Susanna Clarke - Jonathan Strange i pan Norrell

William Pantler, Trzy doskonalące się stany istnienia , Henry Lintot, Londyn 1735. Te trzy doskonalące się stany istnienia to anioły, ludzie i elfy.

Co dowodzi tylko, że pan Norrell nie pojmował jeszcze, jak bardzo cenią go ministrowie i jak bardzo chcą go wykorzystać podczas wojny.

Londyńska siedziba księcia Walii w Pali Mali.

Robert Banks Jenkinson, lord Hawkesbury (1779-1828). Po śmierci ojca w grudniu 1808 roku został earlem Liverpoolu. Przez dziewięć lat był jednym z najbardziej zagorzałych zwolenników pana Norrella.

Para małżeńska, kłócąca się ze sobą i przeżywająca tragikomiczne przygody; bohaterowie angielskiego widowiska kukiełkowego (przyp. tłum.) .

Król był kochającym ojcem sześciu córek, rodzicielska miłość sprawiła jednak, że zachowywał się niemal jak więzienny strażnik. Nie mógł znieść myśli, że któraś z nich mogłaby wyjść za mąż i go zostawić. Wymagał od córek, by wiodły wręcz nieznośnie nudne życie u boku cholerycznej królowej w zamku Windsor. Z całej szóstki tylko jedna zdołała wyjść za mąż przed ukończeniem czterdziestego roku życia.

Wygląda na to, że Strange nie do końca zarzucił marzenia o poetyckiej karierze. W Życiu Jonathana Strange a (John Murray, 1820) John Segundus opisuje, jak po rozczarowaniu związanym z szukaniem genialnego poety Strange postanowił sam pisać wiersze. „Pierwszego dnia wszystko szło jak z płatka; od śniadania do kolacji siedział w szlafroku przy biurku w garderobie i błyskawicznie zapełniał kilka tuzinów kartek rozmiaru kwarto. Bardzo podobało mu się wszystko, co napisał, podobnie jak jego służącemu, który również był człowiekiem słowa i chętnie odpowiadał na skomplikowane pytania dotyczące metafor i retoryki. Zbierał krążące po pokoju papiery, porządkował je, po czym zbiegał na dół, by przeczytać co ciekawsze fragmenty przyjacielowi, pomocnikowi ogrodnika. Tempo, w jakim pisał Strange, było naprawdę zdumiewające. Służący oświadczył, że kiedy przysunął rękę do dłoni Strange’a, czuł bijące od niej ciepło, olbrzymią twórczą energię. Drugiego dnia Strange zasiadł do napisania następnych pięćdziesięciu stron i natychmiast napotkał trudności, bo nie mógł wymyślić rymu do «wystarczy miłość». Sformułowanie „zgubna otyłość” nie rokowało wielkich nadziei, „stroma pochyłość” wydawało się nie na miejscu, a «utkwiła mi ość» brzmiało wręcz prostacko. Męczył się przez godzinę, nic nie wymyślił, urządził sobie przerwę na konną przejażdżkę i już nigdy nie wrócił do tego poematu”.

Wioska leżąca osiem lub dziewięć kilometrów od domu Strange’a.

Pan Norrell chyba zainspirował się przy tworzeniu tego czaru opisem zaklęcia z hrabstwa Lancaster zamieszczonym w Bibliotece Śmierci (1448) Petera Watershippe’a.

Niektórzy uczeni (wśród nich Jonathan Strange) twierdzili, że Maria Absalom doskonale wiedziała, co robi, doprowadzając dom do ruiny. Badacze uważali, że panna Absalom podzielała powszechne przekonanie, ii wszystkie zniszczone budowle należą do Króla Kruków. To zapewne tłumaczyło fakt, że magia w Domu Cieni nabrała mocy, kiedy budynek podupadł.

„Wszystkie wytwory ludzkich rąk, wszystkie miasta, cesarstwa, pomniki pewnego dnia obrócą się w proch. Nawet domy moich drogich czytelników muszą — choćby na jeden dzień, na jedną godzinę — zmienić się w ruinę, gdzie księżycowy blask zespala kamienie i oświetla pomieszczenia, umeblowane przez wiatr niosący kurz. Podobno w tym dniu, w tej godzinie nasze domy staną się własnością Króla Kruków. I choć opłakujemy koniec angielskiej magii, twierdzimy, że dawno już nas opuściła, i pytamy jeden drugiego, jak mogliśmy utracić coś tak cennego, nie zapominajmy, że magia oczekuje nas u kresu Anglii i pewnego dnia nie będziemy mogli umknąć Królowi Kruków, tak jak obecnie nie potrafimy go sprowadzić”. Historia i zastosowanie angielskiej magii , Jonathan Strange, wyd. John Murray, Londyn 1816.

