Адам Глобус - Гісторыі пра Мінск і ваколіцы (зборнік)

Пра Чорную кроў расказвалі мне людзі з Раўбічаў… Багаты чалавек вырашыў збудаваць сабе дом каля возера. Набыў кавалак зямлі, замовіў праект дома і наняў прараба, каб сачыць за будоўляй. Багаты быў багаты не толькі праз прыродныя спрыт ды хітрасць, ён быў багаты і праз беражлівасць, ашчаднасць і сквапнасць. Таму заробак у прараба быў мізэрны, але існавала дамоўленасць, што пасля заканчэння будоўлі ён забярэ рэшткі матэрыялаў. Як ты ні лічы, але і цэгла застаецца, і плітка, і дошкі, і фарба… Дабудаваў прараб дом. Гаспадар з ім разлічыўся, і нават той маленькі заробак выдаў беларускімі рублямі па самым нявыгадным для работніка курсе. Дамаўляліся пра заробак у далярах, а сплочвалася ўсё ў рублях. Прараб падзякаваў за грошы і сказаў, што забірае матэрыялы. Падышоў да жонкі гаспадара, падняў яе і закінуў сабе на плячо. Ніхто не чакаў такога нахабства. Жонка сцішылася. А сквапны гаспадар так раз’юшыўся, так заперажываў, так закалаціўся, што розум яго пацямнеў, і чалавек зубамі парваў сабе на руках жылы. З папарываных жылаў і засвістала Чорная кроў. Чарнакроўны вар’ят пабег вакол возера. Ён бег, а Чорная кроў цякла з яго, цякла-цякла і ўся выцекла. Калі людзі дабеглі да вар’ята, ён ужо ляжаў мёртвы. Гісторыя пра Чорную кроў мае шчаслівы канец, бо прараб з багатай удавою ўзялі шлюб і зажылі шчасліва ў вялікім доме каля возера ў Раўбічах.

На рагу вуліц Кузьмы Чорнага і Чарнышэўскага жылі-былі два таварышы. Прыйшоў час тым хлопцам пайсці ў войска. Купілі яны гарэлкі і зладзілі праводзіны. У час той сумнаватай балюшкі таварышы схадзілі да вечаровай школы, што стаяла пасярод іх двара. Пад школьным плотам хлопцы закапалі глыбока ў зямлю дзве чакушкі – каб тыя іх чакалі па-сапраўднаму, каб абавязкова дачакаліся і каб узрадавалі, дачакаўшыся. Не пашанцавала таварышам у войску, патрапілі яны на вайну. Адзін з іх загінуў пад Кабулам, а другі адваяваў прызначаны тэрмін і вярнуўся на рог Чарнышэўскага і Чорнага. З нагоды вяртання купілі гарэлкі і зладзілі гучную гулянку. У час гулянкі пайшоў салдат да вечаровай школы і адкапаў хованку. Пад плотам ён знайшоў адну чакушку і аксамітны Чорны мяшэчак, поўны золата.

Яна з’яўляецца напрыканцы нашага змрочнага лістапада, калі краіну апаноўвае ледзяная золь. Шэрая хвароба ходзіць па начных гарадах і вёсках, заходзіць у дамы, грукае ў дзверы дубовай кульбаю і пытаецца: «Усе спяць?» Калі ніхто не адгукнецца на грукат, не пацікавіцца: «Хто там?», тады за тымі дзвярыма ніхто больш і не прачнецца.

У разумнай жанчыны было ажно трое каханкаў – Чмок, Жмак і Шпок. Ёй хацелася выйсці замуж, і каб усе чмокі-чмокі, жмакі-жмакі ды шпокі-шпокі рабіў ёй адзіны законны Светлы муж. Але такога спрытнага на ўсе патрэбныя справы мужа жанчына не знайшла. Шукаць шукала, а каб знайсці, дык і не знайшла. Так і пражыла яна сваё доўгае шчаслівае жыццё з трыма каханкамі – Шпокам, Жмакам і Чмокам.

Малады фотамастак убачыў узорны жаночы твар. Ён пазіраў на мастака з фотаздымка на помніку. Малады чалавек вырашыў зняць жанчыну з керамічнага медальёна. Людзі казалі, што фатаграфаванне на могілках – занятак небяспечны і кепскі. Толькі фотамастак моцна захапіўся ўзорнай жаноцкасцю і нават не ўзгадаў пра папярэджанні дасведчаных людзей. Ідучы з могілак у студыю, фатограф наведаў кавярню «Грунвальд». Там каля барнай стойкі сядзела жанчына з узорным тварам, рыхтык такім, які быў на могілках. Мастак вырашыў пазнаёміцца з уладальніцай яркай узорнасці. Ён сеў пры барнай стойцы, замовіў чорнай гарбаты і завёў гутарку, як ён спадзяваўся, са сваёй будучай узорнай мадэлькай. Гутарка была лёгкая і вясёлая. Фатограф сам не заўважыў, як згадаў у гутарцы чорта. Размова зрабілася змрочнай, і фатограф сказаў: «Чорта няма!» Жанчына збрыдчэла і тэатральна зарагатала на ўвесь «Грунвальд». Яе суразмоўца нязграбна павярнуўся на высокім крэсле і локцем скінуў з барнай стойкі Срэбную лыжачку. Тая паляцела на падлогу. Срэбная лыжачка праляцела палову адлегласці і спынілася ў паветры. «Чорта няма?» – спытала брыдкатварая жанчына і зноў гучна зарагатала на ўсю кавярню. Фатограф кінуўся ўцякаць. Ён бег, скакаў, ляцеў, імчаў, ажно пакуль не схаваўся за металічнымі дзвярыма сваёй фотастудыі. Толькі праз тры дні ён наважыўся зазірнуць у фотаапарат. Ніякага ўзорнага твара там не было. Здымкі Паўночных могілак меліся ў вялікай колькасці, а жанчына з узорным тварам прапала. У «Грунвальдзе» фатографу сказалі, што ён не разлічыўся за чорную гарбату. Давялося прыніжацца, выбачацца і разлічвацца. Фатограф выйшаў на ганак кавярні, дзе прыняў рашэнне – забыць чортаву гісторыю. З гэтай нагоды ён вырашыў выпаліць цыгарэту. З кішэні разам з запальнічкай выцягнулася і Срэбная лыжачка.