Джон Толкін: Уладар Пярсьцёнкаў: Вяртаньне караля

– Ну, вас мы ведаем, Мітрандыр, – казаў ачольца людзей, – дый вы ведаеце словы споклічу сямі брамаў і вольныя ехаць наперад. Але ж мы ня ведаем вашага спадарожніка. Хто ён? Гном з гор Поўначы? Мы не жадаем незнаёмцаў на нашай зямлі ў гэты час, хіба толькі яны – магутныя ваяры, чыёй вернасьці й адвазе мы давяраем.

– Я паручуся за яго перад стальцом Дэнэтара, – адказваў Гэндальф. – А што тычыцца адвагі, дык не мяркуйце пра яе з памераў. Ён прайшоў праз больш бітваў і небясьпек, чым ты, Інгальд, хоць ты й удвая даўжэйшы за яго. Ён вяртаецца з штурму Ізенградку, пра які мы нясем весткі, і агорнуты вялікаю стомаю, а тое я пабудзіў бы яго. Клічуць яго Перыгрын, і ён – найадважнейшы зь людзей.

– Зь людзей? – засумняваўся Інгальд, і астатнія засьмяяліся.

– Годзе, зь людзей! – выгукнуў Піпін, цяпер сапраўды абуджаны ды ўзбуджаны. – Зь якіх людзей? Не, не зь людзей я, а з хобітаў, і адвагі ў мяне ня болей, чым прыналежнасьці да племя даўгалыгіх, хіба так, давялося зрабіць тое-сёе, як была патрэба. Няхай Гэндальф ня кажа лішняга!

– Многія, што зьдзейсьнілі вялікія ўчынкі, пра сябе болей ня скажуць, – зазначыў Інгальд. – Але што такое хобіт ?

– Паўросьлік, – адказаў Гэндальф і, убачыўшы выраз на тварах людзей, дадаў: – Ня той, пра якога казалася ў прароцтве, але зь ягонай радзіны.

– Але. I той, хто вандраваў побач зь ім, – дадаў Піпін. – Барамір з вашага гораду йшоў побач з намі й выратаваў мяне ў сьнягох Поўначы, і пасьля быў забіты, абараняючы мяне ад мноства ворагаў.

– Цішэй! – засьцярог Гэндальф. – Весткі пра страту сына першым мусіць атрымаць бацька!

– Пра тое ўжо здагадаліся, – паведаміў Інгальд, – бо апошнім часам зьявіліся дзівосныя азнакі й ліхія прыкметы. Тады скачыце, гаспадар Мінас Тырыту прагне бачыць любога, хто прынясе яму навіны пра ягонага сына, любога чалавека альбо...

– Альбо хобіта, – дадаў Піпін. – Малая карысьць вашаму гаспадару ад мяне, але што магу – зраблю, у гонар і памяць Бараміра Адважнага.

– Добрага шляху вам! – пажадаў Інгальд, і людзі расступіліся, адкрываючы праход да вузкай брамы ў сьцяне. – Няхай вашыя зьвесткі й рада Мітрандыра прыдадуцца Дэнэтару й усім нам у гадзіну патрэбы! Але ж кажуць, што ўлюбёныя вашыя навіны – пра гора й бяду.

– Таму што зьяўляюся я зрэдку – толькі тады, калі патрэбная мая дапамога. Што ж тычыцца рады, вось яна: вы спазьніліся з рамонтам сьцяны Пеленару. Мужнасьць – вашая найлепшая абарона ад навалы, што неўзабаве абрынецца. Мужнасьць і надзея, якую я нясу вам. Бо ня ўсе мае навіны – ліхія. Аднак лепей кідайце рыдлёўкі й вастрыце мечы!

– Ды мы да вечару скончым працу, – паведаміў Інгальд. – Гэта апошняя частка сьцяны, якую рамантуем, бо адсюль у апошнюю чаргу можна чакаць нападу: тут сьцяна паглядае ў бок Рохану, дзе нашыя сябры. Ці ведаеце вы што пра іх? Як па-вашаму, адгукнуцца яны на заклік?

– Але, яны прыйдуць. Але ж яны ўжо мелі шмат бітваў за вашымі сьпінамі. I гэты шлях, дый любы шлях цяпер, болей не вядзе да бясьпекі й спакою. Трымайце варту! Калі б ня Гэндальф Груган, вы пабачылі б з Анарыёну варожае войска, а ня вершнікаў Рохану. А мо яшчэ й пабачыце. Бывайце, удачы, і трымайце варту!

Гэндальф скакаў цяпер па шырокай роўнядзі за Рамас Экорам – так людзі Гондару звалі вонкавы мур, пабудаваны вялікімі намаганьнямі пасьля таго, як на Ітыльён лёг варожы цень. На шэсьць міляў 1 1 У беларускім перакладзе скарыстаныя старажытныя беларускія адзінкі вымярэньня (паводле Статуту ВКЛ): цаля – 2,5 см ; стапа – 12 цаляў, 33 см ; локаць – 65 см ; сажань – 3 локці, 195 см ; гоня – 80-100 м ; вярста – 1559,7 м ; міля – 7,8 км ; валока – 21,36 га . ці нават болей цягнуўся ён ад аднаго адгор'я да другога, агароджваючы поле Пеленару, файную ўрадлівую зямлю, палі й лугі на доўгіх схілах і тэрасах, што павольна зьніжаліся да ўзроўню Андуйну. Сьцяна аддалялася ад Вялікай брамы гораду сама больш на дзьве з паловай мілі й там стаяла на высокім адхоне над шырокімі прырэчнымі панізьзямі. Тут яна была й мацнейшая, бо гасьцінец ад бродаў ды мастоў Азгіліяту да ўмацаванай брамы вёў па абароненым сьценамі праходзе між высокімі вежамі. Бліжэй за ўсё сьцяна падыходзіла да гораду на паўднёвым усходзе – на палову мілі. Там Андуйн, агінаючы пагоркі Эмін Арнен у паўднёвым Ітыльёне, рэзка збочваў на захад, і вонкавы мур стаяў на самым беразе, а пад мурам ляжалі завані й прыпаромкі Харлянду – для караблёў і чоўнаў, якія падымаліся па рацэ ад паўднёвых валоданьняў Гондару.

Агароджаныя ваколіцы места былі багатыя, абараныя, засаджаныя садамі, з шматлікімі сядзібамі, пунямі, сьвірнамі, загонамі для быдла й іншымі гаспадарчымі пабудовамі, і цяклі праз гэтыя землі шматлікія струменьчыкі й крыніцы, імкнучы з высакагор'яў уніз да Андуйну. Аднак пастухоў ды працаўнікоў жыло на Пеленары няшмат, большасьць гондарцаў асталяваліся ў горадзе, у сямі колах Мінас Тырыту, ці ў высокіх далінах памежных гор, у Ласарнаху альбо далей на поўдні, у сьветлых Пажыцьцях, краі пяці хуткіх струменяў. Там, паміж морам і гарамі, жытлаваў дужы народ. Тамтэйшыя лічыліся гондарцамі, але мелі зьмяшаную кроў; сярод тых, чые продкі паходзілі ад забытых плямёнаў, што гібелі пад ценем гор у Чорныя гады да прыходу Каралёў з-за мора, трапляліся каржакаватыя й смуглявыя. А далей, у вялікім княстве Бэльфалас, дзе блізу мора ў замку Дол Амрат гаспадарыў князь Імрахіль, народ быў сапраўднай шляхетнай крыві – высокія ганарлівыя людзі з вачыма шэрымі, як мора.