Мікола Калядны: Каханне (зборнік)

Таму ў першую чаргу іх навучалі майстэрству валодаць сабою – якасці , якая адчыняла дзверы да свабоды і дасканаласці.

Менавіта яна адрознівала насельнікаў Самбалы ад іншых жыхароў Зямлі.

За ўсю гісторыю планеты ніводная істота не спажыла яе ў поўнай меры.

Здаўна першы крык немаўляці сведчыць, якую зямную атруту душа ўдыхнула пры нараджэнні і як балюча перакруцілася яе свядомасць. Такое страсяненне паводле энергетычнага воплеску тоеснае сусветнаму катаклізму, і добра, што памяць аб ім схаваная глыбока ў падсведам'і чалавека, інакш жыццё ператварылася б у відавочную суцэльную змору. І ўсё адно ад гэтае хвіліны неасэнсаваны сполах чэпка трымае кожнае жывое стварэнне, змушае яго займаць абарону і змагацца з усім светам безустанку, да скону. А хіба можна думаць пра стрыманасць, уменне валодаць сабою, калі ўсё іство нацэлена выключна на выжыванне? Безумоўна, не.

Тое ж дзіцяці заўсёды віскоча, як парася, калі нешта не па яго. Не, сціснуць бы бяззубы роцік і пацярпець на радасць бацькоў, якія таксама не могуць утрымацца і не ляснуць свайго атожылка па дупе.

Падлеткі гэтак жа не ўтаймоўваюць свае настроі, часта абзываюцца, задзіраюцца і б'юцца да крыві. Заміраюць яны толькі адчуваючы непераўзыдзеную сілу.

Дарэчы, тое ж уласціва і дарослым. Толькі яны больш хітруюць, хлусяць і надзвычай высільваюцца, каб схаваць праўду, – гэтая практыка ўважаецца за майстэрства самавалодання, гнуткасць розуму, удасканаленне жыцьцяладу. Такім чынам і былі вынайдзеныя многія эрзацы Праўды, прыдуманая мараль, этыка, законы.

Але чалавек не прасцяк і не дурыла, каб кажначасна і беспярэчна кіравацца гэтымі парадкамі. Ён ніколі не збіраўся ўціхамірваць і скоўваць сябе, таму і захаваў сваё нутро без пераменаў. Двудушнаму і ленаватаму, яму прасцей апраўдваць сябе ўяўнай злітнасцю з прыродай, чымсь праяўляць дабрамужнасць і перайначвацца істасцю, каб узапраўды адпавядаць ёй.

Прыродзе, напэўна, крыўдна і брыдка, што такая духоўная гнюсота прылучаецца да яе. Яна неаднойчы была сведкаю таго, як асобныя ўнікумы спрабавалі адрачыся рэчаіснасці і засяродзіцца на сабе, але не выносілі ціску шматвяковага досведу чалавецтва, вельмі пакутавалі і ў выніку цярпелі паразу. Знайшліся разумнікі, якія без сумневу заявілі, што ад такіх практыкаванняў адна шкода і трэба жыць як усе, то бок прымітыўна. А таго, што тыя ж унікумы не здолелі разарваць путы старавечча і пераадолелі толькі палову шляху, за якім іх чакала існае Святло, не ўзерылі. Урэшце абцяжарылі людзей чарговаю несусвеціцаю і яшчэ больш прыхілілі іх да зямлі.

Пад нагамі шуршэла лістота, і добра было на душы. Косця раз-пораз нахіляўся-прысядаў – і ягоны кошык паўнеў баравікамі. Ён гучна радаваўся гэтаму, упершыню адчуваючы асалоду ад ляснога занятку.

Дзядуля хадзіў побач і таксама цешыўся кожнай знаходкай унука, уголас пахвальваючы яго.

Раптам хлопчык войкнуў і схапіўся за нагу. Дзед адразу сігнуў да яго.

– Што здарылася?

– Укалоўся.

– Хуценька садзіся і разувайся. Не, уначак, цябе гадзюка ўкусіла.

Малец заўважыў, як цёмная істужка бясшумна слізганула па лісцях і мігам схавалася пад карчом. Не марудзячы, стары прыпаў ротам да ранкі і стаў смактаць. Некалькі разоў узнімаў галаву і сплёўваў.

– Так неабходна рабіць заўсёды, калі джаляць змеі, інакш можна памерці.

– А калі адзін?

– Тады трэба самому старацца выціснуць яд. Крый Божа!

– Давай заб’ём гадзюку.

– Нельга.

– Ты што, дзеду: яна ж злая і яшчэ каго-небудзь укусіць!

– Яна не злая, а звычайная.

– А чаму напала на мяне?

– Ты яе зачапіў, перашкодзіў ёй – а гэтага ніхто ня любіць.

– Ды я незнарок! Навошта яна мне? Я збіраў грыбы і зусім пра яе не думаў.

– Дарма. Ты прыйшоў у лес – не ў сваё, а ў яе асяроддзе – і павінен ведаць пра гэта, адпаведна паводзіць сябе. Іначай дабра не будзе.

– Дык што: мне нікуды не хадзіць?

– Не, даражэнькі, спазнаваць свет неабходна, але варта заўсёды памятаць, што ты не адзін.

– Забудзешся тут: людзі на кожным кроку.

– Наогул, Косьцік, ад чалавека больш бяды: да чаго б ён не дакрануўся, там дрэнь. Прырода яго не паважае, але чамусьці церпіць, іншым разам – да гаркоты. Здараецца, што і помсціць. Бачыш, як ветралом загарадзіў дарогу. Раней па ёй шмат хадзілі: да чыгункі было рукой падаць. А цяпер прайсці немагчыма, павал усё перайначыў. Ніхто яго ўжо не прыбярэ, так і будзе ляжаць, покі не згніе. Людзі знойдуць іншы шлях. Так прырода завязвае вузлы, завальвае лёсы.