Джон Толкін - Уладар Пярсьцёнкаў - Дзьве вежы

– Наўрад ці ты шмат чаго знойдзеш на тым недамерку. Можа, ён тут увогуле недарэчы. Бамбіза з вострым мечам, напэўна ж, не палічыў яго вартым чагосьці, проста пакінуў валяцца – ну, звычайныя эльфавы штучкі.

– Пабачым. До, нагаварыліся. Зараз пойдзем ды зірнем уважлівей на вязьня.

– I што ты зь ім зробіш? Не забывайся: я першы яго заўважыў! I калі зь яго якая цацка, мне й маім хлопцам – першы прыбытак.

– Не сьпяшайся хапаць! – прабурчэў Шаграт. – У мяне загад. I калі парушыць яго, дык і мая, і твая галовы на плячох не ўтрымаюцца. Бо любога, хто патрапіў варце, належыць затрымаць у вежы. Захопленага распрануць цалкам. Поўнае апісаньне кожнай адзежыны, зброі, упрыгожаньня, паперак, пярсьцёнкаў альбо іншай якой дробязі адразу слаць у Лугбург і толькі ў Лугбург. А вязьня трымаць у бясьпецы й непашкоджаным, пакуль не прыбудуць пасыльныя ад Самога ці Ён ня зьявіцца Сам. А зарукай таму – жыцьцё кожнага вартаўніка. Чаго ж тут няяснага? Усё ясна, і менавіта так я й зраблю.

– Распрануць цалкам? Мо зубочачкі, валосьсе, пазногцікі таксама зьняць?

– Не, анічога гэткага! Кажу табе: ён для Лугбургу. Яго прагнуць цэлым і непашкоджаным.

– Нялёгка табе будзе тое зьдзейсьніць, – зарагатаў Гарбаг. – Зараз ён – анічога болей за падлу. Цяжка ўявіць, што ў Лугбургу зробяць зь мярцьвячынай. Мо лепей яго проста тут у рондаль ды на стол?

– Дурань! Нагаварыў вялікіх словаў, а сам ня ведаеш, што любы недарэка цяміць! Самога цябе ў рондаль ці для Шэлаб на забаву, калі глуздоў у галаву не набярэш! Падла, анягож. I гэта ўсё, што ты ведаеш пра Ейную Павучасьць? Калі яна вяжа здабычу павучыньнем, дык рыхтуе сабе пад'едак. Мярцьвячыну яна ня есьць і халодную кроў ня смокча. Гэты недамерак жывы!

Сэм захістаўся, хапаючыся за каменьне. Падалося, нібы ўвесь сусьвет змроку перакульваецца з ног на галаву. Гэтак моцна ўразіла яго, што ледзь ня страціў прытомнасьць, але нават калі адольваў дурноту, з самых глыбіняў, з той цьвярозасьці й спакою, якіх амаль не краналі аніякія вонкавыя турботы, пачуў уласны голас: "Дурны ты, Сэме. Ён не памёр, і тваё сэрца ведала гэта. Не галаве сваёй верыў бы ты, Сэмвайзе, гэта не найлепшая твая частка. Бяда з табою ў тым, што ад самага пачатку ў цябе было няшмат надзеі. А што зараз рабіць?"

Ды анічога пакуль што, хіба абаперціся аб нерухомы камень ды слухаць, слухаць агідныя оркавыя галасы.

– Гы! – сказаў Шаграт. – У яе ж не адзіная атрута. Калі палюе, яна ў шыю джгае, дык небарака мякчэе, як рыба бяз костак. А тады ўжо яна ласуецца дый забаўляецца. Памятаеш старога Ўфтака? Зьнік некуды, днямі няма яго. А тады знайшлі ў куточку. Вісіць сабе, жывенькі, дый лыпае вачыма. Ці забылася яна на яго, ці што, але ж мы яго не кранулі, бо няма дурняў Ейнай Павучасьці перашкаджаць. Гы, гэны малы ёлупень прачнецца праз колькі гадзінаў, і анічога яму ня будзе, хіба што памуціць трохі. Ну, ці анічога не было б, каб Лугбург пакінуў яго ў спакоі. Яшчэ, вядома, памяркуе крыху, дзе ён ды што зь ім здарылася.

– А вось што яшчэ здарыцца зь ім... – Гарбаг зарагатаў. – Ну, мы распавядзем яму крыху, калі ўжо анічога іншага нельга. Думаю, ён аніколі не зазіраў у любаснае мястэчка Лугбург, дык мо яму й даспадобы будзе даведацца, што яго чакае. О, тое мо будзе й весялей, чым я думаў. Ну, рушым!

– Аніякай весялосьці, кажу табе, – буркнуў Шаграт. – Яму аніяк шкодзіць нельга альбо нам самім лепей капыты адкінуць.

– Ну, лады, угаварыў. Але на тваім месцы я й вялікшага, які яшчэ вольна бадзяецца, злавіў бы да таго, як данос у Лугбург даляціць. Яно ня файна прагучыць, калі сказаць, што кацяня ты злавіў, а здаровы каціска гуляе.

Галасы аддаліліся. Сэм чуў, як слабее тупат падэшваў. Ён ужо ачуняў, цяпер яго апанаваў люты шал.

– Усё ў мяне ня так! – выгукнуў ён. – Я ж ведаў, што ўсё зраблю ня так! Аніколі не пакідай гаспадара, аніколі не пакідай, не пакідай – вось жа маё галоўнае правіла! Пра ўсё здагадвалася маё сэрца! Няма мне дараваньня! Цяпер толькі б вярнуцца да яго, хоць як!

Ізноў выцягнуў корд ды замалаціў цаўём па камені, але гук з таго атрымаўся глухі й слабы. Корд, аднак, палыхнуў так зырка, што Сэм разгледзеў сёе-тое навокал у ягоным сьвятле. На вялікае зьдзіўленьне, пабачыў, што загародка мела форму вялізных дзьвярэй, крыху ніжэйшых за два ягоныя росты. А паміж яе верхам і аркаю каменнай столі заставаўся праём. Дзьверы, верагодна, прызначаліся, каб не пралезла Шэлаб, і знутры зачыняліся якой засаўкаю, каб толькі павучыха ня здолела адчыніць, не дацягнулася. З апошніх сілаў Сэм скочыў уверх, зачапіўся за дзьверы, ускараскаўся й пераваліў на другі бок. А тады шалёна пабег, з палымяным кордам у руцэ, за паварот і ўгару па зьвілістым тунэлі.