Юры Станкевіч - Паўночны вецер для спелых пладоў (зборнік)

Яму пашанцавала хіба што з іспытам па замежнай літаратуры. Неяк перад залікам ён набраўся смеласці і спытаў у холе вучэбнага корпуса выкладчыцу Ліцвінаву – сярэдняга веку жанчыну, стройную, добра апранутую, з дагледжанай постаццю і даволі мілавідным тварам.

– Нэла Маркаўна, – сказаў ён сарамяжліва і не зусім упэўнена, – у мяне да вас пытанне. Секунд трыццаць не пазычыце? Я – ваш студэнт з чацвёртага курса.

Выкладчыца Ліцвінава спынілася.

– Я вас не памятаю, – даволі суха заўважыла яна. – У чым, дарэчы, ваша пытанне?

Студэнт Ігнат Мазур глытнуў паветра і праз кароткую паўзу рашуча вымавіў:

– Калі гэта магчыма, вызваліце мяне ад наведвання лекцый.

Паўза.

– Вам што, не падабаюцца мае лекцыі? – з непрыхаваным здзіўленнем спытала выкладчыца, – альбо я? Дарэчы, я вас, паўтаруся, нешта не прыпомню. Па-мойму, вы і так мае лекцыі ігнаруеце.

– Наадварот, – раптам ужо спакойна і цвёрда адказаў студэнт Ігнат Мазур. Што будзе – тое і будзе, вырашыў ён пра сябе. – Вашыя лекцыі мне падабаюцца, я люблю замежную літаратуру і… вас таксама люблю.

– Нават так? Дзякуй. Асабліва за любоў. І ўсё-такі – у чым справа?

– Я ведаю ваш прадмет.

– У поўным аб’ёме?

– Так. Паўза.

– Як ваша прозвішча, дарэчы?

– Ігнат Мазур.

– А вы разумееце, што іспыт для вас будзе асаблівы? Даволі жорсткі, да слова.

– Разумею. Хоць зараз.

Выкладчыца ўжо зацікаўлена зірнула на яго. На твары жанчыны з’явіўся лёгкі румянец.

– Адолі, – усміхнулася раптам яна. – Заўтра а другой гадзіне знойдзеце мяне тут, магчыма, я буду ў дэканаце. Я праверу, ці адпавядаюць вашыя веды вашаму… ха-ха, скажам так, нахабству. Згода?

– Так, так. Вядома. Я вельмі вам удзячны.

– Што ж, рыхтуйцеся. А пра ўдзячнасць – потым.

– Да пабачэння. Да іспыту.

Іх кароткая размова не засталася па-за ўвагай. Непадалёк стаяла з цыгарэтай у руцэ аднакурсніца Святлана Конкіна – невысокая, даволі нядбайна апранутая дзяўчына з караткаватымі, на яго погляд, нагамі, але зграбнай постаццю, такімі ён бачыў маладых дзяўчат з японскіх стужак.

Заўважыўшы, што яна, пэўна, нешта пачула з яго размовы з выкладчыцай, студэнт Ігнат Мазур памкнуўся было да яе – высветліць, у чым справа, але дзяўчына раптам кінула непрыпаленую цыгарэту ў сметніцу і пайшла да выхаду. У яе была дзіўнаватая манера хадзіць крыху выкідваючы наперад ногі. Ён раптам падумаў пра тое, што за ўвесь час амаль ніколі не звяртаў на яе ўвагі. Так, нешта шэрае. І чаго «грэла вушы»? – падумаў Ігнат Мазур і выкінуў усё з галавы.

Размову чуў яшчэ адзін яго аднакурснік – былы завочнік Уладлен Анціпаў, які часта цёрся каля яго, падтакваў, ніколі не пярэчыў, па-змоўніцку падтрымліваў яго зласлівыя кпіны ў бок існуючых парадкаў і паводзіў сябе даволі прыхільна, за што атрымаў напаўжартоўнае паганяла «Бой». Цяпер ён відавочна зацікавіўся і здзіўлена спытаў:

– Ты што, сапраўды заўтра пойдзеш да гэтай цёткі? Яна ж цябе расцярушыць па сценцы. Ты вар’ят, Ігнаце?

– Ніколькі, Валодзя.

– Я – Уладзя, – незалюбіў Анціпаў.

– Уладлен. У скароце Уладзімір. А поўнасцю – Уладзімір Ленін – такое ў цябе імя. І нехрэн шыфравацца. Да сваіх бацькоў прад’яві прэтэнзіі.

– Мяне яны задавальняюць.

– Ну, не садзіся на крыўду, – саступіў Ігнат Мазур і дадаў:

– Не расцярушыць, бо я ў тэме, а па-другое, у нас з ёй атрымаўся спантанны біякантакт. Хоць ва ўзросце розніца. На ўзроўні падсвядомасці. Я гэта адчуў. Ды што табе тлумачыць. Ты сляпы, глухі. І аблысеў рана. Як Ільіч.

– Стаўлю бутэльку «Гамзы» ў заклад: будзеш хадзіць на лекцыі.

– «Гамзу» я паважаю. Дадамо яшчэ батон і паўкіло доктарскай на закус. Згода?

– Згода, – хіхікнуў Уладлен Анціпаў. На тым аднакурснікі развіталіся.

Назаўтра студэнт Ігнат Мазур апрануўся ў свой адзіны святочны касцюм, навязаў нават гальштук, старанна пагаліўся. Можа таму спазніўся на першую пару. Лекцыю па тэхніцы афармлення газеты чытаў выкладчык Анатоль Дземеш – кульгавы ад прыроды, недаверлівы і зласлівы чалавечак маленькага росту, з па-плябейску зачасанымі назад валасамі і бледным тварам. Чамусьці выкладчык Дземеш, як адчуваў Ігнат Мазур, быў для яго нават небяспечны. Некалькі яго лекцый ён неабдумана прапусціў, а той гэтага не выносіў. Да таго ж, як пераведзены з іншага факультэта, Ігнат Мазур не праслухаў курс яго лекцый у поўным аб’ёме, а рыхтаваўся да заліку паводле падручніка.

Каварны і помслівы Дземеш доўга не прымаў залік. Як толькі студэнт Мазур да яго падыходзіў, выгледзеўшы дзе-небудзь у вучэбным корпусе, той моўчкі сціскаў вузкагубы шырокі рот, зняважліва паварочваўся і кульгава ішоў прэч.