Array Коллектив авторов - Мой дзень пачынаецца (зборнік)

Янік узышоў па каменных прыступках і, крыху памарудзіўшы, пастукаў у дзверы.

– Хто такі? Нашто прыйшоў? – пачулася знутры.

– Мне… я студэнт. З лабараторыі.

– Малады юніверсолаг. Па крыжык ці як?

– Не… я па асабістым пытанні.

Дзверы адчыніліся. Лысы музейнік у чорным балахоне прыжмурыўся, ацэньваючы Яніка, а потым зрабіў два крокі назад, прапускаючы хлопца:

– Уваходзь.

Янік пераступіў парог і ўвайшоў у музей, хадзіць у які без навуковай нагоды ў юніверсолагаў лічылася жудаснай заганай.

Хлопец агледзеўся. У святле лампад са сцен за Янікам сачылі выявы засяроджаных святых. Ад іх позіркаў у Яніка пахаладзелі рукі.

Тым часам музейнік Міраслаў дастаў з-пад крыса зялёную шкляную бутэльку.

– Кагор! Хрыстова кроў,– сказаў ён, наліваючы віно ў музейны экспанат – срэбны кубак, і працягнуў кубак Яніку. – Трымай.

– Я не п’ю.

– Я не сказаў – пі, я сказаў – трымай. – Музейнік закрыў бутэльку, паставіў яе на падлогу і ўзяў кубак з кагорам з рукі Яніка. – Я ведаю: вы, навукоўцы-юніверсолагі, кроў не п’яце, вы яе разглядаеце ў мікраскоп. Вы ўсё разглядаеце ў мікраскоп, а што не змяшчаецца на шкельца – за тым цікуеце ў тэлескоп! Як там у вас… эммм… «прычынна-выніковыя адносіны асобных частак прасторы, якія развіваюцца ў часе»…

Янік кіўнуў. Міраслаў адпіў з кубка.

– Вы не любіце Жыццё, – сказаў ён, – вы яго прэпарыруеце. Спачатку разабралі матэрыю на часціцы. Потым тканіну прасторы і часу разматалі, падзялілі. Цяпер вось у паралельныя вымярэнні торкаецеся, як быццам кансерву адкрываеце тупым нажом. Чысты бандытызм! Вас пусцілі ў гэты свет крыху пажыць, а вы адразу – ламаць, раздзіраць, шкодзіць… і называецца гэта ўсё ў вас – «вывучэнне законаў існавання». Вось цябе раздзерці на часткі – ці доўга ты праіснуеш?

Янік паціснуў плячамі.

– А я ведаю! – не чакаючы адказу, сказаў музейнік. – Будзе тваё цела існаваць па частках, рукі-ногі, пакуль не згніе, а сам ты бесцялесным духам будзеш блукаць у прасторы, напаўжывы… Пакуль цябе не спаймае які-небудзь малады вучоны ды не закатуе, як тваю русалку-юніверсалку.

Міраслаў асушыў кубак, выцер вусны рукавом і прамовіў:

– Дарэчы, яна ўчора была тут. Сядзела вунь на той бярозцы, у храм не ўвайшла – ну канешне, куды ёй, закладной! Мілата не пусціць. Чакала, пакуль я выйду сам і без крыжа. Скардзілася на вас. Аб табе казала, што прыйдзеш.

Янік дастаў з кішэні грэбень і працягнуў музейніку.

Міраслаў выцер кубак крысом і паставіў на месца. Потым ён адчыніў вялікую скрыню, што стаяла каля алтара. Скрыня амаль даверху была напоўненая грэбнямі – жалезнымі, срэбнымі, меднымі. Музейнік паклаў русалчын грэбень у скрыню і закрыў яе.

Потым Міраслаў прайшоўся каля стэнда з крыжамі, уважліва разглядаючы іх, і, нарэшце, выняў з-пад шкла адзін – маленькі, на залатым ланцужку. Музейнік пакруціў яго ў руках, павярнуўся да хлопца і спытаўся:

– Ты мне скажы: будзеш яе берагчы? Бо нашто істоту ачалавечваць, калі яна нікому не патрэбная?

– Буду берагчы! – адказаў Янік.

– Як хочаш, каб яе звалі? Можа, Марыяй?

– Можна і Марыяй. Прыгожа.

Святар усміхнуўся:

– Вось і добра! Развучым цябе і яе займацца забойствамі, навучым дарыць жыццё… А сына твайго першага ахрысцім Міраславам!

– Ці ёсць у вас глобус Еўропы? – спытаўся хлопчык у прадаўца.

Хлопчык быў маленькі і канапаты, а прадавец – вялікі і барадаты.

– Не, хлопчык. Няма. Учора прадаў апошні, а новую партыю яшчэ не прывезлі,– з усмешкай адказаў прадавец, пагладзіўшы рукой бараду.

– Шкада, – расчаравана прамовіў хлопчык і скіраваўся да выхаду.

– Пачакай, хлопчык! – паклікаў прадавец. – Нашто табе Еўропа? Яна такая мізэрная! Вазьмі лепш Ганімед.

Мужчына зняў з паліцы глобус Ганімеда і ўключыў яго ў сетку. Глобус, падсвечаны знутры, закруціўся вакол сваёй восі, і з яго загучала модная песенька.

– Вось, паглядзі: і глобус, і лямпа, і радыёпрымальнік – тры ў адным! І сам Ганімед – не тое, што Еўропа, ён вялікі і жалезны, сапраўдны мужчына! Ты ж хочаш вырасці сапраўдным мужчынам?

Хлопчык кіўнуў.

– Тады Ганімед – тое, што табе трэба! А ведаеш, хто такі Ганімед? О, я раскажу табе! Гэта быў сын траянскага цара Троса! Царэвіч, вось хто! І сам Юпітэр, ператварыўшыся ў арла, знёс яго на спіне ў свае нябесныя апартаменты, да багоў. Ну як? Бярэш?

– Не, – сказаў хлопчык. – Мне трэба Еўропа.

Прадавец паставіў Ганімед на прылавак і ўзяў з паліцы іншы глобус – жоўта-залаты, увесь пакрыты кратарамі.