кідаў у твар.
Толькі разам са сьлінай я гразь праглыну,
Штофу рыла зьвярну ды ізноў зацягну:

Очи чёрные! Как любил я вас!..
Ды прыкончыў я хмельны свой прыпас,
Галавой матнуў, каб адкінуць дур,
Навакол зірнуў і аж крыкнуў: Цур!

Лес наперадзе стаў, не пушчае сьцяна.
Коні строчаць вушамі, назад падаюць.
Дзе прасьвет? Дзе прагал? Не відаць ні ражна!
Колюць голкі мяне, да касьцей дастаюць!

Караньнік ты мой! Выратоўвай, брат!
Ты куды? Пастой!.. А чаму назад?..
Ці з дажджу я ўзмок, ці на сьмерць зірнуў,
Як прыпрэжнай воўк пад паху нырнуў?!

Што ж я вочы заліў?! Вось жа п̀яны блазан!
Тут пагібель прыйшла, а ўцячы не пасьпець!
Гэх, з калоды маёй пацягнулі туза,
Ды такога туза, безь якога мне сьмерць!

Я крычу ваўкам: Пабяры вас прах!
А каняк скакаць падганяе страх.
Па хрыбце крутым б̀ю, шалёны, я,
І раву прытым: Очи чёрные!..

Посьвіст ветра ў вушах, хрып, ды тупат, ды ляск.
Пад дугою званочкі прарочаць кранты.
Ах вы, коні мае, загублю ж тут я вас!
Ой, выносьце, браты! Ну выносьце ж, скаты!