Уладзімір Высоцкі: Я не падману: вершы, песні, балады

А мы ў жыцьці шумелі і на сцэне:
Мы блытанікі шчэ, мы хлапчукі!
Ды хутка нас заўважаць і ацэняць!
Гэй! Супраць хто? Намнём яму бакі!

Але мы адчувалі небясьпеку
Задоўга, як пачнуцца халады.
Прыходзіла прасьветленасьць аднекуль
І душы замыкала на гады.

І нас хаця расстрэлы не касілі,
Жылі мы — дзе праз сорам, дзе праз боль.
І ў нас, дзяцей той жудаснай Расеі,
Ўлівала ліхалецьце алькаголь.

Шлях ці труна? Ізгой ці небыцьцё?
Так, выбар небагаты перад намі.
Даруюць нам маруднае жыцьцё.
Мы зь ім скаваны моцна кайданамі.
А нехта ўсё ж і выбраў наўздагад
Зь бязглуздай верай, як зачараваны.
Але ж ці то жыцьцё — што ў ланцугах?
Хіба ж то выбар — калі ты скаваны?
Каварная спагада нам такая,
Як зельле ведзьмы ці як міражы.
Сьмерць ад сваіх выглядвае з-за камня.
І ззаду — сьмерць, але ўжо ад чужых.
Здраньцьвела цела, ссохлася душа,
І мы маўчым, як падстаўныя пешкі.
А ў лабавым шкле бачна не шаша,
А ганьбы выскал і крывыя ўсьмешкі.
Калі б аковы тыя разарваць,
То й горла перагрызьці не замнога
Таму, хто здагадаўся прыкаваць
Нас ланцугамі да жыцьця такога.
Няўжо мы спадзяемся шчэ на штосьці?
Ці, можа, нам ланцуг не па зубах?
Чаму ж у браму раю аж да млосьці
Мы стукаем па кованых скабах?
Канчаць вайну?! — Якое адкрыцьцё!
Але ж цану якую закруцілі!
Нам прапануюць доўгае жыцьцё
Ў віне, брыдоце, здрадзе, ганьбе, гнілі.
Ці ж вартае жыцьцё такой цаны?
Дарозе не канец яшчэ — спакойна!
Паўзбоч тае — Вялікае — вайны
Яшчэ магчыма паміраць прыстойна!
І рана зьмешваць нас з балотнай тваньню!
Мы гнёздаў сабе ў гнілі не саўём!
Мы не памром пакутным існаваньнем!
Мы лепш надзейнай сьмерцю ажывём!

Я скачу, але скачу іначай —
Па камнях, па лужах, па расе.
Кажуць тут: ён інахадзьдзю скача.
Гэта значыць, што ня як усе.

Ды наезьнік мой ліхі на мне
Страмянамі б'е мяне са злом…
А я бегаць хочу ў табуне
Без аброці і не пад сядлом!

Калі з ножнаў шаблю не вымаюць, —
Шабля зможа рэзаць толькі глей.
Вось мяне стрыножваюць, сядлаюць,
Рот ірвуць жалезінай цуглей!

Мне набілі раны на сьпіне!..
Я дрыжу бакамі ля вады!..
Як я бегаць хочу ў табуне —
Без сядла, аброці і нуды!

Сёньня зноў я стану пераможцам!
Скачкі! — Я, канешне, фаварыт!
Ставяць сьмела ўсе на інаходца.
Ды ня я, — жакей на мне хрыпіць!

Ён усадзіць шпоры ў рэбры мне!
Скаляць зубы першыя рады…
А я бегаць хочу ў табуне —
Без сядла, аброці і нуды!

Таньчаць, таньчаць скакуны на старце
Ў злосьці, аж ня могучы стаяць,
У шаленстве, лютасьці, азарце,
І пускаюць пену, як і я!

У трыбун жакей мой у цане —
Здатны майстра верхавой язды!
Ох, як бегаў я б у табуне
Без сядла, аброці і нуды!

Не, ня будуць залатымі горы!
Я апошнім цэль перасяку!
Я яму прыпомню тыя шпоры!
Запсую! Адстану на скаку!

Звон-сігнал! — Жакей ужо на мне.
Хмыліцца, ня чуючы бяды…
Ах, як бегаў я б у табуне
Без сядла, аброці і нуды!

Што са мною? Што раблю?! Што чую?!!
Што ж я?! Зноў яму дапамагу?!
Я сабою проста не кірую!
Я прыйсьці ня першым не магу!!

Што ж рабіць тут застаецца мне?
Вышпурнуць наезьніка свайго!
І пабегчы, нібы ў табуне,
Хоць і пад сядлом, ды безь яго!

Я прыйшоў, а ён сапе пад сонцам
Па камнях, па лужах, па расе…
Першы раз ня быў я інаходцам!
Я імкнуўся выйграць, як усе!

Дайце сабакам мяса —
Хай яны пагрызуцца!
П'яніцам — хмельнага квасу:
Можа яны перап'юцца.
Зерне ў зямлю схаронім —
Можа мы з хлебам будзем.
Каб не сыцець варонам,
Болей стаўляйце пудзіл.
Трэба кахаць — каханым
Дайце хоць кут на абодвух.
Добра, я буду рахманым —
Дайце ж вы мне свабоду!
Псам мясныя аб'едкі
Кінулі, — псы не грызуцца.
П'яніцам далі гарэлкі, —
Тыя ня п'юць, сьмяюцца.
Людзі варон пужаюць,
А вараньнё не баіцца.
Пары злучаць, — злучаюць!
А ім бы — каб разлучыцца.
Зь зерня ня выйшлі ўсходы!
Што за такія цуды?!
Далі мне ўчора свабоду…
Што я рабіць зь ёю буду?

Прапалі ты мне лазьню, спадарынька!
Распалю я сябе, расьпяку.
На палку — разамлелы, распараны, —
Я сумненьні свае адсяку.