Connie Willis - Zwarte winter

Kivrin voelde aan haar voorhoofd. De huid was warm. Ze krijgen het allemaal, dacht ze. Heer Guillaume dacht dat ze hier veilig waren, maar ze zullen het allemaal krijgen, de een na de ander. Ik moet iets doen. Maar ze kon niets bedenken. Alleen vluchten kon misschien baten, maar de familie was al gevlucht zonder dat het had geholpen en Rosemund en Eliwys waren niet in staat om weg te gaan.

Maar Rosemund gaat elke dag vooruit, dacht Kivrin, en Eliwys is niet besmet. Ze heeft alleen koorts. Misschien hebben ze nog een andere hofstede waar we heen kunnen, ergens in het noorden.

Ze vroeg Rosemund of haar vader nog een landgoed in Yorkshire bezat. ‘Nee,’ zei Rosemund, die tegen een van de banken zat. ‘Alleen in Dorset.’ Daar hadden ze niets aan, de pest was al in Dorset doorgedrongen. En Rosemund was nog altijd te zwak om langer dan een paar minuten rechtop te zitten. Ze kon nooit op een paard rijden. Als we al paarden hadden, dacht Kivrin.

‘Mijn vader had ook een hofstede in Surrey,’ zei Rosemund. ‘Daar is Agnes geboren.’ Ze keek Kivrin aan. ‘Is Agnes dood?’

‘Ja,’ zei Kivrin.

Het meisje knikte alsof ze het verwacht had. ‘Ik hoorde haar gillen.’

Kivrin wist niets te zeggen.

‘Mijn vader is zeker ook dood?’

Ook daar wist ze geen antwoord op. Hij was bijna zeker dood, net als Gawyn, die al acht dagen geleden naar Bath was vertrokken. ‘Het sneeuwt niet meer, nu zal hij gauw komen,’ had Eliwys die ochtend gezegd, maar ze leek er zelf niet meer in te geloven.

‘Misschien komt hij nog,’ zei Kivrin. ‘Hij is opgehouden door de sneeuw.’

De meier kwam met zijn spade naar binnen en bleef staan bij de barricade. Hij was elke dag gekomen om zwijgend over de omgekeerde tafel naar zijn zoon te staren, maar nu wierp hij slechts een vluchtige blik op hem. Hij leunde op zijn schop en keek naar Kivrin en Rosemund.

Zijn mantel was bedekt met sneeuw, net als het blad van zijn spade. Hij heeft weer een graf gegraven, dacht Kivrin. Voor wie?

‘Is er iemand gestorven?’ vroeg ze.

‘Nee.’ Hij bleef bijna peinzend naar Rosemund kijken.

Kivrin ging staan. ‘Kan ik iets voor u doen?’

Hij keek haar aan alsof hij haar niet begreep en richtte zijn blik weer op Rosemund. ‘Nee.’ Hij draaide zich om en ging met zijn schop naar buiten.

‘Gaat hij een graf voor Agnes graven?’ vroeg Rosemund, die hem nakeek.

‘Nee,’ zei Kivrin zacht. ‘Ze ligt al op het kerkhof.’

‘Mijn eigen graf dan?’

‘Nee,’ zei Kivrin ontzet. ‘Nee! Je gaat niet dood, je wordt juist beter. Je bent heel ziek geweest, maar het ergste is voorbij. Je moet veel rusten om weer helemaal beter te worden.’

Rosemund ging gehoorzaam liggen en sloot haar ogen, maar na een paar minuten keek ze weer op. ‘Als mijn vader dood is, zal de koning voor mijn bruidsschat zorgen,’ zei ze. ‘Denk je dat heer Bloet nog leeft?’

Ik hoop het niet, dacht Kivrin. Heeft het arme kind al die tijd over haar huwelijk liggen tobben? De dood van heer Bloet is het enige goede aan deze epidemie. Als hij echt dood is. ‘Maak je daar nu maar geen zorgen over. Ga maar slapen.’

‘De koning laat een voorgenomen bruiloft soms doorgaan,’ zei Rosemund, die zenuwachtig aan de deken plukte. ‘Als beide partijen ermee instemmen.’

Je hoeft nergens mee in te stemmen, dacht Kivrin. Hij is dood. De bisschop heeft hem vermoord.

‘Anders zal de koning iemand voor me zoeken,’ zei Rosemund, ‘en heer Bloet ken ik tenminste.’

Nee, dacht Kivrin, maar ze besefte dat dat nog de beste oplossing zou zijn. Rosemund kon zich nog ergere dingen voorstellen dan heer Bloet, monsters en moordenaars, en Kivrin wist dat die bestonden.

Rosemund zou vergeven worden aan een edelman bij wie de koning in het krijt stond of die hij in zijn kamp wilde krijgen, misschien een van de opstandige aanhangers van de Zwarte Prins. Wie weet in welke omstandigheden ze dan terecht zou komen.

