Әхәт Гаффар - Сайланма әсәрләр - 4 томда. 2 том

– Алдалыйсы килмәгәндер. Синеке яхшырак ич.

– Абыйның автоматы булган микән?

– Булгандыр. Анда коралсыз ярамый.

– Аңа кирәк түгел ич инде. Ник миңа апкайтып бирмәделәр икән?

– Бирерләр әле. Зур үскәч. Зур үскәч, бер ир-егеткә дә мылтык тоттырмый калмыйлар. Андыйлар сирәк була.

– Ә мин үскәнче бетсә?

– Корал бетсә, бу бик яхшы, улым. Синең пистолетың бар ич инде.

– Бабай, ә, бабай! – дип, Тукай ике тапкыр аның кулын тартып куйды.

– Әү, улым, әү.

– Минеке яхшырак булгач, ник солдатларга да шундыйны бирмиләр?

Сөнгатулла оныгының бу соравына җавап бирә алмады. Алай да ул аңа түгел, ә үз-үзенә җавап биреп:

– Әгәр бар солдатка синеке шикелле мылтык өләшеп чыксалар, минем төпчек улым, ә синең абыең Фәрхадны үтереп җиргә күммәсләр иде, – диде.

– Абый үлдемени, бабай?

Сөнгатулла тагын җавап бирмәде.

– Геройлар да үләмени?

– Геройлар үлми, ә һәлак була, Тукай. Алар иң алдан һәлак булалар.

– Аның каравы безнең абыйныкы шикелле һәйкәл авылда беркемдә юк. Яхшы бит, әйеме, бабай?

– Бик яхшы, улым. Безгә генә булсын, шулай бит? – Ул оныгына нәкъ моның кебек һәйкәлләрнең башка җирләрдә дә бар дип ишеткәнен әйтмәде.

– Теге майор абый безгә яңадан килде. Ә әти аңа башка вакытта килергә кушты.

– Ник икән, белмисеңме соң? – дип, кызыксынмыйча гына сорады Сөнгатулла. Ул район хәрби комиссариатындагы майорның нигә тагын килгәнен әзме-күпме чамалый иде.

– Әти аңарга син кайткач килерсең дип әйтте.

– Минем кирәгем калмаган инде, эш эшләнгән, – диде Сөнгатулла, ияге белән кабер ташына ымлап.

– Ә Фәрхад абыйга йолдыз бирәсе булганнар. Алтын, ди! Хәзер аны синең кулга бирәселәр икән. Аласыңмы, бабай?

– Алмый кая барасың инде?

– Әти майор абыйга ни за шту алмыйм диде. Нәрсә диде әле? Хәзер, хәзер… – Сөнгатулла оныгының кашын җыерып, исенә төшергәнен көтеп торды. – Ә! Фәрхадны герой итеп мин үстермәдем, әтигә бирерсез, диде. Сиңа була инде, белдеңме?

– Белдем. Әйе, аны мин үстердем, улым.

– Әби дә бит!

– Әйе, ул да. Икебез үстердек.

– Син ул майор абыйны чакырт, йолдызны ал. Ә миңа тагарга бирерсеңме? Ә, бабакай? Бирерсеңме?

– Бирермен.

– Ипидер диген.

– Ипидер, Тукай.

Шушында Сөнгатулла түзмәде, бөтен җаны белән ыңгырашып, еламаска тырышып еларга тотынды. Аның җилкәсе калтыравыннан малайның да кулы, иңбашы дерелдәде.

– Җылама, бабай. Бабай, дим, бабакай, җылама.

– Нишлим соң, улым? Җыламыйча, җырлыйммыни тагын?

– Әйе, бабай, лутчы җырлыйк.

– Җырлый беләсеңме соң син?

– Белми ди сиңа – беләм!

Зираттагы тирән тынлыкта малайның нечкә чиста тавышы бәләкәй генә булып ишетелде. Киң кырдагы ялгыз тургай тавышы кебек кенә.

– Кушыл, бабай, – дип, малай яңадан башлады:

Сөнгатулла, оныгы җаена төшеп:

дип кушыла. Әмма җырның:

дигәнен малай тагын ялгызы гына җырлый.

– Ник туктадың? – дип сорый ул.

«Тузаны гына кала шул», – дип уйлый Сөнгатулла һәм бите буйлап тәгәрәп төшкән күз яшьләрен оныгына күрсәтмәскә тырышып, пинжәгенең җиң очы белән сөртеп ала.

Ул, ярым пышылдап, җырның:

дигән урынын җырлаганда, малай тын гына торды, ә бабасының көйне югары күтәреп сузганнан соң тынын алганда, көтәргә түземе бетеп, ялгызы:

дип сузды. Ләкин кабатланып җырлана торган соңгы ике юлны алар кабатлап бергә җырлап бетерде:

Малайның алда гомере барлыгын бар, әмма узганы сагындырмый иде әле. Ә Сөнгатулланың алда гомере бардырмы-юктырмы, тик узганы сагындыра иде инде.

– Минем монда икәнне каян белдең? – дип сорады Сөнгатулла оныгыннан.

– Мин су коена идем. Су буена әти төште. Сине карап торырга кушты. Мин карап тордым да артыңнан килдем – шул.

«Муса менә ни өчен эше ягына китмәгән булган икән бая».

– Атаң тагын нәрсә диде?

– Димәде.

Оныгы аның кулыннан тагын тартты:

– Кайтыйк инде, бабай, – диде Тукай.

– Кайтыйк, – дип килеште Сөнгатулла.

Һәм алар килгән эздән кайтырга борылдылар. Алда – бабасының кендегенә җитеп килгән таза, чиста, кояшта янган, кашы-чәче уңган, аягына сандаллар, өстенә зәңгәр күлмәк, кыска чалбар кигән малай. Артыннан бабасы бара. Ул иркенәеп калган чалбарын бүтән күтәрми иде инде. Куллары тезенә җиткәнче бөкрәйгән. Ул эсседән качып үләнгә поскан, әмма алар узганда күче белән күтәрелгән озынборыннарны һәм әрсез бөгәлчәннәрне оныгының муенына, күлмәгенә кундырмаска тырышып атлады.