Kiedy ludzie mówią o Innych Ziemiach, zazwyczaj myślą o Faerie albo czymś równie mało konkretnym. W rozmowie ogólnej ta definicja wystarcza, ale mag powinien się wykazać większą precyzją. Wszystkim wiadomo, że Król Kruków rządził trzema królestwami: pierwsze to królestwo północnej Anglii, czyli Cumberland, Northumberland, Durham, Yorkshire, Lancasłure, Derbyshire i część Nottinghamshire. Pozostałe dwa zwano Innymi Ziemiami. Jedno to część Faerie, a za drugie uważa się kraj na krańcach Piekła, zwany czasem Ziemiami Goryczy. Wrogowie Króla Kruków utrzymywali, że wydzierżawił je on od Lucyfera.

Paris Ormskirk (1496–1587), nauczyciel z wioski Clerkenwell nieopodal Londynu. Napisał kilka traktatów o magii. Nie był zbyt oryginalnym myślicielem, ale jako pracowity osobnik wziął na siebie zadanie zgromadzenia i posegregowania wszystkich zaklęć przywołujących, jakie znalazł, chcąc odkryć jedno niezawodne. Zajęło mu to dwanaście lat, podczas których jego domek na Clerkenwell Green wypełniło tysiące karteczek z zaklęciami. Pani Ormskirk nie była zachwycona. Biedaczka stała się pierwowzorem żony maga dla autorów drugorzędnych komedii i powieści — sarkającej, niezadowolonej i nieszczęśliwej osoby.

Zaklęcie, które w końcu wybrał Ormskirk, zyskało wielką popularność. Było powszechnie stosowane w jego czasach i przez dwa następne wieki. Nic mi jednak nie wiadomo, by jakakolwiek próba rzucenia zaklęcia zakończyła się sukcesem, może z powodów, które podaje Jonathan Strange. Dopiero jemu udało się zmodyfikować zaklęcie i sprowadzić Marię Absalom do snu swojego i pana Segundusa.

Najwyraźniej w tej kwestii rozsądek zawiódł pana Segundusa. Charles Hether-Gray (1712-1789) był jeszcze jednym historykiem magii, który opublikował słynne zaklęcie przywołujące. Jest ono równie marne jak zaklęcie Ormskirka; niczym się nie różnią.

W średniowieczu wywoływanie duchów zmarłych było popularną praktyką i chyba panowała powszechna zgoda co do tego, że najłatwiej i najlepiej wzywać zmarłych magów.

Bardzo niewielu magów nie uczyło się magii od innego praktyka. Król Kruków nie był pierwszym angielskim magiem. Przed nim istnieli inni — przede wszystkim pół człowiek, pół demon z siódmego wieku, Merlin — ale w czasach, gdy Król Kruków przybył do Anglii, już ich nie było. Niewiele wiadomo o dzieciństwie i młodości Króla Kruków, ale należy przypuszczać, że uczył się magii oraz królewskiego fachu na dworze władcy Faerie. Z kolei magowie w średniowiecznej Anglii poznawali swą sztukę na dworze Króla Kruków, a potem nauczali innych.

Jedynym wyjątkiem jest mag z hrabstwa Nottingham, Thomas Godbless (no5?-n82). Jego życiorys jest nam niemal nieznany. Z pewnością spędził trochę czasu z Królem Kruków, ale u schyłku życia, gdy już od wielu lat był magiem. Być może Godbless to przykład na to, że mag może samodzielnie posiąść moc, podobnie jak Gilbert Norrell i Jonathan Strange.

„Mag Nowoczesny” był jednym z kilku periodyków o magii, które wydano na fali sukcesu „Przyjaciół Angielskiej Magii” w 1808 roku. Choć pan Norrell nie miał wpływu na redaktorów, ani im się śniło krytykować jego ortodoksyjne opinie.