Уладзімір Высоцкі: Я не падману: вершы, песні, балады

Золак быццам лязом паласнуў па вачах.
Ляскатнулі куркі, уздымаючы жах.
І, адкуль ні вазьміся, узьніклі стралкі,
І ўзьляцелі стракозы з пратухлай ракі,
І пацеха пайшла — ў дзьве рукі! Ў дзьве рукі!

Леглі мы на жывот, небаракі-ваўкі.
Нават той, нават той, хто ныраў пад флажкі,
Чуў ваўчыныя ямы падушкамі лап,
Той, каго нават куля дагнаць не магла,
Узапрэлы ад жаху, прылёг і аслаб.

Я ня чуў, каб жыцьцё дагаджала ваўкам.
Марна любім яго, адналюбы.
Вось у сьмерці прыгожы, шырокі выскал
І здаровыя белыя зубы!

Дык хай дзівіцца вораг на воўчы наш сьмех —
Мы сабакам шчэ каркі намылім!..
Але кроўю вытатуірованы сьнег
Тае з росьпісам: больш не ваўкі мы!

Мы паўзьлі, як сабакі, стуліўшы хвасты.
Жах зьдзіўленьня ў вачах, небу ўзьнятых, застыў:
Ці то нас пакараньне спасьцігла зь нябёс?
Ці то сьвету канец? Ці ў мазгах перакос?
Толькі білі ўналёт нас з жалезных стракоз!

Кроўю вымаклі мы на сьвінцовым дажджы
І скарыліся, бо ўсё адно не ўцячы!
Жыватамі гарачымі плавілі сьнег…
Распачаў тую бойню — ня Бог! — чалавек!
Хто ляціць — тым у лёт! Хто бяжыць — тым у бег!

Зграя псоў, не вяжыся! Ваш брэх, як ныцьцё! —
Мы на роўных ня ўпусьцім удачы!
Мы, ваўкі, любім воўчае наша жыцьцё!
Вы ж сабакі й канец ваш сабачы!

Усьміхаюся ворагу, — воўчы мой сьмех
Вас і тут не пакіне сухімі!
Але кроўю вытатуірованы сьнег
З нашым росьпісам: больш не ваўкі мы!

Лес, ваўкі! — Хоць каго з вас я там зьберагу!
Гайда ў лес! — Бо цяжэй жа забіць на бягу!
Уцякайце! Ратуйце сваіх шчанюкоў!..
Я бягу на вачах напаўп'яных стралкоў
І склікаю аблудныя душы ваўкоў.

Хто жывы, затаіўся на беразе тым.
Што магу я адзін — тут, на полі пустым?
Вочы дрэнна глядзяць! Нос ня чуе здалёк!
Дзе ваўкі? Дзе былое лясное зьвяр'ё?
Дзе ж ты там, жаўтавокае племя маё?

А наўкола зьвяры шнараць досьвіткам дня
З тых, што воўчых ня ведаюць клічаў.
То сабакі, — шчэ ж нейкая наша радня!
Мы раней іх лічылі здабычай!

І я кідаю ворагу воўчы свой сьмех
Аскаболкамі іклаў гнілымі.
Але кроўю вытатуірованы сьнег
Тае з росьпісам: больш не ваўкі мы!..

Наўзрыд сьмяюся — ходарам каршэнь!
Мяне, напэўна, лоўка разыгралі:
Крукі насоў і выскал да вушэй,
Як на венецыянскім карнавале!
Шчыльнее кола! Скачуць сотні пар!
Мяне хапаюць, цягнуць — віску, ляску!
Так-так, здаецца, мой нармальны твар
Чамусьці палічылі ўсе за маску.
Петарды, канфеці!.. Ды ўсё ня так!
І маскі на мяне глядзяць з дакорам.
Крычаць, што зноў я павярнуў ня ў такт,
Што ногі я адтоптваю партнёрам!
Што мне рабіць тут — высьлізнуць вугром?
Ці весяліцца з тварам таямнічым?
Магчыма, што пад маскамі зьвяроў
Бываюць чалавечыя абліччы.
У масках, парыках — ну як адзін!
Хто з казак, п'ес, а хто — зь літаратуры.
Танцуе зьлева сумны арлекін,
А справа — кат, і кожны трэці — дурань.
Цыбаты хлюст цяпер — пыхлівы цмок.
Другі — хавае твар не без апаскі.
А хто — ужо адрозьніць бы ня змог
Свой твар ад зручнай неадменнай маскі.
Я ў карагод іду і рагачу.
Але ж мне неяк неспакойна зь імі:
А што, як маска ката лаўкачу
Палюбіцца — і ён яе ня зьніме?
Ці арлекін свой смутак адшукаў
І стане песьціць сум, нібыта мары?
І што, як дурань маску блазьнюка
Забудзе на сваім нармальным твары?
Я ў тайну масак некалькіх пранік.
Упэўнены, зрабіў выснову ўдала,
Што маскі абыякавасьці ў іх
Як шчыт ад бруду, ад пляўкоў і ўдараў…

Ён ня ўдаўся ні званьнем, ні ростам.
Не за славай, не ў багацьце
На свой незвычайны манер
Крочыў ён па жыцьці над памостам
Па канаце, па канаце,
Нацягнутым, як нерв.

Паглядзіце! Вось ён без страхоўкі ідзе!
Ледзь правейшы нахіл — упадзе! прападзе!
Ледзь лявей — паратунку і там не знайсьці!
Але, мабыць, яму вельмі ж трэба прайсьці
Чатыры з гэтакіх чварцін!

Прамяні яго з кроку зьбівалі
І калолі, быццам лаўры…
Труба разраўлася, як дзьве!..
Крыкі «брава!» яго аглушалі.
А літаўры, а літаўры —
Што молатам па галаве!

Паглядзіце — вось ён без страхоўкі ідзе!
Ледзь правейшы нахіл — упадзе! прападзе!
Ледзь лявей — паратунку і там не знайсьці!
Ды цяпер яму ўжо засталося прайсьці
Тры чвэрці шляху па жыцьці!