Джон Толкін - Уладар Пярсьцёнкаў - Вяртаньне караля

– Вітаю яснавяльможнага пана, гаспадара і намесьніка Мінас Тырыту, Дэнэтара, сына Эктэльёна! Я зьявіўся з парадамі й весткамі ў гэтую змрочную гадзіну.

Тады стары падняў галаву, і Піпін пабачыў ягоны твар: рэзкі, бы вычасаны з каменю, ганарысты, з скураю колеру слановае косткі, з доўгім, з гарбінкаю носам між глыбокіх цёмных вачэй. Ён нагадваў ня так Бараміра, як Арагорна.

– Насамрэч, змрочныя гэтыя дні, – вымавіў стары. – Гэткімі часінамі й любіш наведвацца ты, Мітрандыр. Але хоць усе азнакі прарочаць Гондару ноч, яна не чарнейшая за тую, што агарнула мяне. Мне сказалі, што ты прывёў да мяне сьведку сьмерці майго сына. Гэта ён?

– Ён, – пацьвердзіў Гэндальф. – Адзін з двух. Другі цяпер з Тэядэнам Роханскім і, магчыма, зьявіцца пазьней. Як бачыце, ён – паўросьлік, хоць ня той, пра якога казалася ў прароцтве.

– Але ж усё адно паўросьлік, – вымавіў Дэнэтар пахмура, – і мне не даспадобы гэтае імя – з таго часу, калі гэтыя клятыя словы ўстурбавалі наш спакой і розум і зьвялі майго сына ў вар'яцкую вандроўку насустрач сьмерці. О, мой Барамір! Як жа нам не стае цябе! Фарамір мусіў рушыць замест яго.

– Ён і выправіўся б, – заўважыў Гэндальф. – Ня будзьце несправядлівымі ў сваім горы! Барамір сам пажадаў таго й анікому ня даў бы заняць ягонае месца. Ён быў чалавек магутнай волі й гонару й заўжды браў сілаю, чаго хацеў. Я доўга вандраваў побач зь ім і ведаю ягонае сэрца. Але ж вы казалі пра ягоную сьмерць? Зьвесткі пра яе абагналі нас?

– Вас абагнала вось што, – Дэнэтар адклаў жазло й падняў з каленяў рэч, на якую глядзеў раней. I цяпер трымаў у кожнай руцэ па палове вялікага рога, расьсечанага надвое, – акаванага срэбрам рога дзікага тура.

– Гэта ж рог, які заўжды насіў Барамір! – выгукнуў Піпін.

– Так, – вымавіў Дэнэтар цяжка. – Калісьці й я насіў яго, і да мяне – кожны найстарэйшы сын у маім родзе з самых далёкіх, забытых гадоў да зьнікненьня караля, з таго часу, як Варондыль, бацька Мардыля, паляваў тураў шалёнай пароды аро ў далёкіх палёх Руну. Я пачуў далёкі голас рога трынаццаць дзён таму. Ён данёсься з паўночных межаў, а тады рака прынесла рог да мяне, расьсечаны. Болей ён не азавецца.

Намесьнік змоўк, і павісла цяжкая цішыня. Раптоўна ён павярнуў свой чорны позірк да Піпіна.

– Што ты скажаш пра тое, паўросьлік?

– Трынаццаць дзён, трынаццаць дзён, – замармытаў хобіт. – Так, мяркую, менавіта так. Так, я стаяў побач зь ім, калі ён затрубіў у рог. Але дапамога не прыйшла. Толькі болей оркаў.

– Так, – вымавіў Дэнэтар, пранізьліва гледзячы проста ў Піпінавы вочы, – ты там быў? Кажы болей! Чаму не прыйшла дапамога? I чаму пазьбег сьмерці ты, калі ён напаткаў яе, такі магутны ваяр, і калі толькі оркі супрацьстаялі яму?

Піпін пачырванеў, забыўшыся на страх.

– Наймагутнейшага зь людзей можна забіць адзінаю стралою, а Бараміра працяла мноства, – сказаў ён. – Калі я ў апошні раз яго бачыў, ён прываліўся да дрэва й выцягваў з боку чарнапёрую стралу. Тады я страціў прытомнасьць і быў паланёны. Болей я ня бачыў і ня ведаю. Я шаную ўспаміны пра яго, бо адвага ягоная была незвычайная. Ён загінуў, каб выратаваць нас, майго родзіча Мэрыядока й мяне, калі ў лясох на нас напалі паслужнікі Чорнага Уладара, і хоць ён загінуў, ня выратаваўшы нас, мая ўдзячнасьць ад таго ня меншая.

Тады Піпін зірнуў у вочы старому й гонар дзівосна варухнуўся ў ім, абуджаны кпінай і падозраньнем у халодным голасе намесьніка.

– Невялікая карысьць, безумоўна, уладару людзей гэткай велічы й моцы ад службы простага хобіта, паўросьліка з далёкага Шыру. Аднак якою ні падалася б яна вашамосьці, я гатовы аддаць жыцьцё й сілы, каб сплаціць маю віну!

Адсунуўшы крысо плашча, Піпін выцягнуў маленькі меч дый паклаў да Дэнэтаравых ног.

Кволая ўсьмешка, нібы пробліск халоднага сонца зімовым сутоньнем, мільгнула на твары старога. Але ж ён узьняў галаву й адклаў кавалкі рога.

– Дай мне зброю! – загадаў ён.

Піпін падняў корд і працягнуў цаўём наперад да Дэнэтара.

– Адкуль гэта? – спытаў Дэнэтар. – Шмат, шмат гадоў ляжыць на гэтым мечы. Безумоўна, клінок скаваны нашай паўночнай радзінаю ў далёкай мінуўшчыне?

– Меч з курганоў, памежнага краю маёю радзімы, вашамосьць. Але цяпер толькі лютыя прывідныя пачвары жывуць там, і я не хацеў бы болей распавядаць пра іх.

– Бачу, дзівосныя дзеі твае й табе ёсьць, пра што распавесьці, – зазначыў Дэнэтар. – Яшчэ раз спраўджваецца: не вымярай чалавека – альбо паўросьліка – на вока. Я прымаю тваю службу. Бо цябе не застрашыць і ня зьбіць з панталыку словамі, і мова твая шляхетная, хоць і дзіўнавата гучыць для нас, жыхароў Поўдня. А нам яшчэ спатрэбіцца шляхетнасьць – малых ці вялікіх. Дык пакляніся ж мне!