Джон Толкін - Уладар Пярсьцёнкаў - Дзьве вежы

– Дык што ж мне рабіць? – выгукнуў ён ізноў, але зараз ужо цьвёрда ведаў цяжкі адказ: "Ісьці й зьдзейсьніць". Ісьці ў самотную выправу, горшую за ўсё.

"Што? Мне, адному, ісьці да Пашчы Лёсу й усё такое? – Сэм яшчэ вагаўся, але рашучасьць ягоная мацнела. – Ну, дык тады ж мне й пярсьцёнак трэба будзе ў яго адабраць... а Рада дала яго яму".

Але адказ прыйшоў адразу: "Але ж Рада дала яму спадарожнікаў, каб дапамаглі сягнуць мэты. А ты, Сэме, апошні зь Зьвязу Пярсьцёнка. Ты мусіш сягнуць мэты!"

– Каб я толькі ня быў апошні! – прастагнаў ён. – Калі б толькі стары Гэндальф быў тут ці хто. Чаму мне даводзіцца вырашаць самому? Бо я папсую, памылюся. Дый не для мяне гэта – пярсьцёнак браць, наперад высоўвацца...

"Ды гэта ж ня ты сам высунуўся, табе давялося рушыць наперад. А што ты не адпаведны, ня тая асоба, каму гэта пад сілу, дык спадар Фрода таксама ня сам абіраў свой цяжар, вось што, дый стары спадар Більба..."

"Ну, мне вырашаць. Я й вырашу. I, безумоўна, ня так. Бо гэта ж вам Сэм Гэйхад, усё наўскасяк".

"Вось так, трэ зірнуць: калі нас тут знойдуць ці аднога спадара Фрода з гэтай штукаю на ім, ну дык тады яна да Ворага й патрапіць. А гэта – канец усім нам, і Лорыйну, і Доламу Яру, і Шыру дый астатняму. I часу марнаваць нельга, а тое ўсё адно канец. Вайна ж пачалася, і напэўна яна пачалася так, як хоча Вораг. I йдзе. Аніякага шанцу прабрацца назад з гэтай рэччу, каб прасіць парады й дапамогі. I сядзець тут над целам гаспадара няма сэнсу, а тое прыйдуць дый заб'юць і ўсё адно забяруць. Трэба ўзяць самому дый ісьці".

Ён глыбока ўздыхнуў.

– Ну, бяры ж, давай!

Ён нахіліўся. Вельмі асьцярожна расшпіліў фібулку на шыі Фрода, намацаў пад камізэлькаю ланцуг. Прыўзьняў гаспадарову галаву, пацалаваў халодны лоб, а тады зьняў ланцужок. Дый апусьціў галаву, узіраючыся. Не, аніякай зьмены не адбылося ў нерухомым твары, і гэта болей за ўсё астатняе пераканала Сэма: Фрода памёр, яму ўжо не сягнуць прызначанай мэты.

– Бывайце, пане мой, гаспадару мой, – прамармытаў ён, – прабачце свайму Сэму. Ён вернецца сюды, як зробіць справу – калі здолее. I тады ўжо вас не пакіне. Адпачывайце ў спакоі да таго часу, і няхай аніякая пачвара не патурбуе вас! I калі панна пачуе мяне й падорыць мне адно жаданьне, дык я пажадаю вярнуцца й знайсьці вас ізноў. Бывайце!

Нахіліў сваю шыю й насунуў ланцуг зь пярсьцёнкам на яе. I адразу галава схілілася пад цяжарам, нібы ад вялізнага каменя. Усё ж павольна, быццам расла ў ім новая сіла, хобіт падняў голаў, перамагаючы цяжар, з высілкам паўстаў на ногі й вынайшаў, што здольны ісьці з гэтаю ношаю. I на момант падняў фіял, зірнуў долу на гаспадара, сьвятло цяпер зьзяла мякка, цёплаю вечароваю зоркаю лета, і ў гэтым сьвятле твар Фрода падаўся чыстым, пазбаўленым сьмяротнага адценьня, бледным, але прыгожым нібы эльфавым хараством, красой таго, хто даўно пакінуў цень за сьпінаю. I з горкім суцяшэньнем апошняга позірку Сэм адвярнуўся, схаваў шклянку й паклыпаў наперад па цемры, што ўсё больш гусьцела.

Далёка ён не прайшоў. Крыху аддаліўся ад тунэлю, да расколіны перавалу заставалася пара сотняў крокаў ці каля таго. Сьцежка рысавалася ў змроку глыбокай прорыняй, выбітай вякамі карыстаньня, паволі ўздымалася па доўгай цясьніне з скаламі паабапал. Цясьніна хутка звужалася. Неўзабаве Сэм сягнуў доўгай лесьвіцы з шырокімі прыступкамі. Зараз орцкая вежа высілася проста над галавою, і чырвонае вока яе вакна зьзяла. Сэм схаваўся ў цені. Набліжаўся да верху лесьвіцы і, нарэшце, да перавалу.

– Я вырашыў, – паўтараў ён сабе.

Але ж насамрэч не. Хоць і намагаўся што моцы пераканаць сябе, усё ж супраць таго, што рабіў цяпер, паўставала самая ягоная нутрына. Нешта было ня так.

– Але што? – меркаваў ён. – Што я сапсаваў?

Між высокімі сьценамі перавальнай цясьніны, амаль сягнуўшы вяршыні, да таго, як стаць на сьцягу, што спускалася ў Неназывальную зямлю, ён азірнуўся. I замер на імгненьне ў невыносным сумневе. Адсюль мог бачыць чорную плямку ў шэрым густым цені, гарлавіну тунэлю, падумаў, што можа пабачыць ці здагадацца, дзе ляжыць Фрода. Угледзеўся ў каменную пляцоўку, дзе на трусачкі рассыпалася яго жыцьцё: напэўна, вунь там, зьлёгку праблісквае на зямлі – ці тое сьлёзы засьцяць вочы?

– Каб толькі зьдзейсьнілася маё жаданьне, адно жаданьне, – уздыхнуў ён, – вярнуцца й знайсьці яго!

Тады нарэшце павярнуўся да шляху наперадзе й зрабіў некалькі крокаў – самых цяжкіх і неахвотных за ўсё жыцьцё.

Усяго некалькі. Зараз яшчэ столькі – і ўжо крочыць уніз, і, напэўна, аніколі болей не пабачыць таго месца. Але зьнянацку пачуў лямант ды галасы. Ён замер. Так, оркавы галасы. I наперадзе, і ззаду. Тупаценьне й грубыя крыкі: оркі беглі да перавалу здаля, ад якой вежавай брамы, мусіць. I ззаду тупат ды брыдкія выгукі. Ён разьвярнуўся й убачыў маленькія чырвоныя агеньчыкі – паходні мільгацелі, выскокваючы адна за адной з тунэлю. Паляваньне сягнула мэты. Барвовае вока вежы было не сьляпое. Яго спаймалі.