Праспэр Мерымэ: Навелы

калі раптам ягоныя разважанні перапыніў стрэл. Ён падняўся і паглядзеў у бок даліны, адкуль данёсся шум. Распачалася бязладная страляніна, яна чулася ўсё бліжэй, нарэшце на сцяжынцы, што вяла з даліны да хаты Матэа, выйшаў чалавек у вастраверхім каптуры, якія носяць горцы, барадаты, увесь у лахманах. Ён пасоўваўся з цяжкасцю, абапіраючыся на стрэльбу. Ён быў паранены ў нагу. Гэта быў бандыт [2] Тут слова ёсць сінонім «выгнанца». (Аўт.) , што ўночы хадзіў у горад, каб купіць пораху, дарогаю ён трапіў у засаду карсіканскіх вальтыжораў [3] Служба, з нядаўняга часу ўтвораная ўрадам; разам з жандармерыяю яна дапамагае паліцыі. (Аўт.) . Пасля зацятае абароны ён мусіў адступаць, перабягаючы ад скалы да скалы і адстрэльваючыся. Але ён не нашмат выперадзіў вальтыжораў, а з-за сваёй раны ніяк бы не здолеў дабрацца да макі раней за іх. Ён падышоў да Фартуната і спытаўся:

— Ты сын Матэа Фальконэ?

— Так.

— Я Джанэта Санп'ера. За мною гоняцца жоўтыя каўняры [4] На той час вальтыжоры насілі карычневую форму з жоўтымі каўнярамі. . Схавай мяне, я не магу ісці далей.

— А што скажа бацька, калі я схаваю цябе без ягонага дазволу?

— Ён скажа, што ты зрабіў добра.

— А хто яго ведае?

— Схавай мяне хутчэй, яны ідуць.

— Пачакай, пакуль вернецца бацька.

— Чакаць! О ліха! Яны будуць тут праз пяць хвілін. Ану хавай мяне, бо заб'ю.

Фартуната адказаў з найвялікшым спакоем:

— У цябе няма больш набояў ні ў стрэльбе, ні ў carchera [5] Скураны пас, што служыць ладаніцаю і калітою. .

— У мяне ёсць кінжал.

— То дагані мяне! - і ён адскочыў, каб бандыт не дастаў яго.

— Ты не сын Матэа Фальконэ! Дык ты дасі мяне арыштаваць ля твайго дома?

Гэта, здавалася, уразіла хлопца.

— А што ты мне дасі, калі я цябе схаваю? - спытаўся ён, падыходзячы.

Бандыт пакалупаўся ў скураной кішэні, што вісела на ягоным поясе, і выцягнуў пяціфранкавую манету, якую ён напэўна пакідаў, каб купіць пораху. Убачыўшы манету, Фартуната ўсміхнуўся, схапіў яе і сказаў Джанэта: «Нічога не бойся».

Ён хутка зрабіў вялізную пячору ў стозе сена каля дома Джанэта залез туды, а хлопчык закрыў пячору так, каб бандыту хапала паветра, але каб ніхто не мог здагадацца, што ў сене нехта хаваецца. Апроч таго, ён прыдумаў яшчэ адзін хітрык, варты досціпу дзікуна. Ён прынёс кошку з кацянятамі і ўладкаваў яе на сене, каб здавалася, што яна ляжыць тут ужо даўно. Пасля, заўважыўшы кроў на сцяжынцы каля хаты, ён старанна замёў яе пылам і спакойна ўлёгся на сонейку.

Праз некалькі хвілін да хаты Матэа падышлі шасцёра мужчын на чале з сяржантам, яны былі ў карычневай форме з жоўтымі каўнярамі. Сяржант быў нейкі сваяк Фальконэ. (Вядома, што на Корсіцы сваяцтва шануюць больш чым дзе.) Зваўся ён Тэадора Гамба і быў чалавекам дзейсным, страшным для бандытаў, якіх ён пералавіў ужо нямала.

— Здароў, пляменнічак, - сказаў ён, падыходзячы. - Але ж й вырас! Ці не праходзіў тут хто нядаўна?

— О, я яшчэ не такі вялікі, як вы, дзядзечка, - адказаў малы праставата.

— Паспееш яшчэ вырасці. Можа, ты бачыў, ці праходзіў тут мужчына, га?

— Ці праходзіў тут мужчына?

— Так, мужчына ў вастраверхім каптуры з чорнага вельвету і ў куртцы, вышыванай чырвонымі і жоўтымі ніткамі.

— Мужчына ў вастраверхім каптуры і ў куртцы, вышыванай чырвонымі і жоўтымі ніткамі?

— Так, кажы хутчэй, я не люблю паўтараць пытанні.

— Сёння ўранку пан кюрэ праехаў ля нашага дома на сваім коніку П'еро. Ён спытаўся, як маецца тата, а я адказаў...

— О, малы круцель, ты мне дурыш галаву! Ану кажы, дзе прайшоў Джанэта, бо мы шукаем яго, а ён не мог мінуць гэтае сцежкі.

— Хто яго ведае?

— Хто ведае? Я ведаю, што ты яго бачыў.

— Хіба бачыш падарожных, калі спіш?

— Ты не спаў, нягоднік, стрэлы разбудзілі цябе.

— Вы лічыце, дзядзечка, што вашы стрэльбы робяць столькі шуму? Але карабін майго бацькі б'е мацней.

— Каб цябе чорт звалок! Бэйбус кляты! Я ўпэўнены, што ты бачыў Джанэта. Можа, ты нават схаваў яго. Гэй, хлопцы, скочце ў хату, зірніце, ці не там наш дружбак. Ён скакаў на адной лапе, а ён, халера, не такі дурны, каб спрабаваць дабегчы да макі кульгаючы. Вось і крыві далей няма.

— А што скажа тата? - спытаўся Фартуната, усміхаючыся. - Што ён скажа, калі даведаецца, што нехта заходзіў у хату, калі яго не было?

— Нягоднік! - сказаў сяржант Гамба, хапаючы хлопца за вуха. - Хочаш, каб я прымусіў цябе заспяваць на іншы лад? Відаць, трэба пляснуць табе разоў са дваццаць шабляю, то загаворыш.

Читать дальше