Василий Гигевич - Атамізацыя

— Дома сядзеў бы, гора не сёрбаючы…

— Нічога, усё ў жыцці спазнаць трэба, — адказваю і ў акно на двор гляджу. А там у пясочніцы хлопчык годзікаў трох гуляе. Побач на лавачцы мамка сядзіць, газецінку чытае, праўдачку хоча ўведаць, мо нават — і «Народную волю»… Час ад часу вочкамі туды-сюды пуляе. Ногцікі на ножках фарбаваныя, прычосачка, фігурка — усё, як паложана. Такія прыгажунечкі годзікі са тры як пасядзяць з малым у цеснай двухпакаёўцы, потым галоднымі тыгрыцамі на вуліцу вылятаюць… — Нічога, — паўтараю брату, — усё ў жыцці спазнаць трэба. Мой сябрук у шэсцьдзясят ажаніўся на дваццацігадовай.

— Ну, і як, нажыўся? — за спінаю чую.

Успамінаю анекдот пра пажар, што спапяліў і хату, і хлеў, і паветку — усё дашчэнту, і гаспадара, які, на папялішчы стоячы, патыліцу пачэсваючы, хваліўся суседзям: «Але ж і мышэй ляснула…»

I кажу:

— Затое вяселле было добрае. Я на тым вяселлі быў. Два дні спяваў, скакаў, ногі адтоўк… На ўсё жыццё запомню… Маладой на вяселлі драўляную качалку падарыў. Паказаў, як карыстацца… Што з яе возьмеш, з маладой, — нявопытная яшчэ, няўмека… А качалка ёмкая, мацнейшая за міліцэйскую дубінку. Гвазданеш адзін раз па дурным ілбішчы — два тыдні сіняк не сыдзе…

— Качалка хоць цэлаю засталася?

!ншым разам засмяяліся б…

А цяпер — не… Зірнуў на брата. Натапырыўся, як вожык, маркоціцца. I так — метр з шапкаю, а цяпер, здаецца, яшчэ меншы стаў. I гэтак зашчымела ў душы, гэтак стала шкада гэтага хударэбрыны, які без машыны нікуды не зможа выбрацца, ні на рэчку, ні на возера, бо сіл нестае цягаць на сабе рыбацкае прычындалле. Тут ужо і я вочы схаваў і з ягонай кватэры шуснуў.

Як зладзюган, што шчасце чужое спёр.

Калі з прыгажуняю развітваўся, калі ўрэшце сказаў, што выпраўляюся на важнае заданне, яна разрумзалася, чамусьці апраўдвацца пачала, успомніла пра гэтыя серыялы, якія цяпер да скону дзён глядзець не будзе. Абняла мяне, Базылёчкам родненькім пачала называць. I шаптаць пачала, што калісьці-калісьці шаптала…

Каб не гэтыя яе слёзы, дык я, можа, і гогалем бы на вуліцу падаўся, а так у грудзях пачало штосьці клупціцца, да горла падымацца. I неяк па-іншаму пачаў глядзець на бесталковую, у нечым няшчасную хлюндру жыціўскую, якая, як і многія жанчыны, адно толькі і бачыла: днём — работу на бяздумным канвееры, а вечарам — непрыбраную кватэру, бялізну, кухню з вечна нямытымі талеркамі. З дня ў дзень адно і тое ж гарадское… I яшчэ, як шчасце адзінае — серыялы. А я іх, боўдзіла, адабраць надумаў. I шкадоба, вялікая шкадоба пачала заціскаць мяне.

— Нічога, пацярпі трохі, вярнуся і мы ў лес у ягады сходзім, а мо — і ў грыбы шаснем, — прымірэнча і нават вінавата сказаў.

А што яшчэ мог сказаць?

Што распіска мною дадзена?..

Што пры спецзаданнях уваход ёсць, а выхаду…

З кватэры падаўся, а ў вачах усё яшчэ стаялі сівыя пасмачкі валасоў, набухлыя вены на руках. I пах… Звыклы малочны пах яе цела перабіваў усё…

Каторы год на калязямной арбіце вёўся мантаж першага ў гісторыі чалавецтва зоркалёта. Раз за разам стартавалі з касмадромаў засакрэчаныя нумарныя ракеты, якімі па частках дастаўлялася на калязямную арбіту ўсё тое найноўшае і найскладанейшае, што магло разагнаць зоркалёт да тых неверагодных хуткасцей, пры якіх час на зоркалёце пачынаў запавольвацца: іонны рухавік, шматвёрсны сонечны ветразь, камп’ютар саманавучальны, пасадачны модуль…

Тым жа скептыкам, якія ўсё яшчэ сумняваюцца ў праўдзівасці маіх прыгод, магу і формулу прывесці — яе на спецкурсах мне паказалі. У формулцы гэтай пры вялікай хуткасці: літарка вэ — час на зоркалёце, літарка тэ — будзе запавольвацца ў параўнанні са звычайным часам, літарка тэ нуль — у якім будзе жыць яна, прыгажуня мая ненаглядная.

Вы, скептыкі і няверы, спытайце вучоных мужоў і яны пацвердзяць вам, што я — не манюка, што ўсё вышэйпрыведзенае называецца парадоксам блізнюкоў.

Сёння магу сказаць, чым была выклікана такая засакрэчанасць вакол першага ў гісторыі чалавецтва палёту да зор, дагэтуль недасяжных. Хоць, здавалася, усё павінна было быць наадварот: вось і настаў той міг, калі чалавек з зямной калыскі выйшаў па-сапраўднаму і ўпершыню пад сонечным ветразем, разагнаны іонным рухавіком, кіруе да зор — радуйся, радуйся чалавек… Аж не, звышсакрэтнасць спатрэбілася.

Апошнім часам на Зямлі рэзка пачасціліся розныя катаклізмы: землятрусы, цунамі, тайфуны, неверагодныя шматдзённыя ліўні і тут жа несусветныя халады — усё раз за разам абрыньвалася на чалавецтва. Ыкліва раставалі векавыя леднікі, снегавыя палярныя шапкі за дзесяцігоддзі паменшыліся на трэць, Гальфстрым — акіянскае цячэнне — мяняў кірунак, а гэта азначала вялікае абледзяненне ўсёй Еўропы і Англіі, не ўпамінаючы пра гаротныя краіны Скандынавіі.