Адам Глобус - Гісторыі пра Мінск і ваколіцы (зборнік)

Былы міністр фінансаў Станіслаў Лыч набыў і адрамантаваў вялікую кватэру ў Бранявым тупіку. Гэта была зусім не простая кватэра. Лыч выкупіў цэлы паверх у двухпавярховым дамку. З цягам часу ён збіраўся і першы паверх выкупіць, але суседзі з першага былі яшчэ не гатовыя да продажаў і пераездаў. Станіслаў іх не прыспешваў. Чыноўнік умее чакаць. Сядзенне па розных прыёмных зрабіла яго цярплівым. Але ні сам Лыч, ні хто іншы з яго сям’і не чакаў, што ўночы прыйдуць да іх Сінія людзі. Яшчэ і сямі дзён не пражылі Лычы ў свежай адрапараванай кватэры, а Сінія ўжо з’явіліся. Яны заявіліліся і пачалі душыць былога міністра. Той прасіўся і прапаноўваў Сінім людзям у якасці ахвяры ўласнага сына. Сінія пагадзіліся. Яны пайшлі і задушылі Лыча-малодшага. Цяжка было Сінім задушыць маладога асілка Станіслававіча. Бо асілкам ён быў сапраўдным. Каб Сініх людзей у страшную ноч было не пяць, а тры, дык яшчэ не вядома, хто б каго замардаваў. Лыч-старэйшы і паспадзяваўся на сынаву дужасць. Але паспадзяваўся дарэмна. Сінія задушылі і сына ягонага, і жонку ягоную і яго самога. Задушылі ўсіх, кватэру абрабавалі і сышлі ў тую непралазную цемрадзь турэмных сутарэнняў, адкуль і з’явіліся.

Студэнт-архітэктар штодня ездзіў паўз могілкі. У адну золкую лістападаўскую раніцу ён і пачуў Шэры шэпт. Студэнт якраз праязджаў на аўтобусе адчыненую могілкавую браму, калі пачуў запрашэнне: «Хадзі сюды…» Архітэктар не надаў патрэбнай увагі Шэраму шэпту, таму той паўтарыў запрашэнне тройчы. «…хадзі сюды, хадзі сюды». Пасля заняткаў студэнт вырашыў не рызыкаваць, не спакушаць лёс і паехаць паўз могілкі на метро. Але Шэры шэпт і ў метро пераняў студэнта, і, як толькі вагон пайшоў пад магіламі, запрашэнне прагучала выразна і настойліва. Вячэраючы, студэнт расказаў бацькам пра Шэры шэпт з ягонымі запрашэннямі. Бацькі ўспрынялі аповед як чорны жарт і дарма, бо ўвечары напраўду здарылася трагедыя. Сын выправіўся ў начны клуб. Ён выйшаў з кватэры, выклікаў ліфт на свой шосты паверх, зайшоў у кабіну, а яна ўзяла ды абарвалася. На хаўтурах толькі і было размоў, што пра Шэры шэпт.

Ён вярнуўся з далёкага поўдня, дзе тры гады праваяваў з духамі. У гарах яго кантузіла, і часткова знік слых. Таму ў кампаніях, дзе выпівалі пад магнітафон, Шэры салдат прасіў узмацніць гук. Ён піў і не п’янеў, ён еў і не мог наесціся, ён слухаў царкоўную музыку, а наслухацца не мог. Усё ўжытае Шэрым салдатам хутка праходзіла праз яго. Ён пачаў чэзнуць ды сохнуць. Куды толькі ні звяртаўся салдат! Пахадзіў ён нямала па далёкіх і блізкіх лякарнях ды дактарах, пакуль не пазнаёміўся са старой Зояю з мінскай Грушаўкі. Сівакудлая Зоя і сказала Шэраму салдату, што ён жыве не толькі за сябе, але і за сваіх таварышаў, пазабіваных духамі ў далёкіх паўднёвых гарах. Каб паправіць парадак рэчаў і вярнуць жывое жывому, трэба дачакацца поўні, пайсці на могілкі і закапаць у зямлю тры гімнасцёркі. Шэры салдат так спакутаваўся ад вечнага голаду ды бясконцай ненажэрнасці, што пайшоў на могілкі, асветленыя поўняю, і закапаў там тры новыя гімнасцёркі. Так і вылекаваўся Шэры салдат ад ненажэрнасці.

У бар, што на піваварні «Аліварыя», кожную пятніцу прыходзілі тры сябрукі. Выпівалі па куфлі падмацаванага гарэлкаю піва і сыходзілі. Аднаго разу гэтая троіца завяла гаворку пра скарб. «Каб я знайшоў на дарозе скарбонку з золатам, дык узяў бы золата і сумленна падзяліў на тры часткі паміж намі, хлопцы!» – запэўніў адзін аматар разліўной «Аліварыі». «А я не браў бы ўсё. Узяў бы толькі палову. Гэта ж палюдску – узяць палову ад знойдзенага?» – разважаў другі наведнік бара. «Лепей зусім не чапаць чужога золата. Мяне ў дзяцінстве так вучылі: не бяры чужое, бо калі возьмеш, рукі паадсыхаюць!» – так выказаўся трэці з сябрукоў. Дапілі яны сваё піва з гарэлкаю і пайшлі ад «Аліварыі» да метро, на плошчу Перамогі. Каля крамы «Яхант» убачылі мужчыны Чырвоную скарбонку. Адчыненая скарбонка стаяла на ганку крамы і паблісквала залатымі манетамі. Пабачылі сябрукі скарб і аслупянелі. Першым выйшаў са здранцвення той, якога ў дзяцінстве спрабавалі навучыць, каб чужога не браў. Ён і падбег да скарбонкі і схапіў поўную жменю залатых манетак. Тут Чырвоная скарбонка ўзяла ды зачыніся. Скарбонка зачынілася і адхапіла сквапную руку па самы локаць. Скалечаны сквапнік зароў і пачаў уцякаць, каб Чырвоная не з’ела яго цалкам. За скалечаным паўцякалі ад «Яханта» і астатнія ўдзельнікі гаворкі пра золата. Паўцякалі і цяпер радуюцца, што жывымі засталіся. У бар «Аліварыя» яны, вядома, не ходзяць, але ў іншых мінскіх барах сядзяць і часам расказваюць гісторыю пра Чырвоную скарбонку і закляты скарб. Лепш за ўсіх распавядае аднарукі.