Er waren nog ergere dingen dan een ouwe viezerik en een feeks van een schoonzuster. Baron Garnier had zijn vrouw twintig jaar lang aan de ketting gelegd. De graaf van Anjou had zijn bruid levend verbrand. En Rosemund zou geen familie en geen vrienden hebben om haar te beschermen en voor haar te zorgen als ze ziek was.

Ik zal haar meenemen, dacht Kivrin ineens. Naar een plaats waar Bloet haar niet kan vinden en waar we veilig zijn voor de pest.

Er waren geen veilige plaatsen meer. De pest heerste al in Bath en Oxford en breidde zich in alle richtingen uit, zelfs terug over het Kanaal naar Duitsland en de lage landen. De ziekte was zelfs met een schip vol doden naar Noorwegen gegaan. Het was nergens veilig.

‘Is Gawyn er?’ vroeg Rosemund. Ze klonk al net als haar moeder en grootmoeder. ‘Hij kan naar Courcy gaan en heer Bloet vragen of ik bij hem mag komen.’

‘Gawyn?’ vroeg Eliwys vanaf haar deken. ‘Komt hij?’

Nee, dacht Kivrin. Er komt niemand meer. Zelfs meneer Dunworthy niet.

Het maakte niet uit dat ze het rendez-vous was misgelopen, er zou niemand zijn geweest. Omdat ze niet wisten dat ze in 1348 was. Als ze het wel wisten, zouden ze haar eerder hebben teruggehaald.

Er moest iets aan de hand zijn met het net. Meneer Dunworthy had zich zorgen gemaakt over die verre reis, hij was bang geweest voor onvoorziene complicaties. Misschien was de lokalisatie mislukt en zochten ze haar nu in 1320. Dan zitten ze er bijna dertig jaar naast, dacht ze.

‘Gawyn?’ herhaalde Eliwys, terwijl ze probeerde op te staan.

Ze slaagde er niet in. Ze werd met de dag zwakker, hoewel ze nog geen enkel symptoom van de pest vertoonde. Toen het was gaan sneeuwen had ze opgelucht gezegd dat Gawyn zou wachten tot de storm voorbij was en ze was bij Rosemund gaan zitten. Maar die middag was ze weer gaan liggen en haar koorts werd geleidelijk aan heviger.

Roche nam haar de biecht af. Hij zag er afgemat uit, net als alle anderen. Ze hoefden hun ogen maar dicht te doen om in slaap te vallen. De meier was een keer staande in slaap gevallen, leunend tegen de tafelrand, en Kivrin had lelijk haar hand verbrand toen ze bij het vuur was ingedommeld.

Zo kan het niet doorgaan, dacht ze, terwijl Vader Roche de zegen over Eliwys uitsprak. Roche sterft nog van uitputting als hij zelf niet ziek wordt.

We moeten hier weg, dacht ze weer. De pest is niet overal geweest. In sommige dorpen was niemand ziek geworden. Polen en Bohemen waren gespaard gebleven, net als delen van noordelijk Schotland.

‘ Agnus dei, qui tollis peccata mundi, miserere nobis ,’ zei Vader Roche. Zijn stem was nog even geruststellend als op die eerste dag en ze wist dat het geen zin had.

Hij zou zijn kudde nooit in de steek laten. De Zwarte Dood was het verhaal van priesters die hun gelovigen aan hun lot overlieten, die geen begrafenissen wilden bijwonen, die zich opsloten in hun kerken en kloosters of op de vlucht sloegen. Ze vroeg zich af of ook die verhalen misschien onjuist waren.

En dan was er nog Eliwys, die zelfs onder het biechten naar de deur keek in gespannen afwachting van Gawyn en haar gemaal, die toch zeker zouden komen nu het niet meer sneeuwde.

‘Gaat Vader Roche hem tegemoet?’ vroeg Eliwys toen Roche wegging om de sacramenten naar de kerk te brengen. ‘Hij zal er weldra zijn. Hij is natuurlijk eerst naar Courcy gegaan om heer Bloet te waarschuwen en dat is maar een halve dag rijden hiervandaan.’ Ze stond erop dat Kivrin haar vlak voor de deur legde.

Terwijl Kivrin de banken verschoof om de tocht uit het portaal te weren, begon de klerk ineens te schreeuwen. Zijn hele lichaam verkrampte alsof hij een stroomstoot had gekregen en zijn gezicht werd een gruwelijk masker. Zijn zwerende oog staarde strak naar het plafond.

‘Doe hem dit niet aan!’ riep Kivrin, terwijl ze met een lepel zijn tanden van elkaar probeerde te krijgen. ‘Heeft hij nog niet genoeg geleden?’